Zalo hoạt động không phép: Hàng triệu người dùng hoảng hốt

	Cùng với Facebook, Zalo... Việt Nam sắp có thêm 5 mạng xã hội mới
	Sau giai đoạn gánh lỗ từ Tiki và Zalo, VNG báo lãi quý I

Hàng chục triệu người dùng Zalo vừa ngã ngửa bởi VNG - “cha đẻ” của Zalo không thèm xin cấp phép hoạt động mạng xã hội.

zalo hoat dong khong phep hang trieu nguoi dung hoang hot

Hệ quả nếu Zalo bị thu hồi tên miền

Mới đây, đại diện Cục Phát thanh Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ TT&TT) cho biết, tới thời điểm ngày 26/7, đơn vị này vẫn chưa nhận được thông tin chính thức cũng như hồ sơ Zalo xin cấp phép hoạt động mạng xã hội này.

Trước đó, ngày 27/6, Thanh tra Sở TT&TT TP. HCM đã gửi văn bản yêu cầu các nhà đăng ký và quản lý tên miền tại Việt Nam dừng cung cấp hai tên miền là Zalo.vn và Zalo.me thuộc sở hữu của Công ty VNG trước ngày 19/7 do hoạt động mạng xã hội nhưng không xin phép. Văn bản nói trên cũng đi kèm quyết định xử phạt hành chính với VNG.

Tuy nhiên, một lãnh đạo Thanh tra Sở TT&TT TP HCM cho biết: “Sau khi Thanh tra Sở ra quyết định xử phạt, Công ty VNG đã có báo cáo với Bộ TT&TT về vấn đề này, đồng thời cam kết thực hiện việc đăng ký hoạt động. Vì vậy, Sở TT&TT đã tạm dừng việc thu hồi tên miền, tạo điều kiện để VNG khắc phục và hoàn thiện các thủ tục đăng ký”.

Việc Zalo không đăng ký hoạt động mạng xã hội đã được phát hiện từ năm 2018, Thanh tra Sở đã xử phạt đơn vị kinh doanh. Song, tên các miền này vẫn tiếp tục hoạt động trong suốt một năm qua?

Theo lãnh đạo cơ quan Thanh tra Sở: Cơ quan quản lý đã tạo điều kiện, thời gian để Zalo kịp thời bổ sung các giấy tờ cấp phép cần thiết nhưng họ vẫn không chấp hành nên mới có văn bản xử phạt lần thứ hai và biện pháp bổ sung là thu hồi tên miền. “Việc thực hiện các thủ tục xin phép hoạt động mạng xã hội không hề ảnh hưởng gì đến hoạt động của Zalo, nhưng không hiểu sao họ không làm mà cũng không có bất kỳ phản hồi gì”, vị này nói.

Độ bảo mật thông tin có đúng như người dùng nghĩ?

Theo thống kê của Viện Chiến lược Thông tin và Truyền thông (Bộ TT&TT) công bố vào đầu năm 2019: Zalo có gần 47 triệu người dùng với thời gian sử dụng là 2,12 giờ/ngày. Nếu kê khai chi tiết, hiện nay mỗi ngày, trên Zalo, người dùng gửi và nhận gần 1 tỷ tin nhắn, 50 triệu phút gọi và 45 triệu tấm hình. Với kết quả này, tại Việt Nam, Zalo chỉ đứng sau Facebook với thời gian sử dụng 3,55 giờ/ngày và 60 triệu người dùng và YouTube là 2,65 giờ/ngày với 50 triệu người dùng. Tuy nhiên, thông tin từ phía Zalo lại cho biết, ứng dụng này đã đạt trên 100 triệu người tải về và đăng kí sử dụng, vượt mặt cả Facebook.

Xuất phát điểm là một ứng dụng OTT về truyền thông (nhắn tin và gọi điện miễn phí trên Internet) 7 năm trước, Zalo giờ đây đã trở thành “siêu ứng dụng” với hàng loạt tính năng và dịch vụ như: Shopping, gọi xe, đặt thức ăn, tin tức, dịch vụ ngân hàng, cổng thanh toán, game…

Bắc Ninh là địa phương đầu tiên sử dụng Zalo là kênh giao tiếp trực tuyến giữa chính quyền với người dân, doanh nghiệp và điều hành nội bộ

Đáng chú ý, không chỉ dành cho cá nhân và doanh nghiệp, từ năm 2018 tới nay, Zalo còn được chính quyền của gần 30 tỉnh, thành trên cả nước hợp tác mở cổng thủ tục hành chính công. Bắc Ninh là địa phương đầu tiên sử dụng Zalo là kênh giao tiếp trực tuyến giữa chính quyền với người dân, doanh nghiệp và điều hành nội bộ. Theo đó, người dân Bắc Ninh có thể tra cứu và nhận kết quả gần 2.000 thủ tục ngay trên Zalo bao gồm: Nhận giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở, giấy đăng ký sử dụng đất, giấy phép xây dựng, đăng ký bổ sung hộ tịch, sổ hộ khẩu, thậm chí có thể nhận kết quả giải quyết tranh chấp, khiếu nại. Ngoài ra, còn có kênh thông tin chỉ đạo điều hành nội bộ tỉnh trên Zalo, có tính năng thông báo cho cán bộ, công chức, viên chức khi có văn bản đến cần xử lý, văn bản chờ phê duyệt, lịch họp…

Trước tầm ảnh hưởng quá rộng của Zalo, một chuyên gia truyền thông chỉ ra hàng loạt mối lo ngại rủi ro về bảo mật thông tin từ ứng dụng này. “Trên thế giới có rất nhiều ứng dụng OTT tương tự Zalo như Viber, Line, Skype… xuất phát điểm từ số điện thoại của người dùng, mang tính chất riêng tư rất cao. Có thể vì lý do này, các nước có những quy định khống chế chặt chẽ nên OTT không có cơ hội phát triển thành mạng xã hội. Chỉ riêng tại Việt Nam, Zalo mới có “đất” để phát triển thành mạng xã hội, hoạt động rầm rộ song tới nay mọi người mới ngã ngửa khi biết hoạt động không phép”, vị chuyên gia nhận định.

Cũng theo vị chuyên gia này, hiện Việt Nam chưa có điều khoản nào về bảo mật cơ sở dữ liệu trên mạng xã hội. “Tới bây giờ không ai biết giới hạn Zalo đã đi tới đâu, họ lấy thông tin gì của người dùng và sử dụng ra sao… Không ai biết dữ liệu này được sử dụng ra sao, liệu có được chuyển ra nước ngoài hay không? Tất cả đều chưa từng được khai báo với cơ quan chức năng”, vị chuyên gia nói và đặt vấn đề: “Tại sao hoạt động không phép to đùng mà vẫn ngang nhiên hoạt động trong thời gian dài? Các cơ quan chức năng cần phải mở cuộc điều tra làm rõ việc Zalo sử dụng dữ liệu, bảo mật thông tin như thế nào?”.

Vì sao Zalo "chây ỳ" đăng ký giấy phép mạng xã hội?

Theo ông Nguyễn Hữu Cường, nhân viên phụ trách lĩnh vực an ninh cộng đồng mạng của BKAV: “Các trang mạng xã hội phải đăng ký giấy phép hoạt động còn OTT thì không, nhà cung cấp dịch vụ chỉ cần đăng ký bản quyền nếu muốn. Luật An ninh mạng cũng không đề cập tới ứng dụng. Đây có thể là lý do vì sao Zalo dù đã hoạt động như một mạng xã hội nhưng lại không muốn đăng ký giấy phép mạng xã hội”, ông Cường nhận định.

Bà Nguyễn Thị Thanh Huyền, Trưởng phòng Thông tin điện tử, Cục Phát thanh, truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ TT&TT) cho biết, tới nay có khoảng 465 mạng xã hội được cấp phép hoạt động và chịu sự quản lý của cơ quan này.

Liên quan tới ứng dụng trên mạng xã hội, bà Huyền cho rằng, dù không có quy định cũng như cơ quan đầu mối quản lý riêng, song khi ứng dụng cung cấp dịch vụ nào thì phải tuân thủ các quy định pháp lý liên quan lĩnh vực đó. “Ứng dụng bản chất là một dạng website cũng có địa chỉ IP, được thiết kế tối ưu hóa để sử dụng trên điện thoại. Trong luật không có khái niệm nào chung chung về ứng dụng mà không liên quan tới dịch vụ nào cả. Khi sử dụng các dịch vụ trên ứng dụng, nhà cung cấp phải tuân thủ các quy định của pháp luật liên quan. Chẳng hạn Zalo có dịch vụ thương mại điện tử thì phải tuân theo quy định pháp lý trong lĩnh vực thương mại điện tử chứ không thể nói họ chỉ là một ứng dụng”, bà Huyền dẫn giải.

Trở lại câu chuyện xử phạt Zalo, bà Huyền cho biết: “Tính tới thời điểm này, các cơ quan quản lý vẫn đang làm mọi biện pháp thực thi quyết định xử lý chứ chưa phải kết thúc”.

Zalo có chủ ngoại?

Dẫn nguồn tin từ baogiaothong.vn, trước những đồn đoán về việc Tencent, một tập đoàn Trung Quốc nắm giữ phần lớn cổ phần tại VNG, năm 2012, Tổng giám đốc VNG Lê Hồng Minh khẳng định: “VNG là công ty Việt Nam với tỉ lệ cổ phần kiểm soát luôn luôn là các cá nhân và tổ chức Việt Nam”. Tuy nhiên, VNG không đề cập đến số cổ phần mà Tencent cũng như các cổ đông khác đang nắm giữ.

Theo báo cáo thường niên năm 2018 của VNG, Lau Chi Ping Martin là một trong 5 thành viên HĐQT. Vị này cũng là đồng sáng lập kiêm Chủ tịch Tencent. Trong thành viên Ban Giám đốc VNG cũng xuất hiện ông Johnny Shen Hao mang chức danh Phó Tổng Giám đốc thường trực. Trước đó, Shen Hao là Giám đốc M&A của Tencent.

Mối quan hệ giữa VNG với Tencent chỉ duy nhất một lần xuất hiện trong báo cáo tài chính tại phần thuyết minh về các nghiệp vụ với các bên liên quan. Theo đó, VNG có trả phí tư vấn kỹ thuật cho Tencent Hoidings Limited.

Các siêu ứng dụng liệu có "mặc áo" quá chật?

Hiện, Zalo đã phát triển đến tầm của một siêu ứng dụng phổ biến và cùng tồn tại bên cạnh những siêu ứng dụng khác. Có thể thấy, các siêu ứng dụng nàyđã và đang thể hiện được vai trò trong nền kinh tế số tại Việt Nam. Theo "Báo cáo e-Conomy SEA 2018" do Google và Temasek công bố, dung lượng thị trường kinh tế số tại Việt Nam sẽ đạt 33 tỉ USD vào năm 2025. Trong khu vực Đông Nam Á, Việt Nam thuộc tốp đầu các quốc gia có nền kinh tế số phát triển sôi động và năng động.

Nhưng trên hết, kinh tế số hay theo một cách gọi khác là kinh tế O2O (Online to Offline) đang hỗ trợ đắc lực đối với người dân, như giúp họ tiết giảm chi phí điện thoại; kích tăng doanh thu 3G/4G cho nhà mạng; thêm nhiều lựa chọn cho người tiêu dùng trong việc lựa chọn phương án di chuyển với ô tô, xe máy; tiện lợi cho người dùng đặt thức ăn, giao hàng… Tất cả những giá trị, lợi ích và tiện ích đó, hiện nay đều được các siêu ứng dụng cung cấp.

Thực tế, thị trường đang đặt ra một bài toán cần lời giải là, với sự phát triển nhanh, mạnh và đầy năng động của mô hình siêu ứng dụng, mỗi dịch vụ/tiện ích được phát triển thêm trên nền tảng của ứng dụng đó nhằm phục vụ người dùng có thể sẽ gặp phải sự phiền hà mới là phải xin thêm giấy phép.

Hiện tại, nếu là ứng dụng về truyền thông, tin tức, game như Zalo… thì thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ TTTT; ứng dụng tài chính/thanh toán như MoMo lại được điều chỉnh bởi Thông tư 39 của Ngân hàng Nhà nước; ứng dụng về di chuyển như Grab, Go-Viet, FastGo, Be, MyGo phải xin phép Bộ GTVT; ứng dụng về thương mại điện tử phải xin phép Bộ Công Thương… Mỗi "siêu ứng dụng" có thể cung cấp hàng chục dịch vụ ở các ngành nghề, lĩnh vực khác nhau sẽ phải xin giấy phép cho từng dịch vụ đơn lẻ, khiến doanh nghiệp hao tốn nhiều nguồn lực và cũng gặp không ít mệt mỏi.

Chính vì thế, các siêu ứng dụng trên có cần một …siêu giấy phép hay một giấy phép đa ngành, liên ngành theo hướng tinh gọn nhất trong phương pháp cải cách thủ tục hành chính theo chủ trương của Nhà nước. Đó cũng là hướng gợi mở về phương thức quản lí trong nền kinh tế thời đại Công nghiệp 4.0 làm sao nhanh gọn, hợp lí và hữu hiệu nhằm hỗ trợ tốt nhất cho doanh nghiệp kinh doanh và người dân làm việc, sinh sống. Các siêu ứng dụng đang đến gần với cuộc sống, sinh hoạt và các nhu cầu thiết thực nhất của người dân hơn bao giờ hết.

Vì vậy, "chiếc áo" cho siêu ứng dụng cũng cần được "nới" rộng.