Nhiều doanh nghiệp có vốn nhà nước kinh doanh thua lỗ, kém hiệu quả

Mới đây, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phước đã có báo cáo gửi Quốc hội về tình hình tài chính và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ từ 50% đến dưới 100% vốn điều lệ (187 doanh nghiệp) và dưới 50% vốn (161 doanh nghiệp).

Tính đến cuối năm 2020, có 187 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ bao gồm ba Tập đoàn cổ phần, 15 Tổng CTCP, hai Công ty mẹ - con cổ phần và 167 công ty độc lập theo mô hình Công ty cổ phần và Công ty TNHH hai thành viên trở lên.

Tổng giá trị tài sản theo báo cáo hợp nhất của các doanh nghiệp này là 609.461 tỷ đồng, tăng 1% so với năm 2019.

Trong đó, khối 20 Tập đoàn, Tổng công ty (TCT), Công ty mẹ - con cổ phần có tổng tài sản là 556.351 tỷ đồng, tăng 1% so với năm 2019 và chiếm 79% tổng tài sản của các doanh nghiệp có vốn nhà nước. Tỷ trọng tài sản cố định bình quân chiếm 24% tổng tài sản.

Về khoản phải thu, tổng giá trị là 59.505 tỷ đồng, giảm 8% so với năm 2019. Trong đó, nợ phải thu khó đòi là 6.264 tỷ đồng, đã trích lập dự phòng 5.863 tỷ đồng.

Một số doanh nghiệp có nợ phải thu lớn như Tập đoàn Bảo Việt (8.370 tỷ đồng); Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam – Petrolimex (7.247 tỷ đồng); Tổng công ty Lắp máy Việt Nam - Lilama (4.967 tỷ đồng); Tổng Công ty Hàng không Việt Nam - Vietnam Airlines (4.787 tỷ đồng),...

Trong đó ba công ty mẹ có nợ xấu trên 1.000 tỷ đồng gồm: Công ty mẹ - Tổng công ty Lương thực Miền Nam (Vinafood II) là 1.335 tỷ đồng (đã trích dự phòng 1.334 tỷ đồng); Công ty mẹ - Tổng công ty Lắp máy Việt Nam là 1.244 tỷ đồng (đã trích dự phòng 1.180 tỷ đồng); Công ty mẹ - Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (GVR) là 1.115 tỷ đồng (đã trích dự phòng 483 tỷ đồng).

Báo cáo cho biết, tính đến cuối năm ngoái, vốn góp nhà nước là 127.594 tỷ đồng, tương đương năm 2019, trung bình chiếm 86% tổng vốn điều lệ của các doanh nghiệp.

Việc nắm giữ tỷ lệ chi phối chủ yếu tập trung tại các tập đoàn, tổng công ty lớn và các doanh nghiệp cung ứng, sản phẩm, dịch vụ công ích sau khi thực hiện chuyển đổi.

Nhiều doanh nghiệp có vốn nhà nước kinh doanh thua lỗ, kém hiệu quả. (Ảnh minh họa)

Tuy nhiên, vẫn còn có một số doanh nghiệp sau khi chuyển đổi thì hoạt động kém hiệu quả, kinh doanh thua lỗ nên không bảo toàn được vốn chủ sở hữu như: Công ty mẹ - Tổng công ty Cơ khí Xây dựng (Nhà nước nắm giữ 98,76% vốn điều lệ, âm vốn chủ sở hữu 54 tỷ đồng); Công ty TNHH Truyền hình số vệ tinh Việt Nam – Đài truyền hình Việt Nam (Nhà nước nắm 50,26% vốn điều lệ, âm vốn chủ sở hữu 3.227 tỷ đồng).

Về tình hình sản xuất kinh doanh, tổng doanh thu đạt 355.460 tỷ đồng, giảm 28% so với năm 2019. Một số công ty có doanh thu trên 5.000 tỷ đồng như Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (125.091 tỷ đồng); Tập đoàn Bảo Việt (48.999 tỷ đồng); Tổng công ty Hàng không Việt Nam (42.433 tỷ đồng); Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam (25.554 tỷ đồng);...

Theo báo cáo hợp nhất có 30/187 doanh nghiệp (chiếm 16%) phát sinh lỗ trong năm, tăng 25% về số lượng so với năm 2019 với tổng số lỗ phát sinh là 12.003 tỷ đồng. Tổng thể, có 35/187 doanh nghiệp (chiếm 19%) báo lỗ lũy kế, với tổng số lỗ 17.739 tỷ đồng.

Tính đến cuối năm 2020, có 161 doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ dưới 50% vốn điều lệ, bao gồm ba tổng công ty cổ phần, một công ty mẹ - con cổ phần và 157 công ty độc lập hoạt động theo loại hình CTCP và công ty TNHH Hai thành viên trở lên.

Tính đến cuối năm ngoái, tổng tài sản của các doanh nghiệp là 99.741 tỷ đồng, tăng 7% so với năm 2019.

Các công ty này ghi nhận khoản nợ xấu 1.103 tỷ đồng, chiếm 6% so với tổng các khoản phải thu của doanh nghiệp, trong đó đã trích lập 1.228 tỷ đồng.

Báo cáo cho thấy, Nhà nước nắm trung bình 29% vốn điều lệ tại doanh nghiệp. Bên cạnh đó, vẫn còn có một số doanh nghiệp sau khi chuyển đổi thì hoạt động kém hiệu quả, kinh doanh thua lỗ nên không bảo toàn được vốn chủ sở hữu.

Đơn cử như Công ty mẹ - Tổng Công ty Sông Hồng (Nhà nước nắm giữ 49,04%, âm vốn chủ sở hữu 702 tỷ đồng); Công ty liên doanh Hải Thành - TP Hải Phòng (Nhà nước nắm 29,41%, âm vốn chủ sở hữu 153 tỷ đồng); Công ty cổ phần Lương thực và Dịch vụ Quảng Nam, Nhà nước nắm giữ 47,64% vốn điều lệ, âm vốn chủ sở hữu 125 tỷ đồng);...

Về tình hình hoạt động, tổng doanh thu nhóm doanh nghiệp này đạt 79.016 tỷ đồng, giảm 3% so với năm 2019. Lãi phát sinh trước thuế là 5.489 tỷ đồng, tăng 1%.

Các doanh nghiệp có tổng doanh thu cao, trên 1.000 tỷ đồng như: CTCP Cáp điện và Hệ thống LS Vina – Hải Phòng (11.680 tỷ đồng); TCT Thương mại - XNK Thanh Lễ (10.686 tỷ đồng); TCT Thủy tinh và Gốm xây dựng - Viglacera (9.600 tỷ đồng); CTCP Tập đoàn Lộc Trời – An Giang (7.563 tỷ đồng);...

Một số doanh nghiệp có tỷ suất lãi phát sinh trước thuế/vốn chủ sở hữu bình quân đạt cao (trên 30%) như: CTCP Dịch vụ công ích đô thị Tam Kỳ - Quảng Nam (103%); CTCP Thanh toán Quốc gia Việt Nam (49%);...

Theo báo cáo hợp nhất có 39/161 doanh nghiệp (chiếm 24,2%) phát sinh lỗ trong năm với tổng số lỗ phát sinh là 322 tỷ đồng.

Về lỗ lũy kế, có 44/161 doanh nghiệp báo lỗ lũy kế với tổng 2.809 tỷ đồng, chiếm 27,3% số doanh nghiệp do Nhà nước nắm dưới 50% vốn điều lệ. Tính riêng công ty mẹ, có duy nhất Tổng công ty Sông Hồng có lỗ lũy kế lên tới 1.029 tỷ đồng, chiếm 35% số doanh nghiệp báo lỗ lũy kế.

Tính đến ngày 31/12/2020, có 79 doanh nghiệp trong tổng số 348 đơn vị do Nhà nước góp vốn dưới 100% vốn điều lệ báo lỗ lũy kế với tổng giá trị hơn 20.548 tỷ đồng.