Nhà ở xã hội: Từ nguồn cung nghèo nàn đến giấc mơ bình dân

	Xã hội hóa xây dựng nhà tái định cư
	Gần 600 căn nhà ở xã hội sẽ chào sàn từ ngày 21/03
	"Muốn làm nhà ở xã hội, quan trọng vẫn là đất và tiền"

Nhu cầu lớn nhưng khó đáp ứng

Theo số liệu từ Bộ Xây dựng, nhu cầu nhà ở xã hội trong toàn quốc trong giai đoạn từ năm 2011 - 2020 cần khoảng 440.000 căn hộ trong đó, TP.HCM cần khoảng 134.000 căn, Hà Nội cần khoảng 110.000 căn, Bình Dương cần 41.250 căn, Đồng Nai 36.700 căn, Đà Nẵng 11.500 căn...

Nhu cầu nhà ở xã hội tại Việt Nam là rất lớn

Hà Nội xây dựng mục tiêu phát triển nhà ở cho các đối tượng thu nhập thấp đến năm 2020 cần hơn 4.676.000 m2 sàn; nhà ở cho công nhân khoảng hơn 567,5 ngàn m2 sàn. TP.HCM đang triển khai kế hoạch xây dựng 39 dự án nhà ở xã hội với tổng số 44.701 căn hộ. Đến năm 2020, thành phố có thể xây dựng hoàn thành 20.000 căn. Nhưng nguồn lực ngân sách có hạn, kể cả khi thực hiện phương thức xã hội hóa vẫn chưa thể đáp ứng kịp thời nhu cầu nhà ở xã hội của cả nước, nhất là tại Hà Nội, TP.HCM và các tỉnh công nghiệp.

Ông Phan Trường Sơn, Trưởng phòng Phát triển nhà và thị trường bất động sản - Sở Xây dựng TP.HCM cho biết, nhà ở xã hội có 3 hình thức là cho thuê, cho thuê mua và mua nhưng tại Việt Nam hầu hết nhà ở xã hội đều là dự án mua bán. Điều này một phần phản ánh tâm lý của người dân muốn sở hữu nhà. Sau gói 30.000 tỷ đồng hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội, nguồn tín dụng rất hạn chế gây khó khăn cho phát triển các dự án.

Nhà ở xã hội đang thiếu vốn và đất phát triển dự án. Nút thắt về nguồn vốn và đất đai cần được gỡ thì các dự án nhà ở xã hội mới có thể triển khai được.

Đất làm nhà không thiếu

Dù nhu cầu phát triển nhà ở xã hội rất lớn, nhưng nghịch lý nhà ở xã hội xây xong bị ế vẫn đang hiện hữu. Tại Hà Nội, nhiều dự án nhà ở xã hội vị trí xa trung tâm, chưa đầy đủ hệ thống dịch vụ công cộng và không thuận tiện về kết nối hạ tầng với khu trung tâm nên khó hấp dẫn người mua.

Đơn cử như dự án nhà ở xã hội CC-1 Khu đô thị mới Quốc Oai, đến đợt thứ 7 mở bán, tổng số là 278 căn hộ nhưng chỉ bán được có 4 căn hộ.

Việc triển khai dự án nhà ở xã hội cần phải nhìn nhận lại, phù hợp với nhu cầu của người thu nhập thấp

Theo ông Nguyễn Trần Nam, Chủ tịch Hiệp hội bất động sản Việt Nam, muốn làm nhà 1 là có đất, 2 là có tiền. Quỹ đất chúng ta không thiếu, luật quy định dành 20% trong tổng quỹ đất đất phát triển nhà và đô thị làm nhà ở xã hội. Theo điều tra năm 2013, riêng Hà Nội và TP.HCM có 20.000 ha đất phát triển đô thị, kéo theo đó là 20% đất tương ứng (4.000 ha đất) dành cho nhà ở xã hội.

“Khi kiểm tra các dự án xây dựng đô thị thì quỹ đất 20% dành cho nhà ở xã hội không làm, chủ đầu tư khoanh lại không thực hiện giải phóng mặt bằng hoặc đợi thời cơ để chuyển đổi mục đích sang nhà thương mại” - ông Nguyễn Trần Nam nói.

Bài toán tín dụng

Về tín dụng cho nhà ở xã hội, ông Nam cho rằng, cần có quy định rõ, ví dụ các ngân hàng thương mại phải dành tối thiểu 3% dư nợ cho vay nhà ở xã hội. Hay như giao nhiệm vụ cho ngân hàng chính sách cho vay mua nhà ở xã hội thì phải quy định hàng năm ngân sách phải cấp bao nhiêu % ngân sách. Nhu cầu nhà ở của người dân tại các đô thị ngày càng cấp thiết, đặc biệt trong bối cảnh giá nhà đất còn cao so khả năng chi trả. Vì vậy cần xem xét tới mô hình tiết kiệm nhà ở để người dân chủ động tham gia tạo nguồn vốn cải thiện nhà ở cho bản thân.

Theo HoREA, chính sách nhà ở xã hội đã được quy định trong Luật Nhà ở 2014 và Nghị định 100/2015/NĐ-CP của Chính phủ trong đó, quy định nguồn vốn tín dụng ưu đãi từ ngân sách nhà nước. Trên thực tế, người mua, thuê mua nhà ở xã hội và các chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội vẫn chưa tiếp cận được nguồn vốn tín dụng ưu đãi này.

Còn nhớ đầu năm 2018, Nhà nước đã bố trí nguồn vốn ngân sách để thực hiện chính sách nhà ở xã hội cho Ngân hàng Chính sách xã hội 1.262 tỷ đồng/9.000 tỷ đồng trong giai đoạn 2018-2020 (chỉ đáp ứng khoảng 13% so với yêu cầu của Ngân hàng Chính sách xã hội tại văn bản số 4177/NHCS-KHNV ngày 3/11/2016). Trong đó, riêng năm 2018 Ngân hàng này chỉ được giao 500 tỷ đồng nhưng đến thời điểm này vẫn chưa được giải ngân.

Để đảm bảo mục tiêu phát triển nhà ở xã hội đến năm 2020 phấn đấu thực hiện đầu tư xây dụng tối thiểu khoảng 12,5 triệu m2 sàn nhà ở xã hội cho các đối tượng có thu nhập thấp và công nhân lao động tại các khu công nghiệp, đồng thời tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp đang triển khai đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, Bộ Xây dựng đã đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, bổ sung kế hoạch đầu tư công khai giai đoạn 2016-2020 để thực hiện chính sách nhà ở xã hội. Cụ thể là việc bổ sung vốn cho Ngân hàng Chính sách xã hội 3.000 tỷ đồng để thực hiện cho giai đoạn đến năm 2020; cấp cho các tổ chức tín dụng theo đề nghị của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tại văn bản số 9716/NHNN-TCKT ngày 21/12/2016 để bù lãi suất cho vay trong năm 2018 là 3.431 tỷ đồng.