Cơ hội xuất khẩu gạo Việt từ các thị trường lớn

Vị thế quan trọng tại các thị trường lớn

Năm 2023, Việt Nam xuất khẩu 8,13 triệu tấn gạo, kim ngạch đạt 4,67 tỷ USD, tăng 14,4% về lượng và tăng 35,3% về kim ngạch so với năm 2022. Giá xuất khẩu bình quân đạt 575 USD/tấn, tăng 18,26% so với năm 2022. Dự báo, giá gạo còn tăng trong năm 2024, do nguồn cung bị thắt chặt, trong khi đó, nhu cầu nhập khẩu của nhiều quốc gia có xu hướng gia tăng.

Năm 2024, theo dự báo của nhiều chuyên gia, tình hình thế giới vẫn sẽ có nhiều khó khăn, nhưng xuất khẩu gạo của Việt Nam đã có tín hiệu lạc quan ngay từ những tháng đầu năm. Số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, trong 2 tháng đầu năm 2024, gạo Việt được xuất khẩu sang 27 thị trường với khối lượng 920.000 tấn, trị giá 640 triệu USD, tăng 2,1% về lượng và tăng 35,2% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023.

Cơ hội xuất khẩu gạo Việt từ các thị trường lớn

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, nguồn cung gạo toàn cầu năm 2024 dự báo giảm, nhiều quốc gia hạn chế xuất khẩu, trong khi đó, nhu cầu nhập khẩu của nhiều quốc gia có xu hướng tăng…, tạo dư địa cho gạo Việt Nam gia tăng xuất khẩu và có được mức giá bán tốt hơn. Ước tính, 2024 sẽ là năm liên tiếp xuất khẩu gạo vượt 8 triệu tấn, mang về khoảng 5 tỷ USD. Đơn hàng xuất khẩu từ các thị trường chủ lực như Philippines, Indonesia, Trung Quốc đang đổ dồn về Việt Nam. Đây là 3 thị trường nhập nhiều gạo nhất của nước ta.

Philippines vẫn thị trường tiêu thụ gạo hàng đầu của Việt Nam với 38,5% tổng lượng và 37,5% tổng kim ngạch gạo xuất khẩu của cả nước, đạt hơn 3,14 triệu tấn. Giá trị tương đương 1,75 tỷ USD trong năm 2023, tăng 20,5% về trị giá nhưng giảm 2,46% về lượng so với năm 2022.

Tham tán Thương mại Việt Nam tại Philippines nhận định, là nhà cung ứng gạo số 1 vào thị trường Philippines nên Việt Nam có nhiều lợi thế tại quốc gia này. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã có quan hệ bạn hàng lâu năm với các nhà nhập khẩu gạo của Philippines, đã tạo được uy tín dựa trên nguồn cung ổn định, chất lượng và giá cả vô cùng cạnh tranh.

2024 sẽ tiếp tục là năm có nhiều biến động, khi Ấn Độ là quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới duy trì lệnh cấm xuất nhập khẩu, gây ảnh hưởng đến nguồn cung. Trong khi đó, Trung Quốc và Indonesia có động thái gia tăng nhập khẩu, tạo ra nhiều cơ hội hơn cho xuất nhập khẩu gạo của Việt Nam.

Tại Indonesia, quốc gia nhập khẩu gạo lớn thứ 2 của Việt Nam, Tham tán Thương mại tại Indonesia cho biết, nguồn cung gạo tại thị trường này đang thiếu hụt nghiêm trọng khi hiện tượng gạo khan hiếm tại các siêu thị đã xuất hiện. Dự báo chính phủ Indonesia sẽ tiếp tục mở thầu mua thêm gạo để đáp ứng nhu cầu lương thực. Chính vì vậy, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam cần theo dõi sát thông tin thị trường, tận dụng, tranh thủ cơ hội xuất khẩu gạo trong những tháng đầu năm sang thị trường Indonesia.

Còn tại thị trường Trung Quốc, theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, năm 2023, Trung Quốc là đối tác nhập khẩu gạo lớn thứ 3 của Việt Nam, chiếm khoảng 11% tổng lượng và kim ngạch xuất khẩu gạo của cả nước. Theo đó, Việt Nam đã xuất khẩu được trên 917.000 tấn với kim ngạch đạt hơn 530 triệu USD.

Tham tán Thương mại tại Trung Quốc (Bộ Công thương) cho hay, bình quân trong 10 năm qua, tỷ trọng gạo Việt Nam trong tổng nhập khẩu của Trung Quốc chiếm từ 36 - 37%. Đây là con số khá cao so với các nước cùng xuất khẩu vào thị trường này. Đáng chú ý, dòng gạo thơm, gạo cao cấp, gạo ST đang được ưa chuộng tại thị trường nước bạn, do đó, các doanh nghiệp cần duy trì và mở rộng cũng như xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm gạo Việt Nam tại thị trường Trung Quốc.

Trung Quốc là đối tác nhập khẩu gạo lớn thứ 3 của Việt Nam.

Trong 3 năm vừa qua, diện tích trồng lúa của Trung Quốc liên tục giảm xuống dưới 30 triệu ha, năm 2023 chỉ còn hơn 28 triệu ha. Hiện, Trung Quốc đang duy trì diện tích trồng lúa đạt trên 30 triệu ha. Sản lượng lúa cũng giảm liên tiếp trong 2 năm vừa qua, trong khi nhu cầu tiêu dùng được dự báo vẫn duy trì mức tăng nhẹ, khoảng 150 triệu tấn gạo.

Bên cạnh đó, vấn đề an ninh lương thực được Chính phủ Trung Quốc rất coi trọng. Luật An ninh lương thực mới của nước này dự kiến có hiệu lực từ ngày 1/6/2024. Đây là động thái quan trọng mang tầm quốc gia của Trung Quốc trong việc bảo đảm nguồn cung ổn định ngũ cốc và các sản phẩm liên quan, tăng cường an ninh lương thực trước những bất ổn ở thị trường bên ngoài. Vì vậy, Trung Quốc sẽ duy trì nhập khẩu gạo một cách hợp lý để đảm bảo bù đắp cho thiếu hụt gạo trong nước.

Dự báo, trong năm 2024, tín hiệu nhập khẩu gạo của thị trường Trung Quốc rất tích cực và có xu hướng tăng trở lại. Tham tán Thương mại tại Trung Quốc khuyến nghị, để gia tăng cơ hội xuất khẩu gạo vào thị trường Trung Quốc, doanh nghiệp cần bám sát, cập nhật thông tin thị trường, kịp thời nắm bắt các động thái mới nhất của thị trường Trung Quốc. Đồng thời, đẩy mạnh và đa dạng hóa công tác xúc tiến thương mại nhằm thâm nhập vào các khu vực tiềm năng để mở rộng xuất khẩu tại thị trường tỷ dân này, đơn cử như Bắc Kinh, hay một số thị trường khu vực Tây Nam.

Cơ hội lớn cho ngành gạo và các doanh nghiệp Việt Nam

Chia sẻ tại Hội nghị lúa gạo toàn cầu 2024 diễn ra tại Đà Nẵng vừa qua, ông Nguyễn Anh Sơn - Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) phân tích: "Với vị trí là một trong 3 quốc gia xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, ngành gạo Việt Nam chịu ảnh hưởng trực tiếp từ tất cả các diễn biến trên thị trường thương mại toàn cầu, từ thay đổi về chính sách, biến động về cung cầu, khuynh hướng giá cả tới biến động địa chính trị, biến đổi khí hậu,… ".

Dù vậy, với các chính sách hỗ trợ kịp thời của Chính phủ, các bộ, ngành cùng các giải pháp khơi thông thị trường, lưu thông hàng hóa, việc thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu đối với mặt hàng gạo đã ghi nhận được một số kết quả tích cực, góp phần tiêu thụ thóc, gạo hàng hóa với giá có lợi cho người nông dân.

Nhờ đó, 2023, lần đầu tiên kể từ khi tham gia xuất khẩu, ngành gạo đã lập được kỷ lục xuất bán hơn 8,13 triệu tấn gạo, kim ngạch đạt 4,67 tỷ USD, tăng 14,4% về lượng và tăng 35,3% về kim ngạch so với năm 2022. Giá xuất khẩu bình quân đạt 575 USD/tấn, tăng 18,26% so với năm 2022.

Để chuẩn bị cho những biến động của thị trường năm 2024, Bộ Công thương với vai trò là cơ quan quản lý kinh tế đa ngành, thực hiện chức năng quản lý Nhà nước về thương mại, công nghiệp, điều hành lưu thông hàng hóa và xuất nhập khẩu cho biết, đã xây dựng những giải pháp mang tính chiến lược, hữu dụng và phù hợp với từng kịch bản có thể xảy ra.

Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Nguyễn Anh Sơn đánh giá: “Cơ hội là rất lớn cho ngành gạo và các doanh nghiệp Việt Nam, song cơ hội luôn song hành cùng thách thức. Trong bối cảnh thị trường thương mại gạo toàn cầu 2024 vẫn nóng và có nhiều biến động, doanh nghiệp gạo phải bám sát thị trường, tổ chức kinh doanh hiệu quả, bền vững. Việc nắm bắt nhanh thông tin thị trường sẽ giúp đề ra các giải pháp, kế hoạch cụ thể hỗ trợ phát triển thị trường gạo trong năm 2024.

Cùng với đó, Bộ Công thương phối hợp với Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn chủ động đàm phán để đa dạng hóa các thị trường xuất khẩu, tận dụng cơ hội chiếm lĩnh các thị trường mới, tiềm năng để tăng cường tính cạnh tranh cho ngành hàng lúa gạo.