Việt Nam có Di sản thế giới thứ 9

Khoảnh khắc lịch sử

Ngày 12/7, vào lúc 18h02 (giờ Việt Nam), tại Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) diễn ra từ ngày 06 đến 16/7/2025 ở Thủ đô Paris, giáo sư người Bulgaria, Nikolay Nenov, Chủ tịch Kỳ họp, đã chính thức gõ búa công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử, Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hóa Thế giới, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của Việt Nam.

Đây là Di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam và là Di sản thế giới liên tỉnh thứ hai, sau Vịnh Hạ Long - Quần đảo Cát Bà (thuộc địa bàn tỉnh Quảng Ninh và thành phố Hải Phòng).

Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử, Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc nằm trên địa phận ba tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và thành phố Hải Phòng, bao gồm 12 điểm di tích trải trên diện tích vùng lõi 525,75 ha và vùng đệm 4.380,19 ha.

Điều đặc biệt khiến quần thể di tích này trở nên độc đáo chính là sự kết nối mật thiết giữa các di tích qua nhiều thế kỷ, tạo thành một hệ thống hoàn chỉnh phản ánh quá trình hình thành, phát triển và lan tỏa của Phật giáo Trúc Lâm. Từ vùng núi thiêng Yên Tử đến các khu di tích Vĩnh Nghiêm và Côn Sơn - Kiếp Bạc, mỗi điểm đều mang trong mình những giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh sâu sắc.

Quần thể di tích được UNESCO công nhận dựa trên nhiều tiêu chí quan trọng với Phật giáo Trúc Lâm làm cốt lõi - một dòng Thiền độc đáo được thành lập vào thế kỷ XIII bởi các vua nhà Trần, đặc biệt là Phật hoàng Trần Nhân Tông.

Phật giáo Trúc Lâm không chỉ đơn thuần là một tôn giáo mà còn là một hệ thống triết lý sống độc đáo, thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa Phật giáo Đại thừa với đạo đức Nho giáo, vũ trụ quan Đạo giáo và tín ngưỡng bản địa Việt Nam. Đây chính là minh chứng cho sự sáng tạo văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam trong việc tiếp nhận, chuyển hóa và phát triển các giá trị tôn giáo phù hợp với bản sắc dân tộc.

Những giá trị tư tưởng, văn hóa của Phật giáo Trúc Lâm về tinh thần hòa giải, hòa hợp và hòa bình hoàn toàn phù hợp với mục tiêu cơ bản của UNESCO trong việc duy trì và làm phong phú các giá trị chung của nhân loại: giáo dục, xây dựng văn hóa hòa bình, tinh thần tự chủ, kết hợp hài hòa giữa con người và thế giới tự nhiên.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương cho rằng đây là niềm tự hào không chỉ của người dân ba tỉnh Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng, mà là niềm vui của nhân dân cả nước. "Điều này cũng chứng tỏ thành công trong thời gian qua của chúng ta trong công tác bảo tồn và gìn giữ các di tích", ông nhấn mạnh.

Hành trình 13 năm nỗ lực và quyết tâm

Trong quá trình ghi danh, hồ sơ đề cử của Việt Nam đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế. Sự ủng hộ này không chỉ thể hiện tình hữu nghị giữa các quốc gia mà còn khẳng định giá trị toàn cầu của di sản văn hóa Việt Nam.

Thành công này là kết quả của một hành trình kiên trì suốt 13 năm, đánh dấu nỗ lực bền bỉ và quyết tâm cao độ của nhiều thế hệ làm di sản. Hồ sơ được khởi động từ năm 2013, từng đối mặt với không ít trở ngại – trong đó có cả khuyến nghị “trả lại hồ sơ” ngay sát thời điểm diễn ra kỳ họp xét duyệt. Tuy nhiên, nhờ sự phối hợp đồng bộ và vận động khéo léo giữa các cơ quan chức năng, hồ sơ đã được thông qua với tỷ lệ nhất trí tuyệt đối.

Đặc biệt, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đích thân gửi thư tới Tổng Giám đốc UNESCO và 20 quốc gia thành viên Ủy ban Di sản Thế giới để vận động sự ủng hộ. Động thái ngoại giao cao cấp này thể hiện cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong công cuộc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, đồng thời tạo ấn tượng sâu sắc đối với cộng đồng quốc tế.

Đằng sau thành công đó là sự phối hợp chặt chẽ và đóng góp không nhỏ từ Phái đoàn Thường trực Việt Nam tại UNESCO, Văn phòng đại diện UNESCO tại Hà Nội, các chuyên gia ICOMOS, cùng với sự vào cuộc tích cực của Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch, Bộ Ngoại giao và Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia. Đây là minh chứng cho một chiến lược bảo tồn di sản bài bản, có tầm nhìn dài hạn và mang tính đồng hành giữa Việt Nam và thế giới.

Theo nhận định của các chuyên gia, việc Yên Tử, Vĩnh Nghiêm, Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận sẽ tạo đòn bẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, thúc đẩy du lịch văn hóa và nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc gìn giữ di sản.

Đây cũng là minh chứng cho những đóng góp tích cực của Việt Nam với tư cách thành viên Ủy ban Di sản Thế giới nhiệm kỳ 2023–2027, trong việc thực thi Công ước Di sản và bảo vệ di sản không chỉ ở Việt Nam mà còn trong khu vực.