Học Mỹ, Nhật, cần khởi tố Công ty Rạng Đông và yêu cầu bồi thường sức khỏe cho người dân

Từ sự gian dối của lãnh đạo Công ty Rạng Đông đến sự “vô cảm” của bà Phó quận

18h ngày 28/8, tại kho, nhà xưởng của nhà máy Rạng Đông 87-89 Hạ Đình đã xảy ra cháy lớn thiêu rụi 4,08 triệu bóng đèn của Rạng Đông, gây thiệt hại sơ bộ 150 tỷ đồng.

Ngay sau khi xảy ra sự cố cháy nhà máy Rạng Đông, UBND phường Hạ Đình liền có văn bản khuyến nghị người dân không sử dụng thực phẩm, hoa quả, trái cây, gia cầm, cá, lợn được nuôi trồng trong vòng bán kính 1km kể từ tâm đám cháy trong thời gian 21 ngày. Đồng thời, tiến hành tiêu huỷ rau quả, trái cây trong vòng bán kính 500m… UBND phường Hạ Đình cũng đưa ra nhiều khuyến nghị bảo vệ sức khoẻ cho người dân quanh khu vực.

Người dân đứng trước cổng Công ty Rạng Đông đòi quyền lợi.

Ngày 30/8, quận Thanh Xuân (Hà Nội) đã ra văn bản thu hồi thông báo trên. Văn bản của UBND quận Thanh Xuân được nói là dựa vào báo cáo của Công ty bóng đèn phích nước Rạng Đông (Cty Rạng Đông). Ngoài việc “nói lấp lửng” sử dụng amalgam thay thế thủy ngân lỏng trước đây và đưa vào sử dụng từ năm 2016, báo cáo còn nêu:

“Ngay từ ngày 29/8, tất cả cán bộ, công nhân viên tham gia chữa cháy từ ngay sau khi đám cháy được dập tắt đã đến công ty dọn dẹp và chuẩn bị cho sản xuất, sức khỏe ổn định. Ngày 30/8/2019, các xưởng sản xuất của công ty trở lại sản xuất bình thường”.

Phó Chủ tịch quận Thanh Xuân (Hà Nội) Lê Mai Trang cho biết, UBND quận đã kiểm điểm nghiêm khắc đối với UBND phường Hạ Đình vì đã ban hành văn bản vượt quá thẩm quyền và chưa đủ cơ sở, khiến người dân hoang mang, lo lắng.

Sự tắc trách, vô cảm, thờ ơ của bà Lê Mai Trang, Phó Chủ tịch UBND quận Thanh Xuân (Hà Nội) khiến dư luận không khỏi bức xúc.

Chiều ngày 30/8, Công ty cổ phần Bóng đèn, Phích nước Rạng Đông có thông cáo cho biết, trong vụ cháy vừa qua, số lượng sản phẩm có thể ảnh hưởng tới môi trường ước tính hư hỏng như sau: 480.000 bóng đèn huỳnh quang; 2 triệu đèn tròn công suất thấp; 1,6 triệu bóng đèn HQ Compact.

Trong thông cáo, Rạng Đông khẳng định, công ty đã nghiên cứu sử dụng loại amalgam (một loại chất thường được sử dụng để hàn, có chứa dung dịch thủy ngân-PV) thay thế cho thủy ngân lỏng trước đây và đưa vào sản xuất từ năm 2016. Ngoài ra, công ty cũng cho biết, các vật tư - nguyên vật liệu chính được sử dụng để sản xuất bóng đèn huỳnh quang, CFL, đèn tròn đều an toàn với sức khỏe con người kể cả khi cháy.

Tại cuộc Họp báo Chính phủ thường kỳ chiều 4/9, Thứ trưởng Bộ TNMT Võ Tuấn Nhân đã thông báo kết quả quan trắc cụ thể chất lượng môi trường và mức độ ảnh hưởng đến môi trường, trong đó cho biết đã có hơn 27kg thủy ngân phát tán ra môi trường sau vụ cháy tối 28/8.

Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng cho biết, Công ty Rạng Đông đã thừa nhận có nhiều bóng đèn huỳnh quang bị cháy trong vụ cháy vừa qua có sử dụng thủy ngân lỏng, chứ không phải hợp chất amalgam như báo cáo công ty này gửi cơ quan chức năng trước đó. Theo đó, 480.000 bóng đèn huỳnh quang bị cháy của công ty này có sử dụng thủy ngân lỏng (có độc tính cao hơn so với amalgam).

Ông Nguyễn Đoàn Thăng, Tổng giám đốc Công ty Rạng Đông vừa có thư xin lỗi gửi Chủ tịch UBND TP. Hà Nội, Chủ tịch UBND quận Thanh Xuân, Chủ tịch phường Thanh Xuân Trung và phường Hạ Đình, các đơn vị, cơ quan, trường học, nhân dân hai phường Thanh Xuân Trung và phường Hạ Đình.

Thư xin lỗi được đưa ra sau 10 ngày xảy ra vụ cháy khu nhà xưởng sản xuất đèn dây tóc, đèn huỳnh quang, đèn Compact và kho thành phần bóng đèn của Công ty Rạng Đông ở 87-89 Hạ Đình.

Như vậy, từ vụ cháy tại nhà máy bóng đèn phích nước Rạng Đông, lãnh đạo công ty Rạng Đông đã thể hiện rõ sự gian dối, coi thường dư luận trong việc đưa thông tin. Còn bản thân bà Lê Mai Trang, Phó Chủ tịch UBND quận Thanh Xuân thì thể hiện sự quan liêu, vô trách nhiệm, vô cảm với sức khỏe của hàng ngàn người dân nơi bà đang quản lý.

Báo cáo gian dối của lãnh đạo Công ty Rạng Đông.

Mỹ, Nhật đều khởi tố, yêu cầu doanh nghiệp bồi thường

Những nhà lãnh đạo của Công ty Chisso trong thảm hoạ Minamata ở Nhật Bản phải lĩnh án tù, trong khi các công ty Mỹ bị khởi kiện và yêu cầu bồi thường gần 7 triệu USD vì làm rò rỉ thuỷ ngân.

Cụ thể, nhà máy Chisso sản xuất hoạt chất acetaldehyde được dùng trong chế tạo chất dẻo nhựa. Theo quy trình hoạt động của nhà máy, nước thải trong quá trình sản xuất đều đổ xuống biển. Tuy nhiên, họ lại không lường trước được việc kim loại nặng sẽ phản ứng hóa học và biến đổi thành metyl thủy ngân, biến vịnh Minamata thành “vịnh thủy ngân”.

Không chỉ gây hại với sinh vật biển, thảm họa còn tác động mạnh tới người dân Minamata khi mà nguồn thức ăn chính của họ là các loại tôm, cá, sứa được đánh bắt quanh vịnh Minamata. Thủy ngân từ thức ăn ngấm dần vào và hủy hoại cơ thể.

Mãi đến cuối năm 1956, người ta mới xác định được nguyên nhân là do người dân ăn cá, sứa bị nhiễm độc thủy ngân từ nguồn nước thải nhà máy Chisso. Chất độc mà con người nhiễm phải đã ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thần kinh trung ương. Bê bối xả thải của Chisso bị đưa ra dư luận một lần nữa khi nhiều trẻ em mới sinh trong thành phố Minamata bị dị tật.

Với bằng chứng xét nghiệm không thể chối cãi, Nhà máy Chisso buộc phải thừa nhận trách nhiệm đã gây ra thảm họa Minamata do không lường hết trước mức độ nguy hiểm của 600 tấn thủy ngân chảy ra từ hệ thống xử lý nước của nhà máy.

Ngày 20/3/1973, Tòa án thành phố Kumamoto đã công bố phán quyết về vụ 112 người và 28 gia đình kiện Nhà máy Chisso ở Minamata hồi tháng 6/1969. Phán quyết nêu Công ty Chisso phải chịu trách nhiệm bồi thường vì hành động bất cẩn đã dẫn đến bệnh Minamata; phán quyết cũng buộc Chisso phải bồi thường mỗi nguyên đơn 16 - 18 triệu yen (44.800 - 50.400 USD).

Hai cựu lãnh đạo của Chisso, cựu chủ tịch của tập đoàn và người giám sát các hoạt động của nhà máy tại Minamata, cũng đã bị khởi tố hình sự vào năm 1979 với cáo buộc đã góp phần gây ra cái chết và sự tổn hại sức khỏe nghiêm trọng của nhiều người dân Minamata. Cả hai người bị tuyên án hai năm tù giam và phán quyết nhận được sự đồng tình của cả Tòa án Tối cao Nhật Bản.

Năm 2017, Cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ (EPA) đã kiện một công ty ở Tây Virginia gần 7 triệu USD vì làm rò rỉ thủy ngân ra môi trường.

Steel, một công ty sản xuất thép 111 tuổi có trụ sở tại Huntington, đã bị kiện tại tòa án liên bang ở White Plains vì vi phạm luật môi trường. Vụ kiện nói rằng công ty đã thay thế thiết bị lò có chứa thủy ngân và họ đã vận chuyển 179 pound thủy ngân (khoảng 81kg) cho Công ty Port Refinery tại làng Rye Brook để xử lý.

Vào những năm 1990, EPA đã phải chi khoảng 6,4 triệu USD để phá hủy nhà để xe và loại bỏ 6.500 tấn đất và mảnh vụn bị ô nhiễm bởi thuỷ ngân.

Năm 2004, nhiều ô nhiễm đã được tìm thấy dọc theo một con đường giữa ngôi nhà và trường trung học. EPA đã tiếp tục phải chi 7 triệu USD để loại bỏ đất, phá hủy toàn bộ ngôi nhà, đền bù cho chủ nhà hiện tại, làm sạch đường ống ngầm và lắp đặt hệ thống lọc không khí và nước.

Tính mạng, sức khỏe của hàng ngàn người dân sống xung quanh nhà máy Rạng Đông cần phải được tôn trọng, đảm bảo. Thiết nghĩ, cơ quan chức năng cần sớm vào cuộc điều tra, làm rõ, khởi tố (nếu đủ căn cứ) và yêu cầu phía Công ty Rạng Đông bồi thường sức khỏe cho người dân.