Khó khăn chồng khó khăn
Thống kê hiện có 324/449 cơ sở chế biến thủy sản đáp ứng yêu cầu "3 tại chỗ" tiếp tục sản xuất, chiếm 72%. Công suất của nhiều nhà máy chỉ khoảng 30 - 50% so với trước khi áp dụng Chỉ thị 16 do thiếu công nhân hoặc chia ca để phòng, chống dịch.
Bên cạnh đó, lượng tôm bố mẹ hiện có khoảng 55.000 con, giống cá tra chủ động sản xuất được khoảng 150 - 200 triệu con/tháng đáp ứng đủ nhu cầu thả nuôi.
Cả nước hiện có 120 nhà máy sản xuất thức ăn thủy sản, trong đó có 56 nhà máy có vốn đầu tư nước ngoài với công suất thiết kế khoảng 5,2 triệu tấn/năm và 64 nhà máy có vốn đầu tư trong nước với công suất thiết kế khoảng 4,7 triệu tấn/năm đủ cung cấp thức ăn cho nuôi trồng.
Trong quá trình sản xuất, các doanh nghiệp nuôi trồng, chế biến thủy sản đang phải đối mặt với hai khó khăn lớn.
 |
| Ảnh minh họa |
Về khâu vận chuyển, mỗi tháng các cơ sở nuôi trồng giống cần vận chuyển khoảng 7 tỷ tôm giống từ Nam Trung Bộ và khoảng 150 nghìn tấn thức ăn từ khu vực Đồng Nai, Bình Dương vào Tây Nam Bộ.
Tuy nhiên, vận chuyển cả đường bộ và đường thủy vẫn khó khăn do cơ sở sản xuất con giống, thức ăn không cùng địa bàn, phải qua các địa phương khác nhau.
Về khâu tiêu thụ, một số nhà máy phải tạm ngừng hoạt động do thiếu công nhân, không đáp ứng yêu cầu "3 tại chỗ" đang gây khó khăn cho các cơ sở nuôi đến kỳ phải thu hoạch sản phẩm.
Đặc biệt, các tháng cuối năm 2021 là thời kỳ thu hoạch chính đối với tôm, cá tra. Do vậy cần phải tích cực tháo gỡ những khó khăn để duy trì hoạt động của nhà máy chế biến.
Hiện nay một số nhà máy chế biến thủy sản như CTCP Vĩnh Hoàn đã huy động đội ngũ công nhân đi thu hoạch cá tra trên diện tích thả nuôi nằm ở nhiều tỉnh như Đồng Tháp, An Giang, Tiền Giang và gặp khó khăn đi lại giữa các tỉnh của các đội sản xuất.
Do đó, Bộ NN&PTNT đề xuất các tỉnh, thành phố cần có cơ chế phối hợp giữa các tỉnh để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, đảm bảo vận chuyển thông suốt để duy trì sản xuất và xuất khẩu.
Đồng thời, các địa phương cần có chính sách ưu tiên tiêm vắc xin cho lực lượng trong chuỗi cung ứng như tài xế, ghe, sà lan vận chuyển, công nhân tại các nhà máy...
Tổ công tác cũng sẽ tiếp tục kết nối các đầu mối sản xuất với tiêu thụ, giải tỏa những bế tắc của người dân và doanh nghiệp.
Khó khăn liên hoàn, ngành thủy sản có nguy cơ mất thị trường xuất khẩu?
Tại "Hội nghị trực tuyến kết nối tiêu thụ, xúc tiến xuất khẩu nông sản, thủy sản khu vực Nam Bộ và Tây Nguyên 2021", ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau cho biết Cà Mau có sản lượng nuôi trồng, khai thác thủy sản khá lớn, đặc biệt là diện tích nuôi trồng tôm.
Tuy nhiên, việc thực hiện giãn cách xã hội đẩy hơn 30 doanh nghiệp chế biến thủy sản xuất khẩu vào thế khó cả về sản xuất, tiêu thụ, xuất khẩu.
"Nhiều doanh nghiệp không đáp ứng được các yêu cầu "3 tại chỗ" dẫn đến tình trạng công suất hoạt động bị giảm mạnh.
Nông thủy sản cũng bị giảm giá trầm trọng, nông dân chán nản, bỏ sản xuất. Điều này làm tăng nguy cơ thiếu nguyên liệu sản xuất sau đại dịch", ông Sử nói.
 |
| Ảnh minh họa |
Không riêng ở Càu Mau, theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) phản ánh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp ở các tỉnh phía Nam khiến 70% doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động. Phần còn lại hoạt động cầm chừng 30 - 50% số lượng lao động, công suất sản xuất chỉ còn 30 - 40%.
Hệ lụy của điều này thấy rõ ở cú đảo chiều giá trị xuất khẩu thủy sản trong tháng 7. Nếu như nửa đầu tháng 7, xuất khẩu thủy sản vẫn giữ được mức tăng trưởng 16% thì bước sang nửa cuối tháng 7 giá trị xuất khẩu giảm tới 20% so với nửa đầu tháng và giảm khoảng 4% so với cùng kỳ năm 2020.
Đại diện VASEP cho biết khó đưa ra dự báo kịch bản xuất khẩu thủy sản 6 tháng cuối năm vì dịch COVID-19 đang biến động từng giờ, từng ngày.
Ngành thủy sản có đạt được mục tiêu xuất khẩu cả năm đạt 8,7 - 9 tỷ USD phụ thuộc vào cuộc chạy đua vắc xin của các doanh nghiệp và mức độ kiểm soát dịch của Việt Nam.
Trước đó, VASEP dự báo xuất khẩu thủy sản sang Mỹ, EU sẽ tăng mạnh khi có chương trình tiêm chủng vắc xin trên diện rộng.
Tuy nhiên dịch COVID-19 ở Việt Nam diễn biến phức tạp dấy lên lo ngại nếu ngành thủy sản chậm phủ sóng vắc xin thì nguy cơ có thể tuột mất nhiều thị trường xuất khẩu lớn hoặc tạo cơ hội cho các đối thủ gia tăng thị phần.
Doanh nghiệp thủy sản tê liệt
Dịch lan rộng vào đúng thời điểm thủy sản bắt đầu vụ, cá tới lứa nhưng không có người thu hoạch, chế biến. Các đơn vị sản xuất nguyên liệu không còn cách nào khác phải tiếp tục ngâm cá dưới ao, cá tra càng to, doanh nghiệp lỗ càng thảm.
Vài năm trở lại đây, Kocana cũng phát triển thêm nhiều sản phẩm khô cá tra để gia tăng giá trị khi giá cá giảm sâu. Tuy nhiên, nhu cầu tiêu dùng nội địa còn khá thấp, chỉ chiếm 10 – 20% tổng sản lượng cá tra, trong khi sản phẩm chưa đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế.
Do đó, dù cá tra quá lứa nhưng doanh nghiệp đứng giữa "ngã ba đường", không thể tăng công suất chế biến, cũng không thể thu hoạch, cấp đông cá vì tiền điện cao, diện tích kho lạnh hạn chế.
Không chỉ các doanh nghiệp nguyên liệu, các doanh nghiệp chế biến thủy sản cũng đang phải đối mặt tình trạng "phí chồng phí", chi số tiền lớn thực hiện 3 tại chỗ nhưng công nhân e ngại, không đến làm việc.
Thu Uyên (Tổng hợp)
Phiên bản di động