Ai giúp hộ kinh doanh kê khai thuế nếu không biết làm?

Từ ngày 1/6/2025, nhiều hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên bắt đầu chuyển từ hình thức nộp thuế khoán sang kê khai và nộp thuế theo từng kỳ theo quy định tại điểm b khoản 3 Điều 2 Thông tư 88/2024/TT-BTC của Bộ Tài chính.

Chủ trương này được đánh giá là cần thiết để đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quản lý thuế, song trên thực tế, đang tạo ra không ít bối rối cho chính những người thực hiện.

Theo chia sẻ của một hộ kinh doanh tại Hà Nội, chị Hà cho biết: “Tôi mở sạp bán giày hơn 10 năm rồi, tháng nào cũng chỉ ghi chép tay trong sổ, doanh thu có lúc lên lúc xuống. Giờ bắt tôi khai qua mạng, tôi không biết bắt đầu từ đâu. Máy tính không có, điện thoại thì cũng không rành”. Không chỉ riêng chị Hà, nhiều hộ khác cũng đang rơi vào tình cảnh tương tự như không nắm được quy trình kê khai, không biết sử dụng ứng dụng eTax Mobile, và không hiểu rõ cách xác định số thuế phải nộp.

Mặc dù ngành thuế đã tổ chức nhiều buổi tập huấn, phát hành tài liệu, video hướng dẫn, thậm chí bố trí cán bộ hỗ trợ tại bộ phận một cửa hoặc trực qua đường dây nóng, song lực lượng có hạn, trong khi số hộ kinh doanh thuộc diện phải kê khai trên cả nước là rất lớn. Theo ghi nhận tại một số chi cục thuế ở Hà Nội và Đà Nẵng, mỗi ngày có hàng chục người đến hỏi trực tiếp, nhưng phần lớn chỉ xoay quanh một câu hỏi duy nhất: “Tôi không biết dùng máy, không biết khai, vậy ai kê khai giúp tôi”?

Trong bối cảnh đó, một số cá nhân và doanh nghiệp dịch vụ kế toán đã nhanh chóng nắm bắt nhu cầu, cung cấp dịch vụ kê khai thuê cho hộ kinh doanh với mức phí dao động từ 200.000 đến 500.000 đồng/tháng. Tuy nhiên, sự xuất hiện ồ ạt của các dịch vụ này cũng kéo theo không ít rủi ro. Người thuê dễ dàng tìm thấy thông tin trên mạng xã hội, nhóm chợ online, nhưng lại khó kiểm chứng năng lực, không có hợp đồng rõ ràng, thậm chí không được tiếp cận bản kê khai đã nộp.

Theo khoản 1 Điều 9 Luật Quản lý thuế năm 2019, người nộp thuế phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung kê khai. Dù thuê người khác làm, chữ ký và mã số thuế vẫn là của hộ kinh doanh. Do đó, nếu có sai sót dẫn tới truy thu hoặc xử phạt, người chịu hậu quả cuối cùng vẫn là chính chủ hộ. Điều này khiến nhiều hộ rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan khi không tự làm được, mà giao cho người khác thì lo lắng về độ tin cậy.

Cán bộ thuế không thể làm thay. Dịch vụ thuê ngoài tiềm ẩn rủi ro. Hộ kinh doanh thì không đủ điều kiện để thuê kế toán thường trực. Vậy ai sẽ đứng ra hỗ trợ? Đây là câu hỏi chưa có lời giải rõ ràng, dù nhu cầu là có thật và cấp thiết.

Một số địa phương bước đầu có sáng kiến linh hoạt, như phối hợp với các đoàn thể, hội phụ nữ, đoàn thanh niên để tổ chức các buổi hướng dẫn tập trung tại khu dân cư hoặc chợ truyền thống. Tuy nhiên, quy mô còn nhỏ, chủ yếu mang tính thử nghiệm. Mô hình cộng tác viên thuế hoặc tổ hỗ trợ kê khai tại cơ sở vẫn chưa được luật hóa hoặc triển khai rộng rãi.

Trong khi chờ đợi các giải pháp chính sách mang tính hệ thống, nhiều hộ kinh doanh buộc phải tự tìm hiểu. Người trẻ nhờ bạn bè, người lớn tuổi tìm con cháu giúp, người cẩn trọng thì thuê dịch vụ có hóa đơn rõ ràng. Tuy vậy, không ai dám chắc việc kê khai của mình là hoàn toàn đúng, không bị sai sót trong mắt cơ quan thuế.

Việc đưa hộ kinh doanh vào diện kê khai là bước tiến trong quản lý thuế hiện đại, góp phần minh bạch hóa dòng tiền, công bằng giữa các loại hình kinh doanh. Tuy nhiên, để chính sách phát huy hiệu quả, chính bản thân người kinh doanh cũng cần chủ động cập nhật kiến thức, học cách sử dụng các công cụ cơ bản và không ngại tìm hiểu quy định mới. Bởi chỉ khi tự mình nắm được quy trình, họ mới có thể kiểm soát tốt nghĩa vụ thuế của mình, tránh phụ thuộc, sai sót và quan trọng hơn là đồng hành bền vững cùng sự thay đổi của chính sách.