Tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên trên thế giới hoạt động ổn định ở -40°C: Kỳ tích từ Trung Quốc

Công nghệ đặc biệt cho khí hậu cực đoan

Ngày 1/12/2012, Trung Quốc chính thức đưa vào vận hành tuyến đường sắt cao tốc Harbin – Dalian, dài 921km – trở thành tuyến đường sắt đầu tiên trên thế giới thiết kế chuyên biệt để hoạt động ổn định ở vùng có nhiệt độ xuống tới -40°C. Tuyến kết nối thủ phủ Harbin (tỉnh Heilongjiang) với cảng Dalian (tỉnh Liaoning), đi qua khu vực Đông Bắc Trung Quốc – nơi mùa đông kéo dài và cực kỳ khắc nghiệt.

Để vận hành trong điều kiện khắc nghiệt, đường ray được trang bị hệ thống sưởi điện, tích hợp thiết bị làm tan băng, loại bỏ tuyết tích tụ trên các đoạn cong. Khi tuyết rơi dày, các đơn vị phụ trách sẽ kích hoạt sưởi tự động và huy động lực lượng dọn tuyết thủ công nhằm đảm bảo tàu không ngừng hoạt động. Các đoàn tàu sử dụng trên tuyến cũng được cải tiến bằng vật liệu chịu lạnh và thiết kế khí động học đặc biệt, giúp giảm tích tụ tuyết, hạn chế băng đóng trên thân tàu.

Một trong những thách thức lớn nhất là hiện tượng đóng băng – tan băng liên tục ở nền đường ray, gây mất ổn định, làm nứt bê tông, ảnh hưởng đến an toàn vận hành. Để giải quyết, Tập đoàn Thiết kế Đường sắt Trung Quốc đã thiết kế lớp nền có khả năng đàn hồi và tự thích nghi với biến động nhiệt. Đồng thời, hệ thống cảm biến và camera giám sát liên tục chụp ảnh, so sánh dữ liệu thời gian thực với hình ảnh trong kho dữ liệu, giúp nhanh chóng xác định các rủi ro tiềm ẩn và kích hoạt cảnh báo.

Công nghệ này không chỉ giữ an toàn cho tàu chạy ở -40°C, mà còn mở ra cơ hội phát triển đường sắt cao tốc tại các vùng khí hậu lạnh trên toàn thế giới, nơi trước đây việc xây dựng và vận hành từng bị xem là “bất khả thi”.

670 triệu hành khách và những đổi thay kinh tế – xã hội ở vùng giá rét

Chỉ trong vòng 10 năm kể từ khi vận hành, tuyến đường sắt cao tốc Harbin – Dalian đã phục vụ hơn 670 triệu lượt hành khách, tổng quãng đường vận hành vượt 671 triệu km. Từ một khu vực lạnh giá ít giao thông hiện đại, Đông Bắc Trung Quốc đã nhanh chóng kết nối hiệu quả các thành phố lớn, nhờ rút ngắn thời gian di chuyển xuống còn vài giờ thay vì phải qua đêm bằng tàu thường hoặc đi đường bộ khó khăn vào mùa tuyết rơi.

Theo ông Yang Xingqiang, Giám đốc Ga Longfeng, tuyến cao tốc này không chỉ hiện đại hóa các nhà ga mà còn “kéo người dân xích lại gần nhau hơn”. Ngày càng nhiều người chọn tàu cao tốc để đi công tác, học tập, du lịch giữa các tỉnh phía Bắc, thúc đẩy giao lưu văn hóa và thương mại nội địa.

Tuyến Harbin – Dalian cũng được đánh giá là mô hình thành công về phát triển hạ tầng giao thông bền vững trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt, mở ra tiềm năng khai thác các vùng lạnh như Bắc Âu, Nga, hoặc thậm chí Canada trong tương lai.

Quan trọng hơn, dự án này cho thấy Trung Quốc không chỉ mở rộng mạng lưới HSR tại các vùng khí hậu ôn hòa, mà còn chinh phục cả những nơi vốn bị coi là “bất khả thi” về mặt địa lý và kỹ thuật. Harbin – Dalian chính là câu trả lời cho thách thức băng giá, đánh dấu bước tiến dài trong lịch sử công nghệ đường sắt toàn cầu.