5 giai đoạn suy thận

Suy thận là gì?

Suy thận là tình trạng thận không còn hoạt động hiệu quả nữa. Trong cơ thể, thận đảm nhiệm vai trò quan trọng là loại bỏ chất thải và lượng chất lỏng dư thừa.

Suy thận có thể diễn tiến theo hai dạng: Tạm thời và phát triển nhanh (cấp tính) hoặc mạn tính (lâu dài) với xu hướng ngày càng nghiêm trọng.

Các triệu chứng ban đầu của suy giảm chức năng thận thường không rõ ràng, không có dấu hiệu đặc hiệu và diễn tiến âm thầm theo thời gian. Điều này một phần do thận gồm hai quả, có khả năng bù trừ, hỗ trợ lẫn nhau rất hiệu quả.

Chính vì vậy, nhiều người bệnh không được phát hiện sớm hoặc điều trị đúng phác đồ, dẫn tới khi bệnh tiến triển nặng mới được chẩn đoán. Hệ quả là người bệnh phải điều trị ở giai đoạn muộn, sức khỏe giảm sút, đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm.

Phân loại suy thận

Dựa trên cơ chế bệnh sinh, suy thận được phân thành hai loại chính: suy thận cấp và bệnh thận mạn.

Suy thận cấp bao gồm ba nhóm: trước thận, tại thận và sau thận.

Bệnh thận mạn được chia thành 5 giai đoạn: giai đoạn 1, giai đoạn 2, giai đoạn 3a và 3b, giai đoạn 4 và giai đoạn 5. Trong đó, giai đoạn 5 còn được gọi là suy thận mạn tính.

1. Suy thận cấp

Suy thận cấp trước thận: Xảy ra khi lưu lượng máu đến thận không đủ, làm ảnh hưởng đến khả năng đào thải chất độc của thận. Nguyên nhân chủ yếu là do các yếu tố như chấn thương, phẫu thuật hoặc các bệnh lý khác gây ra.

Suy thận cấp tại thận: Xảy ra khi thận bị tổn thương trực tiếp, thường do các yếu tố như va đập mạnh, tai nạn hoặc chấn thương.

Suy thận cấp sau thận: Là tình trạng suy giảm chức năng thận do tắc nghẽn dòng chảy của nước tiểu từ thận ra ngoài cơ thể. Khi áp lực trong ống thận tăng cao, thận sẽ có phản ứng co mạch thận hướng tâm để đối phó, dẫn đến triệu chứng điển hình là vô niệu (không có nước tiểu).

2. Bệnh thận mạn

Bệnh thận có tốc độ tiến triển khác nhau ở mỗi người, và quá trình chuyển qua các giai đoạn có thể kéo dài từ 2 đến 5 năm. Các giai đoạn của bệnh thận được xác định thông qua xét nghiệm máu, cụ thể là kiểm tra mức lọc cầu thận ước tính (eGFR). Khi chức năng thận suy giảm, chỉ số eGFR cũng giảm theo. eGFR càng thấp đồng nghĩa với việc bệnh thận mạn đang tiến triển nặng hơn.

Các giai đoạn của bệnh suy thận:

Giai đoạn 1:

Ở giai đoạn 1, chỉ số eGFR từ 90 ml/phút/1.73 m2 da trở lên cho thấy thận đang hoạt động tốt và không có biểu hiện gì. Ở giai đoạn này, việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh hoặc duy trì hoạt động để làm chậm sự tiến triển của bệnh thận mạn.

Giai đoạn 2:

Ở giai đoạn 2, chỉ số eGFR dao động trong khoảng 60 đến 89 ml/phút/1,73 m² da. Lúc này, chức năng thận vẫn còn tương đối khỏe mạnh và hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, nếu được xét nghiệm sớm, có thể phát hiện một số dấu hiệu tổn thương thận, chẳng hạn như protein xuất hiện trong nước tiểu. Người bệnh nên trao đổi với bác sĩ để đánh giá thêm các yếu tố nguy cơ có thể khiến bệnh tiến triển nhanh hơn.

Ở giai đoạn này, bệnh thận mạn hoàn toàn có thể được kiểm soát và làm chậm tiến triển thông qua thay đổi lối sống, chế độ ăn uống hợp lý và theo dõi sức khỏe định kỳ.

Giai đoạn 3:

Ở giai đoạn 3, chỉ số eGFR nằm trong khoảng 30 đến 59 ml/phút/1,73 m² da. Mức eGFR này cho thấy chức năng thận đã bị suy giảm rõ rệt và không còn hoạt động ở mức hiệu quả bền vững.

Bệnh thận mạn giai đoạn 3 được chia thành hai mức độ:

- Giai đoạn 3A: eGFR từ 45 đến 59 ml/phút/1,73 m² da.

- Giai đoạn 3B: eGFR từ 30 đến 44 ml/phút/1,73 m² da.

Ở giai đoạn này, các triệu chứng lâm sàng bắt đầu rõ ràng hơn, bao gồm: phù, đau lưng, đi tiểu thường xuyên, nước tiểu có nhiều bọt, tiểu đêm... Các biến chứng thường gặp trong giai đoạn này gồm: tăng huyết áp, thiếu máu và nguy cơ rối loạn chuyển hóa.

Tại giai đoạn 3, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa thận và chuyên gia dinh dưỡng thận để xây dựng chế độ chăm sóc phù hợp, từ đó giúp làm chậm tiến triển của bệnh thận mạn và giảm nguy cơ biến chứng.

Giai đoạn 4:

Ở giai đoạn 4, chỉ số eGFR giảm xuống còn 15 đến 29 ml/phút/1,73 m² da. Tổn thương thận lúc này đã ở mức nghiêm trọng, và người bệnh thường xuất hiện nhiều triệu chứng rõ rệt tương tự như ở giai đoạn 3. Chất thải tiếp tục tích tụ trong cơ thể, làm tăng nguy cơ phát triển các bệnh lý khác, đặc biệt là bệnh về xương.

Tại giai đoạn này, người bệnh cần thường xuyên thăm khám bác sĩ chuyên khoa thận để được theo dõi chặt chẽ tiến trình bệnh và chuẩn bị các phương án điều trị thay thế thận trong tương lai.

Duy trì lối sống lành mạnh và chế độ dinh dưỡng phù hợp tiếp tục đóng vai trò then chốt giúp kiểm soát bệnh và làm chậm quá trình tiến triển. Bên cạnh đó, bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp điều trị hỗ trợ phù hợp nhằm giảm tổn thương thận.

Giai đoạn 5 (Suy thận mạn hoặc Bệnh thận mạn giai đoạn cuối):

Khi eGFR giảm xuống dưới 15 ml/phút/1,73 m² da, người bệnh bước vào giai đoạn 5 — còn gọi là suy thận mạn tính hoặc bệnh thận mạn giai đoạn cuối.

Ở giai đoạn này, người bệnh có thể gặp các triệu chứng nặng như: khó thở, mất ngủ, chán ăn, chuột rút, ngứa da…

Để duy trì sự sống, người bệnh cần bắt đầu các phương pháp điều trị thay thế thận, bao gồm:

- Chạy thận nhân tạo

- Lọc màng bụng

- Hoặc ghép thận

Chính vì vậy, bác sĩ sẽ tư vấn từ trước, giúp người bệnh có kế hoạch lựa chọn phương án điều trị an toàn, tránh rơi vào tình huống cấp cứu khi bệnh tiến triển đến giai đoạn cuối.