Có nhiều ý kiến cho rằng, việc dạy và học bộ môn Văn hiện nay đang làm mất sự sáng tạo; vì giáo viên dạy thì cứ theo hướng dẫn; học sinh học theo lời giáo viên… Đến kỳ thi thì có đề cương, đề thi mẫu… Cứ làm theo như thế mới đạt được điểm cao…
Thực tế, điều đó rất đúng với tình trạng dạy và học Văn hiện nay trong nhà trường. Đã có những đổi mới về cách ra đề nghị luận xã hội; dạng đề bám sát hơi thở cuộc sống; đề tài thiết thực, gần gũi với học sinh hơn…Nhưng đề nghị luận văn học thì vẫn còn bó hẹp trong những tác phẩm, đoạn trích đã học, chủ yếu trong chương trình lớp cuối cấp.
 |
| “Thi thế nào, học thế ấy”, có ai dám sáng tạo môn Văn? (Ảnh minh họa) |
Vì thế, một thời đã có câu ca dao nói về việc ra đề thi tốt nghiệp, thi đầu vào hàng năm: “Nực cười thi cử nước ta/ Đầu vào Thị Nở, đầu ra Chí Phèo”…
Câu chuyện dạy và học Văn hiện nay không có sự sáng tạo, năng động. Với cách ra đề, với hướng dẫn chấm, biểu điểm như hiện nay thì không ai dám sáng tạo! Cũng vì muốn “an toàn”, đúng hướng thi nên hàng năm, trước các kỳ thi, cả thầy lẫn trò đều tìm mua bằng được những tài liệu ôn tập thi tốt nghiệp như “Hướng dẫn ôn thi môn Ngữ văn” của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam…
Nếu hiểu cách khác (mà vẫn có lý, có cơ sở) đều không được phép vì làm như thế sẽ mất điểm ngay! Sáng tạo theo cách của riêng mình, nhiều người sợ rằng sẽ “mạng vạ vào thân”.
Tuy nhiên, cái mà người ta cảm thấy bi hài nhất là những bài văn của các kỳ thi học sinh giỏi Văn… Có những bài học sinh thể hiện sự cảm thụ rất tốt, có chiều sâu suy nghĩ nhưng không… trùng khớp đáp án nên vẫn không đạt điểm cao để có giải! Vì thế, học sinh học Văn hiện nay chưa có lối mở thỏa đáng nên vẫn còn dạy và học theo kiểu công thức, không có chỗ cho sự sáng tạo chân chính.
Trong lớp học, nếu giáo viên cứ “sáng tạo” trong cách hiểu, cách cảm nhận thì sẽ không đúng với sách hướng dẫn và hậu quả là học sinh, khi làm bài thi, cứ theo sự “sáng tạo” của thầy thì sẽ không đạt vì … không giống với đáp án!.
Vấn đề này đã có nhiều người muốn “phá lối” để sáng tạo giúp môn học thêm đầy hứng khởi, luôn có “đất” cho thầy trò cùng thể hiện mình, cùng năng động và đồng sáng tạo khi tìm hiểu tác phẩm văn chương…
Chính bởi vậy, học sinh hiện nay ngày càng không có hứng thú với văn chương, có ý kiến cho rằng sở dĩ học sinh ngày càng thiếu hứng thú với môn Ngữ văn là bởi các em bị lôi cuốn vào nhịp sống sôi động trong thời đại bùng nổ thông tin nên ít có độ lắng để cảm thụ, rung cảm trước một ý văn, lời thơ. Nhưng liệu có phải như vậy?
Thực tế cho thấy, một số giáo viên vẫn còn thói quen dạy học truyền thụ kiến thức một chiều. Nhiều giáo viên chưa chú trọng đến việc tiếp thu, vận dụng kiến thức của học sinh cũng như việc chỉ ra cho người học con đường tích cực chủ động để thu nhận kiến thức. Do đó, có những giờ dạy được giáo viên tiến hành như một giờ diễn thuyết, thậm chí giáo viên còn đọc chậm cho học sinh chép lại những gì có sẵn ở giáo án. Giờ học tác phẩm văn chương vì thế vẫn chưa thu hút được sự chú ý của người học...
Để học sinh hứng thú học Văn, việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên rất quan trọng. Một số phương pháp tích cực cần được phổ biến như cách dạy đối thoại, nêu vấn đề, thảo luận, làm việc nhóm,… kết hợp linh hoạt với phương pháp thuyết trình, tạo được chất văn, hồn văn cho các giờ học.
Các phương tiện dạy học hiện đại như máy chiếu, máy tính, bài soạn giảng theo phần mềm powerpoint… được sử dụng hiệu quả. Học sinh được đặt ở vị trí chủ thể tiếp nhận văn học, là người bạn đồng hành cùng thầy cô trong các giờ học Văn.
Hoài Dương
Phiên bản di động