Khi nhà đầu tư nước ngoài bỏ trốn...

	EVFTA: Cơ hội nhiều nhưng không dễ tận dụng
	Hàng Mỹ giá rẻ ồ ạt vào Việt Nam: Doanh nghiệp nội gặp khó ngay trên "sân nhà"?

Mới đây, UBND TP. Hải Phòng đã tổ chức một cuộc họp khẩn để giải quyết việc lãnh đạo Công ty TNHH KaiYang Việt Nam (trụ sở tại quận Kiến An, Hải Phòng) bỏ đi không rõ lý do.

Được biết, ngày 11/8, nhà máy vẫn hoạt động bình thường nhưng sáng ngày 12/8, khi công nhân đến làm việc, thì phát hiện nhà máy đã bị niêm phong, dừng hoạt động.

Dẫn thông tin từ baodautu.vn, chủ doanh nghiệp KaiYang “bỏ của chạy lấy người”, để lại hơn 2.000 công nhân bơ vơ bị mất việc làm. Hơn nữa, khi bỏ đi không rõ nguyên nhân, KaiYang còn để lại một khoản nợ không nhỏ, không chỉ là lương công nhân 1 tháng 12 ngày chưa trả, mà còn khoản nợ bảo hiểm xã hội 3 tháng (5 - 6 - 7), ước tính trên 9 tỷ đồng. Ngoài ra, công ty này còn đang vay nợ của các ngân hàng hơn 150 tỷ đồng.

Người lao động tụ tập bên ngoài cổng Công ty KaiYang Việt Nam

Tại cuộc họp, ông Nguyễn Văn Tùng, Chủ tịch UBND TP. Hải Phòng đã chỉ đạo UBND quận Kiến An chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan tiếp tục nắm bắt tình hình, phối hợp với phía Công ty KaiYang Việt Nam để có phương hướng giải quyết tốt nhất lợi ích, chế độ cho người lao động; bảo đảm an ninh trật tự, bảo vệ tài sản công ty.

Trên thực tế, những vụ việc nhà đầu tư “bỏ của chạy lấy người” như KaiYang Việt Nam không phải là hiếm. Ở Đồng Nai, Bình Dương, Bắc Ninh, Bắc Giang…, đã xảy ra tình trạng như vậy. Thậm chí, có thời điểm, chuyện nhà đầu tư nước ngoài bỏ trốn, để lại đống nợ nần đã trở thành nỗi ám ảnh không nhỏ.

Có thể nhắc tới chuyện Lifepro Việt Nam (Ninh Bình) hay Kenmark (Hải Dương). Rồi chuyện Ado Vina, Amanda, thép Quatron “cao chạy xa bay”, để lại khoản nợ hàng chục tỷ đồng.

Còn nhớ đầu năm 2018, Đồng Nai cũng có trường hợp chủ đầu tư KL Texwell Vina bỏ trốn, để lại khoản nợ hơn 30 tỷ đồng.

Dư luận đang đặt ra những thắc mắc trong đó có câu hỏi: "phải xử lý doanh nghiệp “vắng chủ” như thế nào?".

UBND TP. Hải Phòng ngay lập tức vào cuộc, nhưng cũng mới chỉ là đưa ra những biện pháp ban đầu, mà phần nhiều là để an lòng người lao động của KaiYang. Nếu thực sự KaiYang “ra đi không trở lại”, thì sẽ còn một khối lượng công việc không nhỏ phải xử lý. Từ chuyện giải quyết chế độ cho người lao động, rồi làm thủ tục phá sản, thanh lý tài sản của Công ty, giải quyết nợ nần… Mọi chuyện không dễ dàng.

Nói như vậy là bởi, dù ngay sau khi vụ việc của KL Texwell Vina xảy ra, UBND tỉnh Đồng Nai cũng đã vào cuộc. Để giải quyết tình thế cấp bách, UBND tỉnh Đồng Nai thậm chí đã tạm ứng tiền ngân sách để trả 50% lương tháng 1/2018 cho công nhân, với số tiền gần 7 tỷ đồng. Song từ bấy đến nay, hơn 1 năm trôi qua, quá trình xử lý tài sản của KL Texwell Vina vẫn chưa xong, nợ chưa được giải quyết dứt điểm.

Trong khi đó, với Kenmark Hải Dương, phải tới tận cuối năm ngoái, khi BIDV đấu giá thành công khối tài sản ngàn tỷ đồng của khu công nghiệp này cho An Phát thì sự việc mới được giải quyết.

Thực trạng này một lần nữa cho thấy, chuyện xử lý doanh nghiệp vắng chủ là vô cùng khó khăn. Để giải quyết, cần quản lý, giám sát chặt chẽ hơn doanh nghiệp FDI hậu cấp phép.

Theo đó, ông Mai Văn Nhơn, Phó Trưởng ban Quản lý các khu công nghiệp của tỉnh Đồng Nai cho rằng, các cơ quan quản lý cần thường xuyên trao đổi thông tin, phối hợp chặt chẽ, nếu phát hiện doanh nghiệp nợ thuế, nợ bảo hiểm xã hội với số tiền lớn thì phối hợp giải quyết, ngăn chặn không để chủ doanh nghiệp bỏ trốn.

Trên thực tế, để giải quyết câu chuyện doanh nghiệp vắng chủ, không chỉ trông chờ vào sự hợp tác tự nguyện giữa các bên, mà hành lang pháp lý cần quy định chặt chẽ hơn về chuyện “hậu kiểm” doanh nghiệp.

Trong định hướng thu hút FDI giai đoạn tới, các cơ chế, chính sách sẽ chuyển trọng tâm từ tiền kiểm sang hậu kiểm, không chỉ hậu kiểm việc thực hiện các cam kết về tiến độ dự án, mà còn là các cam kết về ưu đãi đầu tư, về máy móc, thiết bị… Nếu hậu kiểm tốt, có thể hạn chế tình trạng chủ đầu tư bỏ trốn, cả tình trạng “xác sống”, tức là đăng ký đầu tư mà có khi cả chục năm vẫn không triển khai dự án…

Luật sư Nguyễn Thanh Hà

"Vá lỗ hổng" luật pháp

Hiện nay chưa có chế định về doanh nghiệp bỏ trốn trong Luật doanh nghiệp. Thực trạng hiện nay đang xảy ra nhất nhiều trường hợp doanh nghiệp "mất tích" hoặc "bỏ trốn", mất liên lạc trong khi còn nợ thuế, nợ lương lao động… Chính xuất phát từ vấn đề này nên trong dự thảo Luật doanh nghiệp sửa đổi đang đặt ra vấn có chế định pháp luật về việc Doanh nghiệp bỏ trốn.

Hiện nay chỉ mới có Thông tư liên tịch 06/2009/TTLT-BLĐTBXH-BTC ngày 27/2/2009 của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội và Bộ Tài chính hướng dẫn thực hiện Quyết định số 30/2009/QĐ-TTg ngày 23/2/2009 của Thủ tướng Chính phủ về việc hỗ trợ đối với người lao động mất việc làm trong doanh nghiệp gặp khó khăn do suy giảm kinh tế thì có nêu đến việc doanh nghiệp bỏ trốn như sau: Doanh nghiệp có chủ doanh nghiệp bỏ trốn là doanh nghiệp không có người đại diện hợp pháp đứng ra giải quyết quyền lợi của người lao động và được Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh hoặc cơ quan được Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh ủy quyền xác định.

Như vậy quy định về “doanh nghiệp bỏ trốn” trong pháp luật hiện hành nói nói chung và Luật doanh nghiệp nói riêng là đang bị bỏ ngỏ.

Hiện chưa có văn bản pháp luật nào quy định về doanh nghiệp có chủ bỏ trốn, quy định từ khái niệm doanh nghiệp có chủ bỏ trốn đến quy trình tổ chức thanh lý tài sản, đến việc giải quyết chế độ chính sách cho người lao động; trả các khoản nợ có liên quan đến BHXH, BHYT, nợ các tổ chức tín dụng…

Bên cạnh đó chưa có sự kiểm tra sát sao việc thực hiện pháp luật lao động, bảo vệ môi trường, thực hiện nghĩa vụ về thuế đối với nhà nước; nhất là việc thực hiện trả lương, thưởng, nộp các khoản BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp

Bàn về câu chuyện, tại sao chúng ta khó khống chế hiện tượng doanh nghiệp bỏ trốn, luật sư Nguyễn Thanh Hà cho rằng, các doanh nghiệp bỏ trốn có thể từ các nguyên nhân sau:

Thứ nhất: Do khó khăn kinh tế quốc tế và trong nước, khủng hoảng kéo dài đã khiến doanh nghiệp không trụ vững được khi kinh doanh nêm đã bỏ trốn, đối với doanh nghiệp FDI thì đã bỏ về nước.

Thứ hai, không ít doanh nghiệp khi mới thành lập đã đặt kì vọng quá lớn vào lợi nhuận sẽ thu được, lâu dần do làm ăn thua lỗ nên đã bỏ trốn hoặc bỏ về nước đối với doanh nghiệp FDI.

Thứ ba, xuất hiện tình trạng một số doanh nghiệp hoạt động kinh doanh thiếu lành mạnh, nhằm mục đích trục lợi để huy động vốn nên khi đạt được mục đích đã ôm tiền bỏ trốn. Tuy nhiên, con số doanh nghiệp này có lẽ không nhiều.

Việc các doanh nghiệp bỏ trốn sau một thời gian hoạt động cũng có nguyên nhân từ việc quy định thành lập doanh nghiệp quá dễ dàng như không cần vốn pháp định, vốn điều lệ chỉ cam kết đóng và không có các quy định cũng như chế tài hậu kiểm tra việc góp vốn này.

Bên cạnh đó các quy định khi phá sản doanh nghiệp phức tạp cũng là một trong những lý do khiến các doanh nghiệp không mặn mà với việc thực hiện các quy định này. Trên thực tế cả nước hàng năm may ra chỉ có một vài vụ Tòa án thụ lý việc phá sản doanh nghiệp.

Theo tôi nguyên nhân quan trọng và cơ bản nhất dẫn đến Doanh nghiệp bỏ trốn đó là luật chưa quy định chặt chẽ về hoạt động hậu kiểm tra và quản lý sau khi thành lập doanh nghiệp.

Luật sư Nguyễn Thanh Hà kiến nghị: "Với tư cách là Luật sư, theo tôi trong Luật Doanh nghiệp phải có chế định về doanh nghiệp bỏ trốn".

Có quy định về việc phối hợp giữa cơ quan thuế và bên đăng ký kinh doanh về hoạt động của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp 2 lần liên tục không thực hiện báo cáo thuế thì báo ngay cho cơ quan đăng ký kinh doanhđể đi kiểm tra ngay. Có quy định cụ thể về việc quản lý hoạt động của doanh nghiệp như mất liên lạc 6 tháng liên tục thì bị rút giấy phép.

Ngoài ra, cần có thêm những quy định biện pháp chế tài đối với những doanh nghiệp bỏ trốn, trong đó có nêu rõ quy định về hành chính do Nhà nước quản lý và những quy định mang tính dân sự đối với nhà đầu tư; tăng hế tài xử phạt tăng, các chế tài cấm tham gia hoạt động, thành lập và quản lý doanh nghiệp khác đối với đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp bỏ trốn; các quy định về giải thể doanh nghiệp, phá sản doanh nghiệp đơn giản các thủ tục hành chính và tạo hành lang pháp lý rõ ràng, cụ thể cho các doanh nghiệp thực hiện.