Trong văn hóa, tiêu dùng
Biểu hiện rõ ràng nhất có lẽ là sự thay đổi trong văn hóa. Trước đây Triều Tiên quản lý rất chặt việc xem tivi hay nghe nhạc của Hàn Quốc. Việc đi du lịch ra nước ngoài hay trao đổi những văn hóa phẩm ngoại quốc cũng bị kiểm soát chặt chẽ. Và bây giờ, mọi thứ đang dần thay đổi dưới thời nhà lãnh đạo Kim Jong Un, khi văn hóa nhạc Pop cùng nhiều thứ của nước ngoài bắt đầu được chấp nhận hơn tại Triều Tiên, từ âm nhạc, tivi cho đến phim ảnh hay thời trang.
| Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un |
Văn hóa là một trong những vũ khí chủ lực của hệ thống tuyên truyền Triều Tiên. Tại quốc gia này, đài truyền hình trung ương là kênh duy nhất người dân có thể xem trên Tivi và chương trình giờ đây cũng khác so với trước. Các chủ đề vẫn là ca ngợi đất nước cũng như nhà lãnh đạo Kim Jong Un nhưng các sản phẩm đã có sự thay đổi rõ rệt so với trước đây.
Mặc dù xem phim và nghe nhạc Hàn Quốc là bất hợp pháp ở Triều Tiên nhưng chúng vẫn tìm được đường để tuồn vào thị trường nước này. Trong khi đó một số bộ phim của Ấn Độ như "3 chàng ngốc" vào năm 2009 lại được công chiếu công khai. Bộ truyện tranh Harry Potter thì là một trong những bộ truyện được yêu thích nhất tại các thư viện Triều Tiên.
| Một bộ phim được trình chiếu trong nhà hàng Triều Tiên |
Ví dụ bộ phim "Những người hái nhân sâm trong cuộc chiến Imjin" đang khá nổi tại Triều Tiên nói về cuối thế kỷ 16 khi người Triều Tiên chống lại cuộc xâm lăng của Nhật Bản. Điều đáng nói là bộ phim có cốt truyện hay, diễn xuất tốt cùng phục trang được đầu tư công phu.
Thậm chí những diễn viên Triều Tiên đóng vai quân lính Nhật cũng được đào tạo để phát âm chuẩn hết sức có thể.
Ngay từ khi lên nắm quyền, nhà lãnh đạo Kim Jong Un đã cho thành lập ban nhạc Moranbong bao gồm những nữ nghệ sĩ với phong cách hiện đại. Dù là quân nhân Triều Tiên nhưng những nữ nghệ sĩ này lại mặc váy ngắn cũng như cắt tóc kiểu cách, điều kiêng kị tại Triều Tiên, đặc biệt là trong quân đội.
| Nhóm nhạc Moranbong |
Ban nhạc Moranbong đã cho ra mắt nhiều ca khúc và trở nên nổi tiếng ra cả nước ngoài. Những tour lưu diễn, những lần lên sóng truyền hình hay các sản phẩm DVD của ban nhạc đều thu hút được sự quan tâm của nước ngoài và cho thấy một bộ mặt rất khác về Triều Tiên.
Tất nhiên, những bài ca về tổ quốc, ca ngợi nhà lãnh đạo Kim Jong Un, những ca sĩ trong bộ quân phục hay trang phục truyền thống của Triều Tiên vẫn là xương sống của nền nghệ thuật giải trí nước này.
Không dừng lại ở âm nhạc, điện ảnh… thị trường tiêu dùng Triều Tiên cũng có những chuyển biến tích cực về bao bì, quảng cáo.
| Những sản phẩm giày trưng bày ở Triều Tiên |
"Điều quan trọng nhất với chúng tôi là tạo ra những sản phẩm phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng. Nhà lãnh đạo đáng kính Kim Jong Un đã chỉ thị cho chúng tôi chú trọng nghiên cứu sản phẩm giày dép từ khắp nơi trên thế giới và học hỏi từ những ví dụ đó", nhân viên Kim Kyong Hui của nhà máy Ryuwon Shoe Factory đã nói với phóng viên trong một nhà trưng bày của công ty, nơi bày hàng loạt các thể loại giày từ giày chạy, giày chơi bóng rổ hay thậm chí là cả giày chơi tennis.
Những thay đổi đáng kể này cho thấy Triều Tiên đang dần thích nghi với văn hóa nước ngoài, nhất là với tầng lớp tinh hoa. Các thương hiệu nước ngoài như Dior, Sony nằm công khai trên các kệ hàng ở thủ đô Bình Nhưỡng trong khi những sản phẩm rẻ từ Trung Quốc ngập tràn các khu chợ bình dân trên cả nước.
Triều Tiên hiện vẫn là một trong những nền kinh tế đóng cửa nhất thế giới với hệ thống bao cấp nhà nước và không có thị trường kinh doanh tự do. Tuy vậy, những dấu hiệu thay đổi gần đây cho thấy quốc gia này có thể sẽ thay đổi để đưa nền kinh tế sang một trang mới dưới thời nhà lãnh đạo Kim Jong Un.
Trong kinh tế, cơ sở hạ tầng
Theo hãng tin NPR, với thế giới bên ngoài, điều thấy rõ nhất là ông Kim Jong Un đã biến 2018 thành một năm hoạt động ngoại giao nhộn nhịp chưa từng có tiền lệ, với Trung Quốc, Hàn Quốc và Mỹ.
Những dấu hiệu thay đổi bên trong Triều Tiên cũng hiện diện rất rõ. Từng là nơi khép kín với những con đường vắng ngắt, những tòa nhà xám lạnh và sân bay cũ kĩ, Bình Nhưỡng giờ đây ngày càng trở nên hiện đại.
| Phát triển kinh tế, cơ sở hạ tầng là bằng chứng về sự thay đổi đô thị ở Triều Tiên |
Một loạt thành phố khác cũng được chọn để phát triển. Cuộc sống ở vùng xa xôi hẻo lánh cũng đỡ khổ cực hơn, dù vẫn còn thiếu thốn điện và lương thực.
Kinh tế quốc gia đang được cải thiện bất chấp cấm vận. Và nhìn chung, chất lượng cuộc sống đã tiến một bước dài kể từ sau nạn thiếu lương thực vào những năm 1990.
Trong 6 ngày ở Triều Tiên vào dịp kỷ niệm 70 năm Quốc khánh năm 2018, nhóm phóng viên của NPR cho biết họ đã chứng kiến rất nhiều sự kiện hoàng tráng, đặc biệt là các cuộc diễu binh quy mô lớn.
Nhóm nhà báo cũng được đưa đi tham quan một số nhà máy, trang trại, và trong các chuyến đi họ cố gắng tìm hiểu về đời thường của người Triều Tiên. Kết quả là họ thấy một Triều Tiên đang "thay da đổi thịt" thực sự ấn tượng và tốt đẹp.
| Nhà cửa và một nông trại ở ngoại ô Bình Nhưỡng, nhìn từ trên cao |
Nếu như trước kia, các nhà báo hoặc du khách tới Triều Tiên bị giám sát chặt chẽ thì nay, ai cũng có thể chụp ảnh và chia sẻ hình ảnh bằng điện thoại di động dù vẫn có hướng dẫn viên đi cùng.
Trong một thập niên qua, hàng chục tòa nhà chọc trời kiểu cách được xây mới ở khắp Bình Nhưỡng. Các tòa nhà cũ được sơn lại màu sắc tươi sáng hơn.
| Người dân chờ xe buýt đi làm ở Bình Nhưỡng |
Trên đường phố có taxi và những cáp treo mới thay thế cho xe điện. Tầng lớp giàu có tinh hoa ở Bình Nhưỡng ngày càng đông, với nhiều người đủ khả năng sắm xe hơi riêng. Người đi bộ trên vỉa hè cũng có bớt đi vẻ cục mịch, với các kiểu tóc trẻ trung và quần áo đẹp đẽ hơn.
| Một góc Bình Nhưỡng |
Tại sân bay Bình Nhưỡng, một nhà ga quốc tế mới được mở cửa năm 2015. Đó là một mẫu sân bay hiện đại: trần cao, tường kính, những chiếc cầu hàng không, quán cafe, nhà hàng và cả các cửa hàng miễn thuế. Chỉ có điều, mỗi ngày hiện chỉ có 2 chuyến bay đến và rời Triều Tiên, với đích đến gồm Trung Quốc và Nga.
| Ban nhạc nữ biểu diễn trong giờ ăn trưa tại một nhà hàng Italia ở Bình Nhưỡng |
| Bình Nhưỡng về đêm, quan sát từ một nhà hàng trên tầng thượng Khách sạn Yanggakdo |
Nguyễn Sinh (Tổng hợp)