Gan và vai trò quan trọng đối với sức khỏe
Gan là một trong những cơ quan quan trọng nhất của , đảm nhận nhiều chức năng thiết yếu như giải độc, chuyển hóa chất dinh dưỡng, sản xuất dịch mật, lưu trữ năng lượng và điều hòa các hoạt động nội tiết. Mặc dù có khả năng tái tạo mạnh mẽ, nhưng gan vẫn rất dễ bị tổn thương nếu phải làm việc quá tải trong thời gian dài.
Trong số các yếu tố tác động tiêu cực đến gan, rượu bia thường được nhắc đến nhiều nhất. Tuy nhiên, ít ai biết rằng một số loại gia vị và thực phẩm quen thuộc trong bếp cũng có thể ảnh hưởng đến gan, đặc biệt là nếu sử dụng quá mức hoặc không đúng cách. Dưới đây là ba loại thực phẩm phổ biến có thể gây hại cho gan mà nhiều người không ngờ tới.
Dầu ăn – Nguy cơ tiềm ẩn gây tổn thương gan
Dầu ăn là nguyên liệu không thể thiếu trong nấu nướng, nhưng nếu sử dụng quá mức hoặc không đúng cách, nó có thể tạo ra áp lực lớn lên gan.
| Dầu ăn không tốt cho gan và sức khỏe |
Gan có nhiệm vụ chính trong chuyển hóa chất béo. Khi tiêu thụ một lượng lớn thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, gan phải làm việc nhiều hơn để phân giải và loại bỏ các chất béo dư thừa. Điều này có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ, viêm gan và thậm chí là xơ gan nếu kéo dài trong thời gian dài.
Bên cạnh đó, việc sử dụng dầu ăn không đúng cách cũng làm tăng nguy cơ hại gan:
Dầu ăn bị oxy hóa (do bảo quản không đúng cách hoặc để quá lâu) có thể chứa gốc tự do và peroxit lipid, gây viêm gan và phá hủy tế bào gan.
Tái sử dụng dầu ăn nhiều lần ở nhiệt độ cao có thể tạo ra acrolein và acrylamide, những chất độc hại làm gia tăng nguy cơ gan nhiễm độc và ung thư gan.
Dầu bị biến chất có thể chứa aflatoxin, một loại độc tố có khả năng gây ung thư gan ngay cả khi chỉ hấp thụ với lượng nhỏ.
Cách bảo vệ gan khỏi tác hại của dầu ăn:
Hạn chế thực phẩm chiên rán, ưu tiên hấp, luộc hoặc xào ít dầu.
Không tái sử dụng dầu ăn nhiều lần, đặc biệt là dầu đã bị cháy hoặc đổi màu.
Bảo quản dầu ăn đúng cách, tránh để tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời.
Nước tương – Gia vị quen thuộc nhưng có thể gây áp lực cho gan
Nước tương (xì dầu) là một loại gia vị phổ biến, được sử dụng rộng rãi trong nhiều món ăn. Tuy nhiên, việc tiêu thụ quá mức có thể gây hại cho gan mà ít ai biết đến.
| Ăn nhiều nước tương có thể gây ung thư |
Nước tương được sản xuất thông qua quá trình lên men đậu nành, trong đó có thể hình thành amoni nitrit – một hợp chất có nguy cơ gây ung thư. Khi cơ thể hấp thụ amoni nitrit, gan phải làm nhiệm vụ thải độc và xử lý các hợp chất này. Nếu tiêu thụ quá nhiều nước tương, gan sẽ bị quá tải, gây ức chế quá trình phân chia tế bào gan và dẫn đến tổn thương lâu dài.
Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, hàm lượng muối cao trong nước tương có thể làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ và xơ gan nếu sử dụng trong thời gian dài.
Cách sử dụng nước tương an toàn:
Không lạm dụng nước tương trong các bữa ăn hàng ngày.
Kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối.
Lựa chọn nước tương có nguồn gốc rõ ràng, tránh các sản phẩm có chứa phẩm màu hoặc chất bảo quản độc hại.
Đường – Nguyên nhân âm thầm gây gan nhiễm mỡ
Đường là một trong những thành phần không thể thiếu trong chế độ ăn uống, nhưng việc tiêu thụ quá nhiều đường có thể gây hại cho gan ngay cả khi không uống rượu bia.
| Ăn nhiều đường có tác hại như việc bạn uống rượu bia vậy |
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, lượng đường dư thừa trong cơ thể sẽ được chuyển hóa thành chất béo và lưu trữ trong gan. Nếu tình trạng này kéo dài, nó có thể gây ra gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), dẫn đến viêm gan, xơ gan và nguy cơ ung thư gan.
Không chỉ đường tinh luyện, các loại thực phẩm có hàm lượng đường cao như bánh ngọt, nước ngọt có gas và trái cây quá ngọt cũng có thể ảnh hưởng đến gan.
Cách kiểm soát lượng đường để bảo vệ gan:
Hạn chế đồ uống có đường như nước ngọt, trà sữa, cà phê pha sẵn.
Giảm lượng đường trong chế độ ăn, thay thế bằng các nguồn đường tự nhiên như mật ong hoặc đường từ trái cây.
Kiểm soát lượng calo nạp vào cơ thể để tránh tình trạng thừa cân, béo phì – một trong những nguyên nhân chính gây gan nhiễm mỡ.
Ngọc Nhi