Món ăn "hao cơm" quen thuộc lại âm thầm làm giảm canxi, hại xương khớp

Từ lâu, dưa muối (dưa cải, dưa bắp, dưa cà…) đã là món ăn quen thuộc, xuất hiện ở hầu hết mâm cơm gia đình Việt. Miếng dưa vàng ươm, giòn sần sật, vị chua nhẹ xen chút mặn mòi khiến bữa cơm thêm tròn vị. Dưa muối còn thường được dùng ăn kèm các món nhiều dầu mỡ như thịt kho, cá rán giúp chống ngán và kích thích tiêu hóa.

Tuy nhiên, đằng sau sự hấp dẫn ấy là những nguy cơ sức khỏe mà ít người để ý. Các chuyên gia dinh dưỡng cảnh báo rằng việc ăn dưa muối thường xuyên hoặc ăn quá nhiều có thể làm giảm hiệu quả bổ sung canxi đồng thời gia tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh lý nguy hiểm.

Vì sao dưa muối làm giảm hấp thu canxi?

Điểm chung của các món dưa muối là hàm lượng muối (natri) rất cao. Khi cơ thể nạp quá nhiều muối, thận buộc phải tăng cường đào thải natri ra ngoài qua đường nước tiểu. Quá trình này không chỉ "tống" natri mà còn cuốn theo cả canxi là khoáng chất vốn đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành và duy trì hệ xương, răng chắc khỏe.

Nhiều nghiên cứu cho thấy, chế độ ăn nhiều muối có thể khiến lượng canxi bị bài tiết qua nước tiểu tăng gấp đôi. Hệ quả là dù bạn có bổ sung canxi bằng thuốc, sữa hay các thực phẩm giàu canxi khác, hiệu quả hấp thu vẫn bị suy giảm đáng kể.

Đối với trẻ em đang tuổi phát triển, phụ nữ mang thai, người cao tuổi hoặc những ai đang trong quá trình điều trị loãng xương, việc ăn dưa muối liên tục có thể khiến cơ thể thiếu hụt canxi nghiêm trọng. Tình trạng này lâu dài dễ dẫn đến giòn xương, loãng xương, răng yếu, thậm chí ảnh hưởng tới hệ thần kinh và tim mạch.

Nguy cơ ung thư dạ dày từ dưa muối

Một vấn đề khác ít được chú ý chính là mối liên hệ giữa dưa muối và ung thư dạ dày. Quá trình lên men, đặc biệt khi dưa muối quá mặn hoặc để lâu, có thể tạo ra nitrosamine là hợp chất được chứng minh có khả năng gây ung thư.

Thống kê tại một số quốc gia như Nhật Bản, Thổ Nhĩ Kỳ là nơi người dân có thói quen ăn nhiều thực phẩm ngâm muối cho thấy tỷ lệ ung thư dạ dày cao hơn hẳn so với mức trung bình thế giới.

Tại Thổ Nhĩ Kỳ, nhóm nghiên cứu y khoa nhận thấy bệnh nhân ung thư dạ dày thường tiêu thụ nhiều dưa muối hơn người bình thường, trong khi lại ăn ít thực phẩm bảo vệ dạ dày như ngũ cốc nguyên cám, sữa hay nước ép cam. Điều này cho thấy việc ăn dưa muối quá mức, thiếu cân bằng dinh dưỡng có thể là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Ngoài ra, dưa muối vốn cần lượng muối lớn để bảo quản và tạo vị mặn chua đặc trưng. Chính hàm lượng natri cao này là nguyên nhân khiến huyết áp tăng nhanh nếu ăn thường xuyên.

Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một người trưởng thành chỉ nên nạp tối đa 2.000mg natri mỗi ngày (tương đương 5g muối). Với người đã có tiền sử tăng huyết áp, mức natri an toàn còn thấp hơn, chỉ khoảng 1.500mg/ngày. Trong khi đó, chỉ vài bát dưa muối mặn có thể khiến cơ thể vượt ngưỡng an toàn.

Tăng huyết áp kéo dài không kiểm soát sẽ gây ra nhiều biến chứng tim mạch nguy hiểm như suy tim, đột quỵ, nhồi máu cơ tim. Vì vậy, người cao huyết áp cần đặc biệt cẩn trọng khi ăn dưa muối.

Ăn dưa muối thế nào để an toàn?

Dưa muối không phải "thủ phạm tuyệt đối" nếu sử dụng hợp lý, món ăn này vẫn mang lại hương vị và một số lợi ích nhất định cho bữa cơm. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị:

Chỉ ăn điều độ: Không nên ăn dưa muối hằng ngày, chỉ nên xuất hiện 2–3 lần/tuần, với lượng vừa phải.

Chọn dưa muối vàng, chua vừa: Tuyệt đối tránh dưa còn xanh (chưa chua hẳn) hoặc dưa quá nát, quá mặn vì dễ chứa nitrit và vi khuẩn gây hại.

Kết hợp đa dạng thực phẩm: Ăn dưa muối cùng nhiều rau xanh, trái cây tươi để bổ sung chất xơ và vitamin giúp trung hòa tác hại.

Hạn chế với người bệnh lý nền: Người cao huyết áp, bệnh thận, người đang bổ sung canxi nên đặc biệt hạn chế ăn.

Không ăn khi bụng đói: Vì độ chua của dưa có thể kích thích tiết axit, gây hại niêm mạc dạ dày.

Dưa muối là món ăn ngon miệng, gắn bó với nhiều thế hệ gia đình Việt, nhưng không thể phủ nhận những nguy cơ sức khỏe khi ăn quá nhiều. Việc tiêu thụ thường xuyên và thiếu kiểm soát có thể khiến cơ thể mất canxi, tăng nguy cơ ung thư dạ dày và bệnh tim mạch.

Do đó, để tận hưởng hương vị quen thuộc mà vẫn an toàn, hãy ăn dưa muối một cách chừng mực, kết hợp với chế độ ăn cân đối và lối sống lành mạnh. Chỉ cần thay đổi thói quen nhỏ, bạn đã góp phần bảo vệ sức khỏe xương khớp, tim mạch và cả hệ tiêu hóa của mình.