Phía sau câu chuyện sụt giảm vốn FDI...

	Bản tin bất động sản chiều ngày 30/9: “Làm xiếc” trên khu đất vàng
	Bất động sản Đà Nẵng: Vấn đề đầu tư... và quy hoạch

Nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đăng ký mới vào Việt Nam từ các nước có công nghệ tốt như Hàn Quốc, Nhật Bản, Singapore trong 9 tháng đầu năm 2019 đang có dấu hiệu sụt giảm. Trong khi đó, nguồn vốn từ Trung Quốc tăng mạnh.

Cụ thể, Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ KH&ĐT) vừa cho biết, vốn đăng ký đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI) đăng ký mới trong 9 tháng đầu năm 2019 đạt 10,9 tỷ USD, giảm 22% so với cùng kỳ năm 2018. Đặc biệt, nguồn vốn từ các nước dẫn đầu danh sách các quốc gia đầu tư FDI nhiều nhất vào Việt Nam đang suy giảm.

Cụ thể, nguồn vốn từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore vào Việt Nam giảm mạnh 9 tháng đầu năm 2018, các nhà đầu tư Nhật Bản đầu tư 7,09 tỷ USD vào Việt Nam. Đến nay, vốn đầu tư từ nước này sụt giảm còn 3,06 tỷ USD.

Tương tự, con số đầu tư của Hàn Quốc là 5,7 tỷ USD năm 2018, tụt giảm còn 4,6 tỷ USD vào thời điểm hiện tại.

Bên cạnh đó, nguồn vốn FDI từ Singapore và Thái Lan cũng lần lượt sụt giảm tới 42 và 44% so với cùng kỳ năm trước.

Theo thống kê, nguồn vốn FDI của Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore đầu tư vào Việt Nam chủ yếu đến từ các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực công nghiệp, chế biến và chế tạo. Trong chiến lược thu hút FDI thế hệ mới, Bộ KH&ĐT cũng chỉ rõ ngành công nghiệp chế biến chế tạo là một trong những ngành ưu tiên thu hút của Việt Nam.

Đáng chú ý trong danh sách dự án lớn đầu tư vào Việt Nam trong 9 tháng đầu năm 2019 là sự hiện diện của hàng loạt dự án tỷ USD đều đến từ các nhà đầu tư Trung Quốc. Tiêu biểu như Dự án Beerco Limited (Hong Kong) góp vốn, mua cổ phần công ty TNHH Vietnam Beverage, trị giá vốn góp là 3,85 tỷ USD; Dự án chế tạo lốp xe Radian toàn thép ACTR (Trung Quốc) có tổng vốn đầu tư đăng ký 280 triệu USD đầu tư tại Tây Ninh, với mục tiêu sản xuất lốp xe toàn thép TBR. Dự án Nhà máy chế tạo thiết bị điện tử, phương tiện thiết bị mạng và các sản phẩm âm thanh đa phương tiện, tổng vốn đầu tư đăng ký 260 triệu USD do Goertek (Hong Kong) co., Limited đầu tư tại Bắc Ninh…

Được biết, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore là các thị trường truyền thống và đang dẫn đầu trong việc cung cấp nguồn vốn FDI từ các năm trước đến nay. Cụ thể, các doanh nghiệp đến từ Hàn Quốc đã đăng ký đầu tư tới 65 tỷ USD vào Việt Nam, con số này của các doanh nghiệp Nhật Bản và Singapore lần lượt là 58 và 49 tỷ USD. Trong khi đó, nguồn vốn FDI lũy kế của các doanh nghiệp Trung Quốc hiện mới chỉ ở mức 15 tỷ USD, xếp thứ 7 trong số 132 quốc gia và vùng lãnh thổ đăng ký đầu tư vào Việt Nam.

Số liệu trên rõ ràng đã khiến cho những quan ngại ban đầu trở thành lo lắng. Nguồn vốn FDI từ Nhật Bản, Hàn Quốc và Singapore thường là từ các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực công nghiệp, chế biến và chế tạo. Đây là những lĩnh vực mà Việt Nam muốn phát triển để có cơ hội nâng cao năng lực của các doanh nghiệp trong nước thông qua việc chuyển giao công nghệ. Còn dòng vốn đến từ Trung Quốc chưa có những đặc tính rõ ràng về lĩnh vực và mục tiêu. Hơn nữa, ngay cả khi các doanh nghiệp Trung Quốc hoạt động trong lĩnh vực chế biến, chế tạo thì công nghệ của họ cũng là một dấu hỏi lớn. Rất nhiều dự án đến từ Trung Quốc đã gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường.

Theo TS Nguyễn Đức Thành, Viện Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR), Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung được đánh giá là tác động tới dòng đầu tư trên thế giới và cả dòng đầu tư vào Việt Nam. Dù có nhiều nhà máy dịch chuyển ra khỏi Trung Quốc nhưng công ty tốt nhất cũng không chọn Việt Nam do Việt Nam nằm ở tầm trung trong chuỗi sản xuất của khu vực và thế giới.

Một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp FDI chất lượng cao chưa “chọn” Việt Nam do nguồn nhân lực chất lượng cao chưa tương xứng. Điều tra của Bộ LĐTB&XH cho thấy, có gần 40% doanh nghiệp FDI thiếu hụt lao động nhưng rất khó tuyển dụng được lao động có chuyên môn kỹ thuật đáp ứng yêu cầu.

Dễ thấy, việc các doanh nghiệp của Trung Quốc đẩy mạnh đầu tư vào Việt Nam trong những tháng gần đây cũng không quá khó để giải thích. Cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc có thể còn kéo dài, thậm chí có quan điểm cho rằng có thể là tới 10 năm. Do đó, các doanh nghiệp Trung Quốc đã chủ động chuyển sang đầu tư tại các nước khác để tránh bị tác động tiêu cực. Không chỉ Việt Nam, dòng vốn từ Trung Quốc cũng ghi nhận sự tăng mạnh tại Thái Lan và Indonesia.

Trong khi đó, kinh tế tại Hàn Quốc đang có những tín hiệu tiêu cực trong thời gian gần đây. Tăng trưởng GDP trong quý I/2019 của quốc gia này giảm 0,4% và quý II chỉ tăng 1%. Đây được xem là những con số thấp nhất trong số 34 quốc gia có nền kinh tế phát triển trong nhóm OECD. Diễn biến này đã khiến cho đồng won của Hàn Quốc mất giá tới 6,3% so với đô la Mỹ tính từ đầu năm 2019 đến nay. Đây là nguyên nhân chính khiến cho các doanh nghiệp hạn chế đầu tư ra nước ngoài.

Ngoài ra, các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp, chế biến và chế tạo của Hàn Quốc cũng đang bị tác động tiêu cực bởi lệnh hạn chế xuất khẩu linh kiện điện tử công nghệ cao từ Nhật Bản.

Trong khi đó, hoạt động đầu tư ra nước ngoài của Nhật Bản vẫn đang trong xu hướng tăng trưởng. Thậm chí nguồn vốn FDI của Nhật Bản đầu tư ra nước ngoài còn tăng tới trên 100% trong quý I/2019 khi các doanh nghiệp ô tô và điện tử của nước này mở rộng sản xuất tại Mỹ và châu Âu.

Diễn biến trên cho thấy việc giảm vốn đầu tư vào Việt Nam chưa trở thành một xu hướng. Hơn nữa, việc hàng loạt ngân hàng trung ương trên thế giới hạ lãi suất sẽ khiến cho các doanh nghiệp đẩy mạnh việc tìm kiếm cơ hội kinh doanh tại các thị trường mới nổi. Ngoài ra, Việt Nam cũng đang xây dựng chiến lược thu hút FDI thế hệ mới nhằm thu hút thêm các nguồn vốn đến từ các lĩnh vực có ứng dụng công nghệ cao và thân thiện với môi trường. Chính vì vậy mà việc đẩy mạnh đầu tư phát triển vào cơ sở hạ tầng là một trong nhiều giải pháp mang tính đột phá. Trong đó, dự án đường cao tốc Bắc - Nam sẽ giúp cho các doanh nghiệp giảm được đáng kể chi phí vận chuyển và lưu kho (logistics).