 | Địa ốc Novaland và liên danh muốn làm cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây |
| Dự án đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông: Loại nhà đầu tư “tay không bắt giặc” |
Lấy vốn ngoại để nhà thầu nội thi công?
Dù 8 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam mới chỉ trong giai đoạn sơ tuyển, nhưng trong dư luận xã hội đã có không ít ý kiến cho rằng, các tiêu chí sơ tuyển nhà đầu tư được Bộ GTVT đặt ra quá cao, khiến các doanh nghiệp (DN) trong nước khó có cửa cạnh tranh với các nhà đầu tư nước ngoài.
 |
Tuy nhiên, đại diện Vụ Đối tác công tư (PPP - Bộ GTVT) cho biết, theo Luật Đấu thầu và Nghị định 30/2015, các dự án cao tốc Bắc - Nam thực hiện theo hình thức PPP phải đấu thầu quốc tế nên các tiêu chí tuyển chọn nhà đầu tư đều được xây dựng công khai, bình đẳng đối với tất cả các nhà đầu tư, không có tiêu chí nào có lợi hay hạn chế nhà đầu tư của nước này, nước kia.
Hơn nữa, tại Điều 5, Luật Đấu thầu nêu rõ, đối với các nhà đầu tư nước ngoài khi thực hiện các gói thầu ở Việt Nam phải liên danh hoặc sử dụng thầu phụ ở Việt Nam. Do vậy, để phát huy năng lực của các DN trong nước, Bộ GTVT sẽ đưa quy định của Điều 5, Luật Đấu thầu vào hồ sơ mời thầu để bắt buộc các nhà đầu tư nước ngoài khi trúng thầu phải liên danh hoặc sử dụng thầu phụ của Việt Nam thi công.
“Một số ý kiến cho rằng, cơ quan chức năng có thể hủy đấu thầu quốc tế đối với 8 dự án PPP cao tốc Bắc - Nam để chuyển sang đầu tư bằng vốn ngân sách, có tiền đến đâu làm đến đó để tạo điều kiện cho các nhà thầu trong nước. Tôi cho rằng, quan điểm này là phiến diện, đó là lối tư duy cũ. Làm như thế sẽ là bế quan tỏa cảng trong điều kiện hội nhập, kinh tế thị trường hiện nay là rất nguy hiểm. Nguồn lực của đất nước có hạn, ngân sách thì luôn thâm thụt, chúng ta bắt buộc phải mở cửa để thu hút các nguồn lực từ xã hội, nguồn lực từ bên ngoài để phát triển hạ tầng giao thông, tháo điểm nghẽn của nền kinh tế", PGS.TS Ngô Trí Long.
“Trong hồ sơ mời thầu, hợp đồng dự án sắp tới, Bộ GTVT sẽ đưa ra các chế tài xử phạt rất nặng đối với những nhà đầu tư không đảm bảo yêu cầu, bởi cao tốc Bắc - Nam là dự án trọng điểm, tiến độ và chất lượng công trình phải đặt lên hàng đầu”, đại diện Vụ PPP nói.
Liên quan đến kiến nghị của một số DN trong nước về vốn chủ sở hữu phải đáp ứng tối thiểu 20% tổng mức đầu tư, đại diện Vụ PPP lý giải: "Theo quy định của pháp luật, đối với các dự án PPP, vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư chỉ từ 10 - 15% tổng mức đầu tư, nhưng trong quá trình triển khai các dự án BOT giao thông thời gian qua, một số cơ quan chức năng và dư luận xã hội có không ít ý kiến cho rằng mức quy định như thế là thấp, nhiều người còn bảo nhà đầu tư “tay không bắt giặc”, toàn đi vay ngân hàng để làm BOT".
“Việc nâng mức vốn chủ sở hữu của các nhà đầu tư tại dự án cao tốc Bắc - Nam đã được các bộ, ngành liên quan bàn bạc rất kỹ lưỡng. Sau đó, Chính phủ ban hành Nghị quyết 20/2018, trong đó quy định rõ vốn chủ sở hữu phải đáp ứng tối thiểu 20% tổng mức đầu tư để đảm bảo năng lực tài chính của nhà đầu tư thực hiện dự án.
Theo tính toán của Bộ GTVT, nhiều DN trong nước sẽ đáp ứng được các tiêu chí về tài chính, kinh nghiệm trong bước sơ tuyển nhà đầu tư cao tốc Bắc - Nam".
Hạ tiêu chí chấm thầu liệu có khả thi?
Ông Trần Văn Thế, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam cho biết, ở bước sơ tuyển, yêu cầu vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư tối thiểu bằng 20% tổng mức đầu tư dự án. Mức này cao hơn quy định của Nghị định 63/2018 (15%). Hơn nữa, nhà đầu tư phải chứng minh có toàn bộ vốn này tại thời điểm chấm thầu mà không được xét đến lộ trình tăng vốn. “Với quy định này các DN trong nước rất khó đạt được, để đáp ứng cần phải liên danh nhiều DN trong nước với nhau, gây bất lợi cho việc quản lý dự án sau này”, ông Thế chia sẻ.
Cũng theo ông Thế, với tiêu chí về năng lực kinh nghiệm, trong hồ sơ mời sơ tuyển,quy định nhà đầu tư phải từng tham gia dự án có tổng mức đầu tư bằng 50% tổng mức dự án đang xét, buộc DN phải từng tham gia các dự án 4.000 - 5.000 tỷ đồng. Trên thực tế, hiếm khi nhà đầu tư trong nước tham gia dự án lớn như vậy. “Nếu hạ tiêu chí, nhà đầu tư trong nước mới có cơ hội tham gia”, ông Thế nhận định.
 |
| Đại diện Vụ PPP nói: “Không ai lại làm thế cả, vì điều gì cũng có hai mặt, nếu hạ tiêu chí thì phải hạ chung chứ không thể hạ cho nhà đầu tư Việt Nam còn tăng lên đối với nhà đầu tư nước ngoài”. |
Ông Vũ Đức Nhận, Phó Tổng Giám đốc CTCP BOT Pháp Vân - Cầu Giẽ tính toán, để tham gia làm nhà đầu tư cao tốc Bắc - Nam, một DN trong nước phải có ít nhất 1.000 tỷ đồng mới đáp ứng yêu cầu về vốn chủ sở hữu.
“Hơn nữa, các tổ chức tín dụng trong nước hiện nay còn yêu cầu các nhà đầu tư phải đóng thêm 10% thuế giá trị gia tăng mới giải ngân, nghĩa là nhà đầu tư phải góp vốn đến 30% tổng mức đầu tư ngay từ đầu. Trong bối cảnh hiện nay, gần như không có DN giao thông nào đáp ứng được. Nhà đầu tư trong nước chỉ có thể tham gia dự án khi Bộ GTVT hạ thấp tiêu chí về vốn chủ sở hữu, hoặc các DN liên danh, liên kết lại với nhau”, ông Nhận nói.
Tuy nhiên, chuyên gia tài chính PGS.TS. Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cho rằng, không nên hạ tiêu chí về năng lực tài chính, kinh nghiệm nhà đầu tư các dự án cao tốc Bắc - Nam. Đây là dự án quan trọng quốc gia, làm đường cao tốc đòi hỏi nhà đầu tư phải có năng lực tài chính và năng lực kinh nghiệm.
“Nếu chúng ta hạ tiêu chí xuống, sẽ không thể chọn được những nhà đầu tư tốt. Thậm chí còn dẫn tới tình trạng ngựa quen đường cũ, lặp lại những tồn tại, bất cập mà các dự án BOT giao thông mắc phải trong thời gian qua như: Nhà đầu tư không đủ năng lực tài chính, tay không bắt giặc, vốn chủ yếu đi vay ngân hàng khiến hiệu quả dự án kém”, ông Long chia sẻ.
Cũng theo ông Long, vấn đề dư luận nghi ngại nhất hiện nay là việc một số nhà đầu tư ngoại trúng thầu cao tốc Bắc - Nam, có thể dẫn tới tình trạng thi công đội vốn, chậm tiến độ như dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông. “Đây là bài toán rất khó. Cách giải quyết tốt nhất là trong hồ sơ mời thầu, hợp đồng dự án, Bộ GTVT cần phải đưa ra những quy định chặt chẽ, ràng buộc kỹ lưỡng các điều khoản, dứt khoát không được để xảy ra tiêu cực trong quá trình đấu thầu nhà đầu tư”, ông Long nhận định.
Tính đến ngày 15/7/2019, 8/8 dự án cao tốc Bắc - Nam thực hiện đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) đã mở thầu bước sơ tuyển lựa chọn nhà đầu tư. Theo đó, đã có 60 bộ hồ sơ của các nhà đầu tư, liên danh nhà đầu tư trong và ngoài nước nộp dự tuyển, gồm: 15 bộ của nhà đầu tư, liên danh nhà đầu tư Việt Nam; 31 bộ của nhà đầu tư, liên danh nhà đầu tư nước ngoài và 14 bộ của liên danh giữa nhà đầu tư Việt Nam với nhà đầu tư nước ngoài. Dự án cao tốc có số lượng hồ sơ nộp dự sơ tuyển nhiều nhất là Mai Sơn - QL45 (11 bộ). Tiếp đến là Diễn Châu - Bãi Vọt (10), Dầu Giây - Phan Thiết (9), Nha Trang - Cam Lâm (8), Cam Lâm - Vĩnh Hảo (6), Nghi Sơn - Diễn Châu (6), QL45 - Nghi Sơn (5), Vĩnh Hảo - Phan Thiết (5). Dự án có số lượng hồ sơ của nhà đầu tư Việt Nam nộp dự tuyển nhiều nhất là Nha Trang - Cam Lâm. Cụ thể, trong 8 bộ hồ sơ nộp dự tuyển có 4 bộ của nhà đầu tư, liên danh nhà đầu tư Việt Nam và 2 bộ của liên danh giữa nhà đầu tư Việt Nam - Trung Quốc. Trong 8 dự án cao tốc Bắc - Nam đã mở thầu, chỉ có duy nhất dự án cao tốc QL45 - Nghi Sơn không có bất cứ nhà đầu tư, liên danh nhà đầu tư nào của Việt Nam nộp hồ sơ dự tuyển. Dự án cao tốc Bắc - Nam dài 654km, được chia thành 11 dự án thành phần, gồm 3 dự án đầu tư công (Cao Bồ - Mai Sơn, Cam Lộ - Lam Sơn, cầu Mỹ Thuận 2), còn lại 8 dự án thực hiện theo hình thức PPP, loại hợp đồng BOT. Dự án có tổng mức đầu tư 102.513 tỷ đồng, gồm 51.702 tỷ đồng vốn BOT và 50.812 tỷ đồng vốn Nhà nước. Mới đây nhất, Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết phiên họp Chính phủ thường kỳ trực tuyến với các địa phương tháng 6/2019 vừa qua. Tại lĩnh vực GTVT, Chính phủ giao Bộ GTVT chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ dự án, công trình giao thông quan trọng; khẩn trương báo cáo Thủ tướng Chính phủ việc lựa chọn nhà đầu tư làm đường cao tốc Bắc - Nam, trình Chính phủ trong tháng 8/2019 Ngoài ra, Bộ GTVT cần tăng cường kiểm tra, kiểm soát việc đào tạo lái xe và phương tiện xe cơ giới tham gia giao thông theo tinh thần Nghị định 138/2018/NĐ-CP. Hoàn thành hệ thống thu phí đường bộ theo hình thức điện tử tự động không dừng, vận hành đồng bộ trong năm 2019. |
| Chốt thời hạn khởi công cao tốc Phan Thiết – Dầu Giây |
| Cao tốc Bắc - Nam: Nhà đầu tư ngoại "đã nhiều", nhà đầu tư nội "còn ít hơn" |
Yến Thanh
Phiên bản di động