Vì sao Tết Đoan Ngọ lại cúng toàn hoa quả chua? Cúng giờ nào để vận may "tới tấp"?

Khi tháng 5 âm lịch gõ cửa, cũng là lúc khắp chợ quê lẫn siêu thị hiện đại tràn ngập mận đỏ, vải chín, cóc non, xoài xanh, sấu giòn.... Những thức quả giản dị ấy bỗng chốc trở thành “nhân vật chính” trên mâm cúng Tết Đoan Ngọ.

Tết Đoan Ngọ, còn gọi là Tết giết sâu bọ, diễn ra vào mùng 5 tháng 5 âm lịch, khi nắng hè chín rộ, dương khí lên cao nhất. Theo quan niệm xưa, đây là thời khắc tà khí dễ sinh, sâu bọ, vi khuẩn trong người và vật nuôi sinh sôi mạnh mẽ.

Chính bởi vậy, ăn các món chua chát, lên men nhẹ như rượu nếp, hoa quả chua chính là một cách thanh lọc cơ thể nhằm giữ cân bằng âm dương. Đó cũng là lý do vì sao từ bao đời nay, hoa quả chua chát luôn có mặt trên mâm cúng Đoan Ngọ.

Hương vị chua chát: Liều “thảo dược” dân gian diệt sâu bọ

Từ góc nhìn y học dân gian, những thức quả chua như: mận, vải, sấu, cóc, xoài xanh…có tác dụng kích thích tiêu hóa, giúp cơ thể “giết sâu bọ” hay cách nói khác đây chính là hình ảnh cho việc loại trừ độc tố, vi khuẩn đường ruột.

Ngày xưa, khi điều kiện y tế chưa phát triển, người dân ăn hoa quả chua, uống rượu nếp vào sáng sớm ngày 5/5 âm lịch với niềm tin: “Diệt trùng, trừ bệnh, cơ thể nhẹ nhõm, mùa hè yên vui.”

Rượu nếp, món truyền thống trong ngày Đoan Ngọ, nhờ quá trình lên men tự nhiên, cung cấp lợi khuẩn giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột.

Trái cây chua chát, chứa nhiều vitamin C, tăng đề kháng như một liều “thảo dược mùa hè” mà thiên nhiên ban tặng.

Ở một tầng nghĩa sâu hơn, mâm hoa quả chua chát còn là cách người Việt hài hòa âm dương trong tiết trời cực thịnh của mùa hè.

Tháng 5 âm lịch là thời điểm dương khí mạnh nhất trong năm. Phong tục cúng và ăn các món chua chát trong ngày này, vì thế không chỉ đơn thuần là mẹo dân gian giữ sức khỏe mà còn là cách ứng xử hài hòa với tự nhiên, phản ánh triết lý “thiên nhân hợp nhất” trong đời sống người Việt.

Việc chọn hoa quả đúng mùa để cúng tổ tiên không chỉ là sự kết nối với vòng quay nông lịch, mà còn thể hiện lòng biết ơn thiên nhiên. Người Việt vốn coi trọng lối sống thuận tự nhiên, ăn theo mùa, sống theo tiết khí, để cơ thể và tinh thần luôn được điều hòa với trời đất.

Tết Đoan Ngọ 2025: Khi nào cúng, giờ nào đẹp?

Năm 2025, Tết Đoan Ngọ rơi vào thứ Bảy, ngày 31/5 dương lịch là thời điểm lý tưởng để gia đình quây quần, cúng lễ. Theo chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà, khung giờ đẹp để cúng:

Giờ Ngọ (11h–13h) – giờ dương khí mạnh nhất, hợp với ý nghĩa “giết sâu bọ”.

Ngoài ra có thể cúng giờ Mão (5h–7h), Thân (15h–17h), hoặc Dậu (17h–19h).

Mâm cúng truyền thống thường gồm: Rượu nếp cái; Hoa quả chua chát theo mùa; Bánh gio; Hương, hoa tươi, trầu cau, nước trà…

Sau lễ cúng, cả nhà cùng nhau ăn rượu nếp, thưởng thức hoa quả chua chát vừa giữ gìn sức khỏe, vừa tiếp nối một nếp văn hóa gia đình ấm áp.

Giữa nhịp sống hiện đại, những thức quả chua chát ngày Tết Đoan Ngọ vẫn là cách để kết nối quá khứ với hiện tại, để mỗi chúng ta nhớ rằng: Mỗi mùa hoa trái chín cũng là một mùa để vun đắp sức khỏe, vun bồi gia đạo.

(Thông tin trong bài chỉ mang tính chiêm nghiệm dân gian)