Từ Hoàng Liên Sơn xưa đến Lào Cai mới: Hồi ức đẹp một vùng đất hai lần hợp nhất

Hồi ức Hoàng Liên Sơn: Vùng đất từng mang một cái tên chung

Gần nửa thế kỷ trước, vào năm 1976, ba tỉnh Yên Bái, Lào Cai và Nghĩa Lộ đã từng hợp nhất thành tỉnh Hoàng Liên Sơn. Cái tên gợi nhớ đến dãy núi hùng vĩ nhất Việt Nam này từng đại diện cho cả một không gian địa lý – văn hóa rộng lớn ở miền Tây Bắc. Với trung tâm hành chính đặt tại TP. Yên Bái, tỉnh Hoàng Liên Sơn thời ấy là nơi hội tụ của núi rừng, sông suối, chợ phiên và những bản làng ẩn hiện trong mây.

15 năm sau, năm 1991, Hoàng Liên Sơn chia tách trở lại thành hai tỉnh Yên Bái và Lào Cai. Sự chia tách ấy, với nhiều người dân bản địa, là khoảnh khắc hai người anh em “chia tay để trưởng thành”. Mỗi địa phương từ đó phát triển theo hướng riêng: Lào Cai nổi lên với lợi thế biên giới và du lịch quốc tế (đặc biệt là Sa Pa), còn Yên Bái dần khẳng định vai trò trung du – cửa ngõ miền núi phía Bắc với điểm sáng văn hóa như Nghĩa Lộ, Mù Cang Chải.

Tuy vậy, ký ức về Hoàng Liên Sơn vẫn còn in đậm trong trí nhớ người dân cao tuổi – những người từng sống qua thời kỳ hợp nhất đầu tiên. Đó không chỉ là địa danh, mà còn là dấu tích của một giai đoạn phát triển gắn liền với bao chuyến tàu, bao cuộc hội ngộ và giấc mơ Tây Bắc giàu đẹp.

Một vùng đất, hai lần tái hợp: Không gian mới cho hành trình mới

Tháng 4/2025, Nghị quyết 60-NQ/TW được ban hành, chính thức quyết định hợp nhất Yên Bái và Lào Cai thành một tỉnh mới mang tên Lào Cai, với trung tâm hành chính tại TP. Yên Bái. Đây không chỉ là sự tái lập về mặt hành chính, mà còn là cú hích chiến lược nhằm hình thành trung tâm kinh tế – xã hội lớn của vùng Trung du và miền núi phía Bắc.

Việc chọn tên "Lào Cai" nhưng đặt trung tâm tại Yên Bái cho thấy một cách tiếp cận linh hoạt, dung hòa giữa hiện đại và lịch sử. TP. Yên Bái được đánh giá có lợi thế về địa lý, hạ tầng và khả năng kết nối giao thông – trong khi Lào Cai mang bản sắc mạnh về du lịch, thương mại và vị thế quốc tế nhờ giáp ranh với Trung Quốc.

Tỉnh mới có diện tích hơn 13.200 km² và gần 1,65 triệu dân – mở ra một không gian rộng lớn để phát triển du lịch, bảo tồn văn hóa, xây dựng logistics và khai thác tài nguyên thiên nhiên bền vững. Những vùng từng bị "bỏ quên" như Văn Bàn, Văn Chấn, Lục Yên, Trạm Tấu... giờ đây có cơ hội trở lại bản đồ phát triển – với các tuyến du lịch mới, sản phẩm bản địa và kết nối liên vùng.

Hành trình du lịch – lịch sử: Ký ức, hiện tại và giấc mơ tương lai

Với du khách, sự sáp nhập không chỉ là câu chuyện hành chính mà còn mở ra những cung đường khám phá nối liền quá khứ – hiện tại – tương lai. Từ TP. Yên Bái, bạn có thể men theo Quốc lộ 70 lên Lào Cai, dừng chân ở Nghĩa Lộ để đắm mình trong điệu xòe Thái, khám phá ruộng bậc thang Mù Cang Chải – di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, rồi vượt qua Văn Bàn để đến Sa Pa trong vòng chỉ vài tiếng đồng hồ.

Trên hành trình ấy, bạn sẽ gặp những phiên chợ vùng cao rộn ràng sắc áo, những mái nhà gỗ nép bên thung lũng sương mù, hay những người già kể chuyện Hoàng Liên Sơn năm xưa bằng chất giọng trầm ấm và ánh mắt bùi ngùi. Bởi mỗi điểm đến giờ đây không còn đơn lẻ, mà đã trở thành mảnh ghép trong bức tranh chung mang tên “Lào Cai mới”.

Và không chỉ là khám phá – du khách ngày nay còn có cơ hội trở thành “người kể chuyện” cho vùng đất này: Từ những bức ảnh săn mây ở Y Tý, bản Tả Van đến các thước phim ký sự ở Thác Bà, Trạm Tấu... Một vùng đất hai lần hợp nhất – không chỉ thay đổi trên bản đồ, mà còn thay đổi cách nhìn, cách sống và cách giữ gìn văn hóa bản địa.

Tỉnh mới, hành trình mới – nơi đất và người Tây Bắc viết tiếp bản hùng ca hòa hợp, phát triển.