Sáp nhập Yên Bái – Lào Cai: Không chọn tên "Hoàng Liên Sơn", tỉnh mới sẽ là trung tâm kinh tế hiện đại phía Bắc
Yên Bái và Lào Cai sẽ sáp nhập thành một đơn vị hành chính cấp tỉnh mang tên Lào Cai, theo Nghị quyết 60-NQ/TW.
Chủ trương cải cách mang tính lịch sử
Ngày 12/4/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết 60-NQ/TW về việc sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính cấp tỉnh. Theo nội dung kèm theo nghị quyết, tỉnh Yên Bái và tỉnh Lào Cai sẽ được hợp nhất, thành lập một đơn vị hành chính mới mang tên tỉnh Lào Cai, với trung tâm chính trị – hành chính đặt tại TP. Yên Bái.
Chủ trương này không đơn thuần là việc sắp xếp lại bộ máy, mà mang tầm vóc chiến lược trong tái cơ cấu vùng lãnh thổ, định hình không gian phát triển và phân bổ nguồn lực hợp lý. Theo bà Đinh Thị Xuân Hương – nguyên Giám đốc Trung tâm Truyền thông và Văn hóa TP. Yên Bái – việc sáp nhập này là “một bước tiến trong quy hoạch vùng” và thể hiện rõ quyết tâm xây dựng mô hình tổ chức chính quyền hai cấp tinh gọn, hiệu quả.
Không phải ngẫu nhiên mà Yên Bái và Lào Cai được lựa chọn. Hai tỉnh có sự tương đồng về địa lý – đều nằm dọc sông Hồng, có mạng lưới giao thông kết nối trực tiếp và nhiều nét tương đồng về văn hóa, lịch sử. Điều đó tạo điều kiện thuận lợi để tổ chức lại không gian hành chính, đồng thời mở ra cơ hội để phát huy thế mạnh riêng biệt của từng khu vực: Yên Bái với chiều sâu văn hóa, di sản; Lào Cai với lợi thế về biên mậu, du lịch và thương mại dịch vụ.
Kế thừa lịch sử, định hình tương lai
Cần nhắc lại, việc hợp nhất Yên Bái và Lào Cai không phải là điều chưa từng diễn ra trong lịch sử. Năm 1976, ba tỉnh Yên Bái, Lào Cai và Nghĩa Lộ đã được sáp nhập thành tỉnh Hoàng Liên Sơn. Sau 15 năm, tỉnh này được chia tách trở lại vào năm 1991, trong đó các huyện Than Uyên, Văn Bàn và Bảo Yên từ Yên Bái được điều chuyển sang Lào Cai.
Tái hợp nhất lần này mang nhiều điểm khác biệt so với quá khứ. Nếu như sáp nhập Hoàng Liên Sơn giai đoạn trước thiên về hành chính và chính trị, thì hiện nay, việc tổ chức lại địa giới cấp tỉnh được lồng ghép trong chiến lược phát triển kinh tế vùng. Việc đặt trung tâm hành chính tại Yên Bái cũng phản ánh cách tiếp cận mới, chú trọng yếu tố cân bằng phát triển thay vì chỉ dựa trên quy mô hiện hữu.
Với diện tích sau sáp nhập khoảng 13.256,92 km², tổng dân số gần 1,65 triệu người và 18 đơn vị hành chính cấp huyện, tỉnh mới sẽ có tiềm năng lớn để trở thành trung tâm kinh tế – xã hội nổi bật ở khu vực Trung du và miền núi phía Bắc.
Hợp lực để nâng cao vị thế kinh tế vùng
Cả hai địa phương đều đạt kết quả kinh tế ấn tượng trong năm 2024, cho thấy năng lực tăng trưởng bền vững và có dư địa để khai thác thêm sau sáp nhập.
- Tỉnh Yên Bái: GRDP năm 2024 đạt mức tăng 7,91%, vượt mục tiêu Đại hội XIX Đảng bộ tỉnh, vươn lên vị trí thứ 25/63 toàn quốc. Đặc biệt, khu vực dịch vụ đạt mức tăng 8,94% – đứng thứ 6 cả nước – cho thấy sự chuyển dịch mạnh mẽ cơ cấu kinh tế. GRDP bình quân đầu người đạt mức tiệm cận khu vực.
- Tỉnh Lào Cai: Tăng trưởng GRDP ước đạt 7,38%, quy mô kinh tế gần 78.000 tỷ đồng, GRDP bình quân đầu người đạt 97,5 triệu đồng. Với lợi thế về thương mại, cửa khẩu quốc tế và du lịch (Sa Pa là điểm đến quốc tế), Lào Cai có dư địa lớn để phát triển dịch vụ chất lượng cao.
Khi kết hợp, hai địa phương có thể tận dụng lẫn nhau: Yên Bái phát huy giá trị văn hóa – lịch sử, Lào Cai đẩy mạnh kinh tế đối ngoại và logistic. Ngoài ra, hệ thống giao thông như đường sắt Hà Nội – Lào Cai, cao tốc Nội Bài – Lào Cai sẽ là động lực tích hợp hạ tầng và luân chuyển nguồn lực sau sáp nhập.
Dù vậy, quá trình hợp nhất cần lộ trình kỹ càng, từ bố trí nhân sự, điều chỉnh quy hoạch đến vận hành hành chính mới. Cũng như các đợt sáp nhập khác, yếu tố đồng thuận xã hội và ổn định tâm lý người dân sẽ đóng vai trò then chốt.
