Cổ phiếu HPG bị xả bán khi quỹ ETF iShares tuyên bố giải thể

Ngày 7/6, Tập đoàn quản lý tài sản Blackrock bất ngờ thông báo giải thể quỹ iShares MSCI Frontier and Select EM ETF (quỹ ETF chuyên đầu tư vào thị trường cận biên và mới nổi) sau 12 năm hoạt động.

iShares Frontier and Select EM ETF tiền thân là iShare MSCI Frontier Markets 100 ETF với chỉ số tham chiếu là MSCI FM 100 Index. Tháng 3/2021, quỹ đổi tên thành iShares Frontier and Select EM ETF như hiện tại và mở rộng phạm vi chọn cổ phiếu sang cả thị trường mới nổi và cận biên, đồng thời lấy chỉ số MSCI Frontier & Emerging Markets Select Index làm tham chiếu.

Kể từ thời điểm chuyển đổi mục tiêu và bộ chỉ số tham chiếu, quỹ đã ghi nhận 1 giai đoạn tăng ròng quy mô mạnh mẽ kéo dài từ tháng 11/2022 đến hết tháng 3/2023 – giai đoạn thị trường chứng khoán Việt Nam xác lập vùng đáy (quốc gia chiếm tỷ trọng lớn nhất trong danh mục của quỹ) – với tổng giá trị 388 triệu USD.

Tổng tài sản của quỹ vào khoảng 425 triệu USD, trong đó, cổ phiếu Việt Nam chiếm tỷ trọng cao nhất đạt 28%. Thời gian đóng không sớm hơn ngày 12/8. Theo kế hoạch, BlackRock dự kiến quỹ ETF này sẽ ngừng giao dịch và không còn chấp nhận các lệnh tạo và mua lại sau khi thị trường đóng cửa ngày 31/3/2025.

Tuy nhiên, thông báo cũng nhấn mạnh ngày này có thể thay đổi. BlackRock cho biết, trong thời gian thanh lý kéo dài, iShares MSCI Frontier and Select EM ETF sẽ không được quản lý theo mục tiêu và chính sách đầu tư vì quỹ sẽ bán bớt tài sản của mình. Theo quyết định của BlackRock, tiền thu được từ việc thanh lý dự kiến sẽ được gửi cho các cổ đông trong khoảng ba ngày sau ngày giao dịch cuối cùng.

Vì sao ETF iShares chấm dứt hoạt động?

BSC Research đánh giá, BlackRock thông báo giải thể 15 quỹ tương hỗ và ETFs có trụ sở tại Hoa Kỳ (trong đó có ETF iShares) để đáp ứng mục tiêu đầu tư của họ sau khi đánh giá về môi trường hoạt động, pháp lý cũng như trên cơ sở nhu cầu của các nhà đầu tư mà quỹ đang quản lý. Tuy nhiên, sự giải thể này có thể xuất phát từ một số nguyên nhân sau:

Thứ nhất: Định hướng thay đổi và tập trung để hiệu quả hơn: BlackRock là tập đoàn quản lý tài sản hàng đầu trên thế giới, tại Hoa Kỳ BlackRock cung cấp hơn 600 quỹ tương hỗ và ETF để các nhà đầu tư lựa chọn với các thị trường khác nhau. Bên cạnh các yếu tố về môi trường đầu tư, nhu cầu của các khách hàng ngày càng thay đổi và hiệu suất các kênh tài sản khác đang thực sự ấn tượng – điển hình là việc ra đời ETF Bitcoin sau thời gian dài chờ đợi – đã tạo cơ sở để BlackRock đánh giá lại và giải thể các quỹ kém hiệu quả.

Thứ hai: iShares đầu tư dàn trải với tham vọng đa mục tiêu: Nhìn lại quá trình hoạt động, khi giữ bộ chỉ số cũ đã có những thời điểm quy mô hoạt động của quỹ lên đến 800 triệu USD (2014 và 2018) tuy nhiên sau đó quy mô liên tục suy giảm ngoại trừ giai đoạn T11/2022. Kể từ thời điểm chuyển đổi bộ chỉ số mới, danh mục của ETF iShares trở nên dàn trải hơn khi hướng đến một số cổ phiếu thuộc thị trường mới nổi thay vì tập trung hoàn toàn các cổ phiếu thuộc thị trường cận biên như trước đây (mặc dù ý tưởng của việc chuyển đổi này là để tăng tính hấp dẫn, thu hút thêm các nhà đầu tư mua chứng chỉ quỹ). Việc đa dạng hóa quá mức khiến danh mục đầu tư của quỹ quá dàn trải và không nêu bật được mục tiêu đầu tư mà quỹ hướng đến.

Thứ ba: Hiệu suất không hiệu quả: Theo dữ liệu của Bloomberg, hiệu suất hoạt động của ETF iShares thực sự không hiệu quả khi so sánh với ETF tham chiếu chỉ số S&P500 cũng như chỉ số VN30 (quốc gia có tỷ trọng cổ phiếu lớn nhất trong rổ chỉ số). Điều này là tác nhân chính khiến quỹ không huy động thêm vốn khi nhà đầu tư tại Hoa Kỳ có thêm các lựa chọn đầu tư hiệu quả hơn. Ngược lại, nhìn sang ETF Fubon (Đài Loan) – ETF lcó quy mô lớn nhất thị trường chứng khoán Việt Nam và tham chiếu theo bộ chỉ số FTSE Vietnam 30 Index do FTSE cung cấp - đã và đang làm được rất tốt trong quá trình huy động thêm vốn đối với các nhà đầu tư trong nước mặc dù thị trường chứng khoán Đài Loan đang ở giai đoạn tăng trưởng rất ấn tượng.

Theo dữ liệu của Bloomberg, hiệu suất hoạt động của ETF iShares thực sự không hiệu quả khi so sánh với ETF tham chiếu chỉ số S&P500 cũng như chỉ số VN30 (quốc gia có tỷ trọng cổ phiếu lớn nhất trong rổ chỉ số). Điều này là tác nhân chính khiến quỹ không huy động thêm vốn khi nhà đầu tư tại Hoa Kỳ có thêm các lựa chọn đầu tư hiệu quả hơn. Ngược lại, nhìn sang ETF Fubon (Đài Loan) – ETF lcó quy mô lớn nhất thị trường chứng khoán Việt Nam và tham chiếu theo bộ chỉ số FTSE Vietnam 30 Index do FTSE.

Quỹ ETF ETF iShares đã bán 50% cổ phiếu đang nắm giữ tại Việt Nam

Theo dữ liệu từ BSC Research, ngay sau khi ra thông báo, kể từ ngày 7/6 - 18/6 quỹ này đã giảm mạnh tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam từ 28% xuống còn 13,77%, tương đương giá trị còn lại khoảng 50,22 triệu USD (khoảng 1.256 tỷ đồng). Áp lực bán mạnh nhất diễn ra trong 2 ngày là 10 - 11/6 sau đó tốc độ thanh lý tài sản đang có phần chững lại và giữ ở mức 13,77%.

Các cổ phiếu bị bán ròng mạnh nhất gồm: HPG (6,9 triệu cổ phiếu), VHM (3,5 triệu cổ phiếu), VIC (2,9 triệu cổ phiếu), VNM (1,7 triệu cổ phiếu), MSN (1,1 triệu cổ phiếu)...

Cập nhật tình hình rút vốn của ETF iShares từ 7/6 đến hết ngày 18/6/2024

Cập nhật tình hình rút vốn của ETF iShares từ 07/06 đến hết ngày 18/06/2024

Nguồn: Bloomberg, BSC Research

Cổ phiếu HPG bị xả bán khi quỹ ETF iShares tuyên bố giải thể

Nguồn: Bloomberg, BSC Research

Với quy mô nắm giữ khoảng hơn 2.000 tỷ đồng giá trị cổ phiếu trên thị trường Việt Nam, việc Blackrock bán hết danh mục cũng không quá đáng kể khi thanh khoản trung bình mỗi phiên của VN-Index lên đến hơn 20.000 tỷ đồng.

BSC Research cho rằng, áp lực bán ròng từ quỹ này sẽ giảm bớt trong thời gian tới và sẽ không ảnh hưởng nhiều đến tâm lý nhà đầu tư trên thị trường. Thay vào đó, nhà đầu tư cần lưu ý hơn đến diễn biến các quỹ chủ động, ETF quy mô lớn trên thị trường như Fubon, Diamond...

Diễn biến tăng/giảm ròng các ETF chính trên TTCK Việt Nam từ 2023 – tháng 6/2024

Nguồn: Bloomberg, BSC Research

Theo một số chuyên gia phân tích, iShares MSCI Frontier and Select EM ETF đóng quỹ sẽ không tác động quá lớn đến thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, không thể phủ nhận nguồn cung từ ETF ngoại này cũng đang góp phần tạo nên làn sóng bán ròng mạnh nhất trong nhiều năm trở lại đây.

Thống kê cho thấy, giai đoạn 1/1 - 21/6, khối ngoại đã bán ròng hơn 44.000 tỷ đồng với các cổ phiếu niêm yết trên HoSE. Ngày 7 - 18/6 (thời điểm Blackrock bán ra), tổng khối ngoại bán ròng khoảng 7.450 tỷ đồng.

BlackRock giải thể quỹ ETF iShares là sự kiện đơn lẻ liên quan đến chiến lược đầu tư của Tập đoàn, tuy nhiên nhìn rộng hơn thị trường chứng khoán Việt Nam cần sớm cải thiện các tiêu chí còn vướng mắc theo nhận định của FTSE, MSCI để hoàn thành mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán từ cận biên lên mới nổi mà Chính phủ đã đề ra vào năm 2025. Đây sẽ là bước ngoặt quan trọng để thị trường chứng khoán Việt Nam thu hút được những nhà đầu tư nước ngoài, dòng vốn mới cũng như mở ra các cơ hội mới cho doanh nghiệp trong nước

Theo ước tính của World Bank, trong trường hợp nếu MSCI và FTSE Russell nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên thị trường mới nổi thì có khả năng thu hút khoảng 25 tỷ USD vốn đầu tư mới từ các nhà đầu tư quốc tế vào thị trường Việt Nam cho tới năm 2030.