Lợi nhuận có thể là chỉ tiêu để xác định thứ hạng của các ngân hàng. Tuy nhiên, để đánh giá công bằng hơn về hiệu quả trong hoạt động của từng nhà băng còn có nhiều tiêu chí khác, trong đó có chỉ tiêu quan trọng là tỷ lệ chi phí hoạt động trên tổng thu nhập hoạt động (cost to income ratio – CIR).
Về cơ bản, CIR càng thấp cho thấy ngân hàng hoạt động hiệu quả, tốn ít chi phí hoạt động hơn để tạo ra một đồng doanh thu. Thông thường, các ngân hàng càng lớn thì CIR sẽ thấp hơn các ngân hàng nhỏ. Tuy nhiên, CIR đôi khi cũng mang tính thời điểm. Ví dụ như ngân hàng gia tăng đầu tư cho công nghệ thời gian đầu sẽ khiến chi phí hoạt động gia tăng khiến CIR cao lên, song về dài hạn khi khoản đầu tư đó hiệu quả sẽ giảm bớt chi phí vận hành, giúp cải thiện CIR.
 |
| Ảnh minh họa |
Thống kê từ 27 ngân hàng cho thấy CIR có sự phân hóa rõ rệt giữa các nhóm ngân hàng, dao động từ 30% cho tới hơn 80%.
Những ngân hàng có CIR thấp nhất bao gồm BIDV (32%), VietinBank (35%), Techcombank (35%), Vietcombank (37%), VPBank (36%) và MBBank (38%). Đây cũng đều là những ngân hàng có lợi nhuận cao nhất hệ thống.
Tiếp đến những ngân hàng có CIR ở mức trung bình từ 40 - 60% bao gồm VIB (42%), OCB (43%), TPBank (44%), HDBank (47%), ABBank (49%), ACB (50%), MSB (54%),…
Trong khi đó, có những ngân hàng có chi phí hoạt động chiếm tới hơn 60% như Saigonbank (62%), Sacombank (63%),….hoặc lên tới trên 80% như NCB (84%).
Như nhận xét ban đầu, có thể thấy, tỷ lệ CIR thấp chủ yếu ở các ngân hàng lớn. Tuy nhiên cũng có ngoại lệ, chẳng hạn như SCB và Sacombank, 2 ngân hàng tư nhân có quy mô lớn nhất với CIR lần lượt là 78% và 63%.
Trong 6 tháng đầu năm 2019, 11/27 ngân hàng có CIR giảm so với cùng kỳ năm 2018, bao gồm VietinBank, Vietcombank, MBBank, VIB, TPBank, PGBank, LienVietPostBank, SeABank, MSB, Sacombank.
Trong đó, ở nhóm ngân hàng có CIR thấp, VietinBank là ấn tượng nhất khi giảm từ mức 41% về 35%. Trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng ở mức rất thấp, nhà băng này đã gia tăng nguồn thu từ các hoạt động phi tín dụng đồng thời nỗ lực tiết kiệm chi phí, giúp lợi nhuận vẫn có tăng trưởng trong nửa đầu năm 2019.
Tương tự như VietinBank, MSB cũng cải thiện CIR từ 60% xuống 54% nhờ giảm chi phí hoạt động từ hơn 1.000 tỷ xuống còn 989 tỷ đồng. 9/11 ngân hàng còn lại giảm được CIR chủ yếu nhờ tăng trưởng doanh thu cao hơn nhiều so với tăng chi phí hoạt động.
Hệ số CIR của HDBank cũng liên tục được cải thiện và hiện thuộc top 10 ngân hàng niêm yết có CIR tốt nhất. Tỷ lệ CIR của riêng ngân hàng ở mức 43% còn CIR hợp nhất, bao gồm mảng tài chính tiêu dùng, là 47%. Sự cải thiện này cho thấy năng suất lao động của ngân hàng ngày một cao hơn, đồng thời hiệu quả quản lý chi phí hoạt động tốt hơn.
Trong khi đó, số đông các ngân hàng khác có CIR tăng lên. Tại Techcombank, việc CIR tăng lên cũng khá dễ hiểu khi tổng thu nhập hoạt động chỉ tăng nhẹ 5% do không còn khoản thu nhập bất thường như cùng kỳ năm 2018 (từ bán TechcomFinance). Trong khi đó, chi phí hoạt động của nhà băng này vẫn tăng tới 31%. Theo chia sẻ của lãnh đạo nhà băng này, chi phí tăng do ngân hàng đang trong quá trình đầu tư lớn về mặt công nghệ, chưa thể tối ưu ngay được chi phí.
Còn tại VPBank, CIR tăng từ mức 32% lên 36% do chi phí hoạt động tăng khá mạnh (28%). Cũng tương tự Techcombank, VPBank thời gian qua chi khá nhiều tiền để đầu tư ngân hàng số. Tính riêng ngân hàng mẹ, CIR tăng nhẹ từ 40,5% lên 41,3%. Còn công ty con FE Credit thì tăng từ 29% lên 31%.
Trong khi CIR ở Techcombank, VPBank, ACB,…có tăng nhẹ (mức tăng dưới 5%), thì nhiều ngân hàng khác như Eximbank, BaoViet Bank, SCB,… tăng mạnh do doanh thu sụt giảm. Cụ thể, CIR của Eximbank tăng từ 54% lên 66%, BaoVietBank tăng từ 45% lên 71%, SCB tăng từ 46% lên 78%.
Bên cạnh các kết quả kinh doanh lời lãi, nợ xấu,…hệ số an toàn vốn (CAR) của các ngân hàng ngày càng được nhà đầu tư quan tâm hơn. Việc công bố rộng rãi hệ số CAR của một số ngân hàng cũng trở nên thường xuyên hơn trong thời gian qua.
Vietcombank cho biết tỷ lệ an toàn vốn CAR cuối quý 2/2019 của nhà băng này là 9,81%, giảm nhẹ so với mức 9,85% cuối quý 1/2019. Vietcombank cho biết đã áp dụng cách tính CAR theo chuẩn Basel II của thông tư 41 từ 1/1/2019. Trước đó, CAR cuối năm 2018 của Vietcombank (tính theo TT36) là 10,54%.
Cùng với Vietcombank, VIB là ngân hàng đầu tiên được NHNN chấp thuận áp dụng chuẩn Basel II từ 1/1/2019. Được biết, tại ngày 30/6/2019, hệ số CAR được tính theo Thông tư 41 của VIB đạt 9,2%.
Hệ số CAR cuối quý 2/2019 tại ACB ở mức 11,7%, giảm nhẹ so với mức 12% cuối quý 1/2019 và 12,8% cuối năm 2018. Trong số ngân hàng công bố thông tin về tỷ lệ an toàn vốn, CAR của ACB hiện ở mức cao nhất. Tổng tài sản rủi ro cuối tháng 6 là 175 nghìn tỷ, tăng 6,7 nghìn tỷ, tương đương 4% so với quý 1/2019.
Theo thông tin được VPBank cung cấp cho nhà đầu tư mới đây, hệ số CAR của nhà băng này cuối quý 2/2019 là 11,2%, tỷ lệ vốn cấp 1 là 10,5% (tính theo Thông tư 41). Trong khi đó, nếu tính theo Thông tư 36, hệ số CAR của VPBank là 12,3%, tỷ lệ vốn cấp 1 là 11,3%. Có thể thấy, so với yêu cầu 8% theo Thông tư 41, hệ số CAR của VPBank hiện cao hơn khá nhiều. Điều này cũng giúp cho ngân hàng "yên tâm" hơn khi thực hiện kế hoạch mua lại tối đa 10% cổ phiếu quỹ trong thời gian sắp tới mà không làm cho CAR bị giảm xuống quá thấp.
Vừa được NHNN trao quyết định áp dụng Thông tư 41 từ tháng 5/2019, TPBank cũng đã công bố tỷ lệ an toàn vốn CAR. Cuối tháng 6/2019, tỷ lệ vốn cấp 1 riêng lẻ của ngân hàng này là 9,33%, tỷ lệ an toàn vốn chung là 9,09%. Các tỷ lệ này đều được tính toán theo Thông tư 41. Vốn cấp 1 của ngân hàng hiện đứng ở mức 11.858 tỷ đồng, vốn cấp 2 là hơn 1.000 tỷ; trừ đi các khoản mục giảm trừ khi tính vốn tự có, vốn tự có của ngân hàng là hơn 10.800 tỷ đồng.
Mặc dù đã được chấp thuận áp dụng Thông tư 41 nhưng trong công bố gần đây, hệ số CAR của MBBank vẫn đang được tính theo Thông tư 36. Cuối quý 2/2019, hệ số CAR của ngân hàng cuối quý 2/2019 là 10%, vẫn đang phù hợp với chiến lược của ngân hàng trong việc cân bằng giữa khả năng sinh lời và rủi ro. Lý giải việc CAR thấp hơn năm 2018 (11%), MBBank cho biết nguyên nhân là ngân hàng đã mua lại số lượng cổ phiếu quỹ khá lớn, nhưng đây cũng là nguồn bổ sung quan trọng cho MB trong thời gian tới.
Theo nhà băng này, chiến lược của MB trong quản lý hệ số CAR là phân bổ tài sản theo hướng vừa đảm bảo vùng đệm an toàn vừa sử dụng tối ưu nhất nguồn vốn. Từ tháng 5/2019, MB được NHNN chấp thuận theo chuẩn mực Basel II.
Số ngân hàng công bố tỷ lệ CAR hiện nay vẫn chỉ đếm trên đầu ngón tay, và đều là những ngân hàng đã được chấp thuận áp dụng Thông tư 41, tức có CAR thừa đáp ứng yêu cầu 8% của NHNN. Trong khi đó, tại nhiều ngân hàng khác, việc triển khai áp dụng Thông tư 41 gặp rất nhiều khó khăn do không tăng được vốn, chẳng hạn tại 2 ngân hàng lớn là VietinBank và BIDV, dù đều nằm trong diện 10 ngân hàng thí điểm.
Tuyết Mai
Phiên bản di động