Phong cách sống miền Trung: Thứ tinh thần bền bỉ được nuôi dưỡng từ khói bếp quê nhà

Ở miền Trung, giữa cái nắng gió, cát bỏng và những cơn mưa trắng trời, căn bếp nhỏ của mỗi ngôi nhà không đơn thuần là nơi nấu nướng. Đó là trái tim của mái ấm, nơi giữ lửa cho cả gia đình qua từng mùa mưa nắng, qua những tháng ngày khó nhọc.

Khác với những ngôi nhà hiện đại hôm nay, bếp xưa miền Trung thường nằm tách riêng hoặc nép bên hiên sau, để tránh gió lùa và để khói bếp không vướng vào gian thờ. Một góc bếp nhỏ, nền đất nện hoặc gạch tàu, vách liếp khô đã ám màu khói, những chum nước, bếp củi, rổ giá treo gọn gàng, mộc mạc mà ấm lòng.

Ở đó, người mẹ, người bà tảo tần nhóm lửa từ tờ mờ sớm, chắt chiu từng mớ rau, con cá nhỏ, vun vén từng bữa cơm nuôi gia đình. Trong gian bếp ấy, bao thế hệ con cái miền Trung lớn lên, ngấm dần tinh thần chịu thương, chịu khó.

Ngọn lửa bếp – ngọn lửa của tinh thần vững chãi

Miền Trung nắng hạn gió Lào, mùa mưa thì bão lũ triền miên. Cũng bởi vậy, bếp lửa nơi đây chưa bao giờ là điều hiển nhiên. Để có một bữa cơm, người phụ nữ miền Trung phải vượt qua biết bao lần lợp lại mái bếp sau bão, hong lại củi sau mưa.

Vậy nhưng, bếp không tắt, lửa không tàn. Cũng như con người nơi đây: chịu đựng, nhẫn nại, tảo tần, nhưng không khuất phục hoàn cảnh. Mỗi lần bếp đỏ lửa, mỗi nồi cơm dẻo chín thơm là một lần tinh thần ấy được hun đúc, truyền lại.

Trong bếp, không chỉ có món ăn mà còn có nề nếp: Trẻ con không được bừa bãi trong bếp, biết giữ tay sạch khi lấy chén bát. Không nói lời vô phép nơi bếp lửa, bởi bếp là chốn của ấm no, không hợp với giọng lưỡi chua cay.

Khi mẹ dọn cơm, trẻ con phải đợi người lớn an vị mới cầm đũa, từ bếp mà học lễ nghĩa. Ngay cả khi bữa cơm nghèo nàn, vài con cá kho, bát canh dưa chua, thì nếp ấy vẫn giữ. Bởi nền nếp không nằm ở mâm cao cỗ đầy, mà nằm trong cách người ta cư xử bên mâm cơm.

Tinh thần tảo tần, nếp sống vững chãi

Qua căn bếp nhỏ xưa ấy, người phụ nữ miền Trung gánh phần lớn việc giữ hồn cho mái nhà. Mỗi sáng sớm, người mẹ lại nhóm lửa khi nhà còn chưa thức, mỗi chiều tối lại đợi tiếng chân người đi làm đồng, làm biển trở về.

Chưa từng than thở, chưa từng kể công bởi với họ, sống tảo tần là lẽ thường, làm chỗ dựa cho chồng con là lẽ tự nhiên. Cũng từ đó, tinh thần vững chãi ấy lan sang con cái, người miền Trung nổi tiếng chịu khó, kiên cường, thủy chung, cũng một phần được “nấu” nên từ căn bếp nhỏ của mẹ, của bà.

Ngày nay, nhà cao cửa rộng, bếp hiện đại tiện nghi nhưng ở nhiều mái nhà miền Trung, người ta vẫn giữ một góc bếp nhỏ, không chỉ để nấu nướng mà để giữ lại hồn nhà, giữ lại nếp người.

Bởi người miền Trung hiểu: “Nhà có thể đổi mới nhưng bếp không thể lạnh, lửa không thể tắt”. Còn bếp còn lửa, còn bếp còn người biết thương nhau. Một căn bếp nhỏ thôi, mà nuôi lớn bao đời con cháu, hun đúc một nếp sống biết chắt chiu, biết nhẫn nại, biết yêu thương qua từng điều nhỏ nhặt nhất.