Khó cho ngành thủy sản?

Nhóm cổ phiếu thủy sản đã giảm 13% trong năm 2022 nhưng vẫn tích cực hơn mức giảm 33% của VN-Index. Định giá ngành đã cải thiện 50% trong tháng 6/2022 với lợi nhuận đạt đỉnh trong quý II/2022 tuy nhiên cổ phiếu ngành nhanh chóng giảm giá khi tăng trưởng lợi nhuận hàng quý giảm tốc. Theo đó, cổ phiếu của “nữ hoàng cá tra” Vĩnh Hoàn (HOSE: VHC) cũng tăng mạnh và lập đỉnh lịch sử ở mức 107.000 đồng/cp hồi tháng 6 năm ngoái.

Tuy nhiên, tính đến hết phiên ngày 2/3, thị giá VHC giảm 47% xuống mốc 56.600 đồng/cp, vốn hóa cũng mất đi khoảng 9.300 tỷ đồng so với mức đỉnh. Đây cũng là mức giá thấp nhất của cổ phiếu này từ tháng 11/2021.

Cổ phiếu của VHC tụt dốc nhanh chóng trong bối cảnh kết quả kinh doanh của doanh nghiệp "đi lùi" và dự báo còn phải đối diện nhiều thách thức khi tình hình xuất khẩu không quá thuận lợi.

Bức tranh kinh doanh ảm đạm của Vĩnh Hoàn thể hiện rõ khi doanh thu xuất khẩu chỉ đạt 462 tỷ đồng trong tháng 1/2023, giảm 45% so với cùng kỳ. Đây cũng là tháng thứ 3 liên tiếp doanh thu xuất khẩu của VHC đi lùi và cũng là mức thấp nhất kể từ tháng 2/2021.

Đáng chú ý, doanh thu cá tra - nguồn thu chủ lực của Vĩnh Hoàn giảm 44% so với cùng kỳ về mức 273 tỷ đồng. Nếu so với mức đỉnh cao hồi tháng 4/2022, doanh thu mảng cá tra của VHC đã giảm xấp xỉ 76% giá trị.

Xét về thị trường xuất khẩu, Mỹ (nước nhập khẩu chính sản phẩm của Vĩnh Hoàn) giảm tới 65% xuống 117 tỷ đồng, thị trường châu Âu cũng sụt giảm tới 28%. Doanh thu tại thị trường nội địa cũng đi xuống 34% còn 140 tỷ đồng. Mặc dù thị trường Trung Quốc có sự cải thiện 22% lên 32 tỷ đồng nhờ chính sách mở cửa, song tỷ trọng đóng góp vào doanh thu chung không lớn.

Doanh thu xuất khẩu của Vĩnh Hoàn hạ nhiệt trong bối cảnh xuất khẩu mặt hàng này gặp khó hơn giai đoạn trước. Ngành thuỷ sản nói chung và mặt hàng cá tra nói riêng đang phải đối mặt với những thách thức trong nửa sau của năm 2022 do lạm phát dai dẳng và hàng tồn kho của nhà bán lẻ tăng cao, ảnh hưởng nặng nề tới hoạt động xuất khẩu.

Diễn biến kém tích cực này được dự báo sẽ kéo dài sang nửa đầu năm 2023. Theo số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho thấy, xuất khẩu cá tra tháng 1/2023 đạt 83,6 triệu USD, giảm 44% so với tháng trước đó và giảm 61% so với cùng kỳ năm 2022. Xuất khẩu cá tra tháng 1/2023 sang tất cả các thị trường chính đều giảm mạnh, trong đó thị trường Mỹ giảm sâu nhất khi các thông số đều âm hai con số.

Thực tế, lợi nhuận của doanh nghiệp đã bắt đầu tăng trưởng âm trong quý IV/2022 . Theo đó, lợi nhuận sau thuế của VHC trong quý II giảm 56% còn 199 tỷ đồng. Đây là quý thứ 2 liên tục VHC suy giảm lợi nhuận sau khi đạt đỉnh vào quý II/2022. Tuy nhiên, nhờ kết quả kinh doanh bứt phá trong nửa đầu năm, tính chung cả năm 2022, lợi nhuận sau thuế doanh nghiệp vẫn đạt 2.014 tỷ đồng, tăng 90% so với cùng kỳ.

Kinh doanh gặp khó, doanh nghiệp này còn nhận “trái đắng” khi đem tiền đầu tư chứng khoán. Theo báo cáo tài chính quý II/2022, công ty đang đầu tư 179 tỷ đồng vào chứng khoán và đã thực hiện trích lập dự phòng giảm giá chứng khoán 77 tỷ đồng, tương ứng mức tạm lỗ danh mục là 43%. Trong danh mục đầu tư chứng khoán, Vĩnh Hoàn dự phòng 26 tỷ đồng tại cổ phiếu NLG, gần 37 tỷ đồng tại cổ phiếu DXS và 7,7 tỷ đồng tại cổ phiếu KBC và 6,5 tỷ đồng ở những cổ phiếu khác.

VDSC dự báo doanh nghiệp này có thể tăng trưởng âm trong năm 2023 do giá bán và sản lượng tiêu thụ sụt giảm. Theo đó, doanh thu của VHC được dự báo đạt 12.050 tỷ đồng, giảm 15% so với ước tính thực hiện năm 2022 và lợi nhuận sau thuế ước tính sẽ là 1.586 tỷ đồng, giảm 31% so với ước tính thực hiện trong năm 2022.

Tuy vậy, mức lợi nhuận năm 2023 dự báo vẫn cao hơn mức trước năm 2022 do giá bán và sản lượng khó giảm mạnh trong bối cảnh lạm phát giúp tăng tiêu dùng thực phẩm giá rẻ như cá tra. Mảng collagen và gelatin (C&G) làm giảm bớt mức độ sụt giảm lợi nhuận trong những năm khó khăn của mảng cá tra; không còn tình trạng dư cung nguyên vật liệu như giai đoạn 2018-2019 giúp giá nguyên vật liệu và giá bán không giảm đột biến.

Với giả định sản lượng tiêu thụ sẽ ổn định và giá bán bình quân cá tra đạt 3,90 USD/kg trong năm 2023, Chứng khoán SSI kỳ vọng sản lượng xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ bù đắp một phần cho sự sụt giảm sản lượng xuất khẩu sang Mỹ trong nửa đầu năm 2023 của Vĩnh Hoàn.

Triển vọng ngành không mấy tích cực

Dự báo về triển vọng ngành thuỷ sản trong năm 2023, Công ty Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV) cho biết ngành thủy sản đã qua thời kỳ đỉnh cao, xuất khẩu thuỷ sản thời gian tới không mấy tích cực do lạm phát gây tác động tiêu cực đến các thị trường nhập khẩu, nhu cầu mua hàng cho giai đoạn quý I/2023 đình trệ.

Ngoài ra, một số doanh nghiệp thủy sản ghi nhận mức đỉnh lợi nhuận trong năm 2022 - là dấu hiệu cho thấy ngành đang bước vào chu kỳ đi xuống.

KBSV cũng nhận thấy giá tôm nguyên liệu và giá cá tra dù đã giảm nhưng vẫn đang ở mức cao. Mặc dù dự kiến giá nguyên liệu sẽ có xu hưởng giảm trong năm 2023, nhưng sẽ vẫn ở mức cao do chi phí nuôi cao trong khi tốc độ giá bán giảm nhanh hơn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp.

Đối với nhóm thủy sản, dù kỳ vọng sản lượng xuất khẩu sang Trung Quốc gia tăng, tuy nhiên hiện hàng tồn kho các nhà máy đang tăng, sản lượng thu hoạch cao và giá cá nguyên liệu đang trong xu hướng giảm do đó việc Trung Quốc mở cửa cũng khó tạo ra đột biến cho cá tra Việt Nam.

Dù vậy, KBSV vẫn nhìn thấy một số yếu tố tích cực có thể hỗ trợ cho ngành thuỷ sản trong năm 2023 gồm: Trung Quốc - thị trường xuất khẩu thủy sản lớn nhất của Việt Nam, mở cửa nền kinh tế sau khi từ bỏ "Zero-COVID" giúp nhu cầu tại các nhà hàng, khách sạn tăng lên đáng kể.

Tuy nhiên, cá tra Việt Nam vẫn phải cạnh tranh gay gắt với cá rô phi tại nước này nên KBSV cho rằng, việc Trung Quốc mở cửa chỉ giảm bớt áp lực tăng trưởng chứ không tạo sự bùng nổ tại thị trường này.