VN-Index chững lại, tâm thế vững vàng mới là chiến lược tốt nhất

Làm gì khi thị trường tĩnh lặng?

Trên thị trường chứng khoán, đa số nhà đầu tư sợ nhất là bỏ lỡ cơ hội. Nhưng đôi khi, chính sự kiên nhẫn mới là lợi thế lớn nhất chứ không phải hành động liên tục. Có những giai đoạn, “không làm gì” không phải là thụ động, mà là cách hành động khôn ngoan nhất để bảo toàn năng lượng và vốn liếng.

Suốt hơn một tháng qua, chỉ số VN-Index gần như đi ngang, giảm nhẹ khoảng 3–4%. Thế nhưng, đằng sau sự bình lặng ấy, nhiều cổ phiếu đã giảm 20–30% mà không cần một phiên giảm sâu nào. Đây không còn là thị trường của những tín hiệu dễ đoán, mỗi phiên trôi qua đều gặm nhấm vào sự kiên nhẫn của nhà đầu tư. Nhiều người chỉ nhận ra thiệt hại thực sự khi nhìn lại tài khoản của mình sau vài tuần và thấy nó giảm nhiều hơn tưởng tượng.

Nguyên nhân không nằm ở việc “thiếu hàng” mà ở sự cạn kiệt của dòng tiền mua vào. Khối ngoại đã bán ròng hơn 107.000 tỷ đồng tính đến cuối quý III/2025, con số lớn nhất trong 25 năm qua. Trong khi đó, dư nợ margin toàn ngành đã chạm 284.000 tỷ đồng, gần tới giới hạn an toàn. Thanh khoản trên thị trường chứng khoán càng giảm khi Ngân hàng Nhà nước hút tiền về để bình ổn tỷ giá thông qua nghiệp vụ bán forward USD.

Khi dòng tiền bị rút khỏi hệ thống, tâm lý chung cũng trở nên phòng thủ hơn khi người có tiền thì dè dặt, người có cổ phiếu lại lo lắng, không dám bán ra. Thị trường vì vậy cũng tĩnh lặng hơn.

Dù vậy, niềm tin vào “câu chuyện nâng hạng thị trường” vẫn đang là một điểm sáng, được kỳ vọng đây sẽ là cú hích giúp VN-Index bứt phá, tuy nhiên lịch sử cho thấy các thị trường mới nổi như Kuwait hay Pakistan đều từng điều chỉnh mạnh ngay sau khi được nâng hạng, rồi mới hồi phục sau đó nhiều tháng. Đây có thể cũng là nguyên nhân khiến giai đoạn hiện nay trở nên nhạy cảm đến khó lường.

Học cách kiên nhẫn và giành lại quyền chủ động

Trong môi trường thanh khoản suy yếu, rủi ro gia tăng và tâm lý lo ngại, việc quan trọng nhất với nhà đầu tư không phải là tìm kiếm cơ hội sinh lời, mà là bảo toàn quyền kiểm soát danh mục. Sự chủ động không đến từ việc giao dịch liên tục, mà đến từ khả năng chậm lại đúng lúc. Hạ tỷ trọng cổ phiếu, giữ lại tiền mặt không phải là hành động sợ hãi mà là sự tỉnh táo cần có để tồn tại khi sóng gió chưa qua.

Nếu bán ra và thị trường sau đó tăng, phần chênh lệch giá mua lại chính là “phí bảo hiểm” cho sự an toàn. Nhưng nếu thị trường tiếp tục giảm, đó lại là phần thưởng cho sự thận trọng. Trong cả hai trường hợp, nhà đầu tư đều ở thế chủ động, điều hiếm có trong bối cảnh hiện nay. Còn với những ai đã kẹt hàng, điều khôn ngoan nhất không phải là chờ đợi trong lo lắng, mà là nhìn thẳng vào thực tế để đánh.

Nhiều nhà đầu tư dày dạn đều thừa nhận, chứng khoán là nơi bạn có thể thắng chín lần liên tiếp, nhưng chỉ cần một lần sai lầm cũng đủ để mất tất cả. Vì vậy, đừng cố đúng trong mọi tình huống – hãy cố sống sót đủ lâu để có cơ hội đúng ở thời điểm quan trọng. Giữ tiền mặt, quan sát và chờ tín hiệu rõ ràng không phải là sợ hãi, mà là cách thể hiện sự tôn trọng với rủi ro thị trường.

Thị trường hiện tại không quá xấu, nhưng cũng chưa đủ tốt để bứt phá. Khi thanh khoản thấp, margin căng và niềm tin mỏng manh, việc “không làm gì” đôi khi lại chính là lựa chọn hành động thông minh nhất. Bởi trên hành trình đầu tư dài hạn, chiến thắng không thuộc về người nhanh tay nhất, mà thuộc về người đủ kiên nhẫn để nắm bắt cơ hội đúng lúc.