Thất thu vì đánh thuế cổ tức

Tuần từ 23 - 27/11/2020 là một tuần đáng nhớ với nhà đầu tư trong nước khi chỉ số VN-Index đã chính thức lấy lại hoàn toàn những gì đã mất trong giai đoạn dịch COVID-19 bùng phát, và không dừng ở đó chỉ số này còn vượt qua ngưỡng cản tâm lý 1.000 điểm và dừng ở mức 1.010 điểm ở phiên giao dịch cuối tuần.

Bất chấp việc chỉ số hiện đang neo ở mức cao, thanh khoản thị trường trong 3 phiên giao dịch mà chỉ số VN-Index vượt mốc 1.000 điểm vẫn rất cao, quanh mức 10.000 tỷ đồng.

Đã có những khuyến cáo từ các công ty chứng khoán về việc nhà đầu tư cần giảm tỷ trọng cổ phiếu, chốt lời những mã cổ phiếu đã tăng nhiều trong thời gian qua, bởi rủi ro thị trường đang dần gia tăng, thế nhưng tiền vẫn chảy mạnh trên thị trường, luân chuyển từ nhóm cổ phiếu này sang nhóm cổ phiếu khác.

Các phương tiện thông tin đại chúng đã đề cập nhiều tới việc giai đoạn bùng nổ vừa qua của thị trường đã giúp rất nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư F0, đạt lợi nhuận rất cao.

Khác với vẻ chần chừ, ngập ngừng của nhà đầu tư thế hệ 7x, 8x đã từng trải qua nhiều thăng trầm của thị trường, thế hệ nhà đầu tư F0 rất hào hứng gia nhập thị trường và đang chẳng những góp phần tạo ra thanh khoản thị trường rất cao mà còn là một lực đẩy quan trọng đưa VN-Index lên những mốc mới.

Thuế xuất hiện - nhà đầu tư hoang mang

Thông thường, cổ tức bằng tiền mặt sẽ bị khấu trừ luôn tại nguồn (tức doanh nghiệp chi trả). Cổ tức bằng cổ phiếu, được coi là thu nhập của nhà đầu tư nhưng trong nhiều trường hợp nhà đầu tư không được hưởng gì, thậm chí có thể gần như bị mất trắng.

Vào ngày chốt quyền hưởng cổ tức, giá tham chiếu của cổ phiếu trên sàn bị điều chỉnh giảm tương ứng, tức tài sản của họ về mặt lý thuyết không tăng.

Khi nhà đầu tư bán ra cổ phiếu, nếu giá cổ phiếu giảm sâu, họ vẫn bị khấu trừ 0,1% số tiền để nộp thuế thu nhập cá nhân.

Theo quy định tại Nghị định 126/2020/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Quản lý thuế, có hiệu lực thi hành từ ngày 5/12/2020, khi nhà đầu tư bán chứng khoán được chia thưởng, được trả cổ tức sẽ bị khấu trừ ngay 5% thuế thu nhập cá nhân.

Cụ thể, đối với cá nhân nhận cổ tức bằng chứng khoán, cá nhân là cổ đông hiện hữu nhận thưởng bằng chứng khoán thì tổ chức có trách nhiệm khai thuế thay và nộp thuế thay cho cá nhân đối với thu nhập từ đầu tư vốn khi cá nhân chuyển nhượng chứng khoán cùng loại.

Đối với chứng khoán thông qua hệ thống giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại nơi cá nhân mở tài khoản lưu ký, công ty quản lý quỹ nơi cá nhân ủy thác danh mục đầu tư.

Đối với chứng khoán không thông qua hệ thống giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay như sau: Chứng khoán của công ty đại chúng đã đăng ký chứng khoán tập trung tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại nơi cá nhân mở tài khoản lưu ký chứng khoán; chứng khoán của công ty cổ phần chưa là công ty đại chúng nhưng tổ chức phát hành chứng khoán ủy quyền cho công ty chứng khoán quản lý danh sách cổ đông thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là công ty chứng khoán được ủy quyền quản lý danh sách cổ đông; chứng khoán không thuộc trường hợp quy định nêu tại đoạn này thì tổ chức khai thuế thay và nộp thuế thay là tổ chức phát hành chứng khoán.

Thực hiện quy định trên, FPTS sẽ thực hiện khấu trừ thuế thu nhập cá nhân khi nhà đầu tư bán, chuyển nhượng cổ phiếu mà Công ty có căn cứ xác định là cổ phiếu cổ tức/cổ phiếu thưởng từ ngày 5/12/2020.

Thông báo của FPTS khiến nhiều nhà đầu tư thắc mắc, không rõ Công ty sẽ khấu trừ 5% đối với cổ phiếu thưởng, cổ phiếu trả cổ tức đã về tài khoản và nhà đầu tư bán chứng khoán từ 5/12, hay Công ty áp dụng với những cổ phiếu thưởng, cổ tức bằng cổ phiếu chốt quyền từ ngày 5/12?

Ngoài ra, do khoản khấu trừ 5% khá lớn nên không ít nhà đầu tư chia sẻ, họ sẽ bán ra cổ phiếu trước ngày 5/12.

Trả lời thắc mắc về vấn đề thời điểm, đại diện FPTS cho biết, Công ty sẽ áp dụng khấu trừ thuế với những cổ phiếu thưởng, cổ tức bằng cổ phiếu chốt quyền từ ngày 5/12.

Đã đánh thuế đúng bản chất?

Nhiều nhà đầu tư mở tài khoản ở SSI, MBS, VNDIRECT, SHS, HSC… cho hay, họ chưa nhận được thông báo của công ty chứng khoán về triển khai quy định về kê khai thuế thay và nộp thuế thay nhà đầu tư.

Đại diện không ít công ty chứng khoán chia sẻ, thực hiện quy định này có thể dẫn đến thu thuế không công bằng, phát sinh tranh chấp, kiện tụng với nhà đầu tư.

Họ đã gửi công văn lên Ủy ban Chứng khoán Nhà nước mong được làm rõ về những giao dịch mà công ty chứng khoán không có thông tin để xác định loại cổ phiếu thường/cổ phiếu thưởng/cổ phiếu trả cổ tức.

Các quy định hiện nay không cho công ty chứng khoán quyền yêu cầu tổ chức phát hành chứng khoán hay nhà đầu tư cung cấp thông tin để xác định loại cổ phiếu. Vì thế, công ty chứng khoán không có cơ sở để kê khai và nộp thuế đầu tư vốn đối với cổ phiếu thưởng, cổ phiếu trả cổ tức.

Trong khi đó, các nhà đầu tư bức xúc phản ánh, việc trả cổ phiếu thưởng, trả cổ tức bằng cổ phiếu về bản chất là khác với trả cổ tức bằng tiền mặt (nhà đầu tư có thu nhập).

Nếu bỏ quy định về mệnh giá cổ phiếu 10.000 đồng thì việc này đơn giản chỉ là chia tách cổ phiếu (nhà đầu tư không có thu nhập). Nhà đầu tư không có thu nhập mà phải nộp thuế 5% là quá vô lý.