Ngành vận tải biển nửa cuối năm 2021: Động lực tăng trưởng không chia đều

Theo các chuyên gia, thời kỳ giá cước tăng cao là giai đoạn các doanh nghiệp vận tải biển cần tích luỹ lợi nhuận, tái cơ cấu đội tàu, nâng cao chất lượng quản trị, dự báo, nhằm gia tăng sức cạnh tranh thời kỳ hậu đại dịch khi mà các hãng tàu quốc tế phục hồi và chắc chắn sẽ gia tăng sức ép lớn đối với các đội tàu trong nước.

Ảnh minh họa (nguồn internet)

Việc giá cước vận tải liên tục tăng mạnh trong thời gian qua đã giúp lợi nhuận của nhóm doanh nghiệp vận tải biển cổ phiếu cảng, vận tải biển phục hồi nhanh chóng đồng thời tại tiền đề cho sự bứt phá mạnh của nhóm cổ phiếu ngành này ngay cả khi thị trường chứng khoán điều chỉnh mạnh trong tháng 7.

Theo ghi nhận, chỉ trong nửa tháng - từ cuối tháng 7 đến nay, mã MVN của Vinalines đã tăng gấp gần 3 lần từ 18.000 đồng lên 50.700 đồng chốt phiên 13/8. Cùng với đó, vốn hoá của MVN cũng tăng lên mức gần 61.000 tỷ đồng, tương đương 2,4 tỷ USD, nằm trong Top doanh nghiệp có vốn hoá lớn nhất cả nước.

Không chỉ MVN, nhiều cổ phiếu cảng biển, vận tải biển tăng bằng lần như PHP tăng gấp đôi lên 32.000 đồng, HAH tăng gấp 3 lần lên 56.500 đồng, VOS tăng gấp 5,7 lần lên 13.150 đồng hay VNA với mức tăng gấp 7,5 lần chỉ sau hơn 8 tháng - cũng là mức kỷ lục trên cả 3 sàn chứng khoán.

Các cổ phiếu vận tải biển như VNA, VOS, HAH, MVN, VST nhìn chung có tốc độ tăng mạnh hơn so với nhóm cảng biển. Ở nhóm cảng, ngoài PHP, CCR, SGP tăng "bằng lần", các mã khác có tốc độ tăng dưới 100% như VSC (27%), DVP (28%), GMD (48%),... Dù vậy, đây cũng đã là mức rất cao so với thị trường chung.

Việc giá cước vận tải biển chưa hạ nhiệt cùng tiềm năng lưu chuyển hàng hoá vẫn là động lực tăng trưởng của cổ phiếu logistics. Trên thực tế, các doanh nghiệp nhóm này đã ghi nhận kết quả kinh doanh tích cực nửa đầu năm trong đó MVN lãi 1.066 tỷ đồng - tăng gấp 8 lần cùng kỳ năm ngoái; HAH lãi sau thuế 183 tỷ đồng nửa đầu năm - gấp 2,6 lần; VOS lãi 222 tỷ đồng trong khi năm ngoái lỗ 118 tỷ đồng; VNA lãi 69 tỷ đồng - gấp 30 lần cùng kỳ...

Tuy nhiên, một số nhà đầu tư đánh giá nhóm cổ phiếu cảng biển, logistics đã tăng quá nóng, dòng tiền đầu cơ dồn dập đổ vào với thanh khoản tăng mạnh, dẫn tới nguy cơ thiếu bền vững, cũng như đặt ra vấn đề dự báo triển vọng tăng trưởng trong nửa cuối năm, đặc biệt với nhóm vận tải biển.

Theo ông Đỗ Bảo Ngọc, Phó Tổng Giám đốc Công ty Chứng khoán Kiến Thiết Việt Nam (VNCS), nếu nói về nền tảng, những năm vừa qua nhóm ngành cảng, vận tải biển gặp nhiều khó khăn, phản ánh qua báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Còn câu chuyện dịch bệnh COVID-19 xảy ra khiến việc thông thương trở nên khó khăn và đẩy giá vận tải biển tăng lên cao chỉ là vấn đề mang tính thời điểm.

Điều này có thể giúp các doanh nghiệp cải thiện kết quả kinh doanh trong thời gian gần đây và có thể trong cả năm 2021 song nhiên không phải doanh nghiệp nào thuộc nhóm này cũng được hưởng lợi lớn. Những doanh nghiệp đã có nền tảng, có đội tàu lớn thì mới tận dụng được những lợi thế này và tạo đột phá, phát triển bền vững. Trong khi đó, hầu hết doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ vẫn còn khó khăn và đà tăng của những cổ phiếu này chỉ mang tính chất hưởng lợi sóng ngành.

Trong khi đó, Công ty chứng khoán Agribank (Agriseco) cho biết, dù vẫn được đánh giá là đang "phất" nhưng thị trường cảng, vận tải biển vẫn luôn tồn tại những rủi ro tiềm ẩn, thậm chí quyết định đến sự thành bại của các doanh nghiệp kinh doanh trong lĩnh vực này, chẳng hạn như áp lực cạnh tranh với các hãng tàu container nước ngoài và hoạt động của các doanh nghiệp Việt Nam trong ngành này còn thiếu liên kết.

Tương tự, SSI Research phân tích, sự leo thang của các yếu tố ngắn hạn có thể đẩy giá cước vận chuyển lên mức cao mới. Tuy nhiên mức giá cước cao như vậy sẽ không bền vững trong dài hạn.

"Giá cước có thể đạt đỉnh vào quý IV/2021, sau đó sẽ điều chỉnh nhẹ vào nửa đầu năm 2022, rồi giảm đáng kể trong năm 2023 khi nguồn cung tàu mới đi vào hoạt động nhưng duy trì ở mức cao hơn mặt bằng trước dịch COVID”, SSI Research nhấn mạnh.

Những doanh nghiệp chỉ lãi lớn nhờ giá cước tăng mà thiếu đi tư duy tái cơ cấu, tái đầu tư, sẽ khó duy trì được sức cạnh tranh khi giá cước đi xuống.