Rủi ro nào cho nhà đầu tư khi dòng margin trên thị trường chứng khoán "phát tướng"?


Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Trần Văn Dũng

Margin TTCK đến 31/12/2020 đạt 81.000 tỷ, vẫn ở mức cho phép

Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Trần Văn Dũng

Thị trường hiện nay râm ran thông tin siết dòng vốn vay vào thị trường chứng khoán, trao đổi thông tin với các nhà báo tại cuộc họp sáng nay, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Trần Văn Dũng cho biết, không có việc siết chặt hơn dòng vốn vào thị trường chứng khoán của NHNN. Ông Dũng cho rằng hiện nay các quy định về cho vay chứng khoán của Ngân hàng Nhà nước đã rất chặt chẽ. Ủy ban Chứng khoán tin rằng, việc siết vốn vào thị trường chứng khoán sẽ không chặt chẽ và thậm chí còn hi vọng sẽ nới điều kiện.

"Ủy ban Chứng khoán Nhà nước mong muốn được nới rộng hơn vì lượng vốn cho các cá nhân và công ty chứng khoán để vay margin chiếm tỷ trọng cực nhỏ trong tín dụng của hệ thống ngân hàng, cỡ khoảng 0,3% tổng hạn mức tín dụng. Tỷ lệ nợ xấu rất nhỏ và tuỳ thuộc vào cách thống kê; nếu thống kê một số khoản cho vay trước đây như ông chủ của các công ty liên quan thì cao hơn", ông Dũng chia sẻ.

Lãnh đạo Ủy ban Chứng khoán thừa nhận, margin từ tháng 7 đến nay tăng hơn rất nhiều, tuy nhiên mức tăng margin vẫn thấp hơn mức tăng của thanh khoản trên thị trường chứng khoán. "Để chúng ta thấy margin tăng là điều bình thường", ông Dũng nhận định. Tuy nhiên, theo ông Dũng, margin tăng nhiều kéo theo những rủi ro tiềm ẩn khi thị trường có xu hướng đảo chiều.

"Có 2 giải pháp cơ bản để quản lý margin: Thứ nhất công ty chứng khoán có hệ thống quản trị rủi ro trong việc cho vay margin, vài năm gần đây Ủy ban Chứng khoán Nhà nướcđi kiểm tra margin tại các công ty chứng khoán rất mạnh và phạt nhiều công ty chứng khoán vi phạm do đó cơ chế quản lý margin của các công ty chứng khoán đã được cải thiện khá mạnh. Các công ty chứng khoán cho vay margin lớn đã cho vay rất chọn lọc. Thứ hai, hơn ai hết các nhà đầu tư phải quản lý rủi ro của mình. Qua theo dõi chúng tôi nhận thấy các công ty chứng khoán cần trọng hơn cho vay margin nhiều, một số nhà đầu tư mới họ vay từ nguồn cá nhân với nhau thì các đối tượng đó có nhiều rủi ro và chúng ta nên có cảnh báo để có rủi ro tốt hơn", ông Dũng chia sẻ.

Theo ông Phạm Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, vốn chủ sở hữu của các công ty chứng khoán hiện nay là 87.000 tỷ, margin các công ty chứng khoán báo cáo hàng ngày.

Đến ngày 31/12 tổng dư nợ margin hiện nay là gần 81.000 tỷ đồng, quy định hiện nay công ty chứng khoán không được cho vay quá 2 lần vốn chủ, do đó margin tổng trên thị trường chưa đến gần 1 lần vốn chủ sở hữu của các công ty chứng khoán do đó vẫn đạt. Dư nợ kí quỹ tăng theo thanh khoản - hiện nay thanh khoản thị trường thị trường 2020 tăng 59,3% thì margin tăng 58,6% so với cùng kỳ 2019.

Theo quan điểm của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, công ty chứng khoán quản lý margin tương đối tốt, pháp lý cho vấn đề quản lý rủi ro khá tốt. Trước đây công ty chứng khoán quản lý margin bằng ghi sổ nhưng giờ hoạt động chuyên nghiệp hơn bằng hệ thống, báo ngay với khách hàng để giảm thiệt hại và rủi ro.

"Hiện nay, dòng tiền mới vào nhiều, do đó khó để nói thị trường nóng hay không nóng, nhiều người biết đến thị trường chứng khoán hơn và đó là điểm đáng mừng. Thực sự người dân thấy đây là kênh đầu tư tương đối tốt và thị trường thực sự minh bạch hơn và thanh khoản hơn. Theo đó, Chính phủ đã giao Ủy ban Chứng khoán Nhà nước năm 2025 tỷ trọng người tham gia thị trường 3% dân số, tương đương 5 triệu tài khoản. Chúng tôi cho rằng, mối lo margin hiện nay không phải là vấn đề lớn", ông Sơn nói.

Về câu chuyện nghẽn lệnh trên HOSE, ông Dũng tin tưởng hệ thống Công nghệ thông tin thị trường chứng khoán mới (KRX) sẽ hoàn thành cuối năm.

Hệ thống mới đáng ra có thể hoàn thành ngay trong năm 2020 nhưng do ảnh hưởng COVID-19, tiến độ bị kéo dài. Một trong những khúc mắc lớn nhất là quy định hạn chế đi lại khiến chuyên gia Hàn Quốc không thể sang Việt Nam để xử lý các vấn đề về phần mềm. Tuy nhiên, theo ông Dũng, sau nhiều tháng thuyết phục, mới đây các chuyên gia đã bay sang Việt Nam trên chuyến bay giải cứu cuối cùng từ Hàn Quốc. Dự kiến ngay sau Tết Tân Sửu, Sở HOSE sẽ thử nghiệm hệ thống mới với các công ty chứng khoán.

Đánh giá về rủi ro hiện nay, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán cho rằng, nếu diễn biến COVID-19 phức tạp hơn, có thể tiến độ thực hiện sẽ bị ảnh hưởng. Ngoài ra, một rủi ro khác là khả năng phát sinh lỗi khi chạy thử nghiệm hệ thống mới với các công ty chứng khoán.

"Không thể chắc chắn việc test hệ thống có xảy ra lỗi hay không, nếu có thì mất bao nhiêu thời gian để khắc phục. Tuy nhiên, ước tính cuối năm nay của chúng tôi đã bao gồm cả dự phòng cho những rủi ro này", ông Dũng nói và cho biết, Sở cũng đồng thời củng cố hệ thống dự phòng trong trường hợp hệ thống mới bị chậm.

Đánh giá về tình trạng nghẽn giao dịch hiện nay, ông Dũng nhận định, "rất tiếc" khi để tình trạng này xảy ra và phải áp dụng các biện pháp tạm thời. Các giải pháp này mang lại những hiệu quả nhưng không giải quyết được triệt để vấn đề. Trong thời gian ngắn tới, tình trạng nghẽn giao dịch có thể xảy ra.

Ủy ban Chứng khoán đã chỉ đạo nhiều giải pháp để xử lý, bao gồm nâng lô, yêu cầu công ty chứng khoán không dùng robot giao dịch. Đặc biệt, cơ quan quản lý cũng dự phòng cả các biện pháp hành chính song sẽ chỉ thực hiện khi thực sự cần thiết.

"Ưu tiên của Ủy ban Chứng khoán là không để thị trường ngừng nghỉ một ngày, nếu cần thiết thì phải áp dụng biện pháp hành chính nhưng khi áp dụng chúng tôi sẽ công bố lý do, hệ quả", ông Dũng cho biết.