Vì sao Ngân hàng Techcombank đứng đầu danh sách cảnh báo về hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp?

Cơ quan Thanh tra Giám sát ngân hàng - Ngân hàng Nhà nước vừa có văn bản gửi các Ngân hàng thương mại yêu cầu kiểm soát rủi ro trong hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp.

Cơ quan Thanh tra Giám sát ngân hàng - Ngân hàng Nhà nước vừa có văn bản gửi các Ngân hàng thương mại yêu cầu kiểm soát rủi ro trong hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp.

Từ đầu năm đến nay, xu hướng ngân hàng thương mại đổ vốn vào trái phiếu doanh nghiệp nở rộ, nhất là khi một số doanh nghiệp trong lĩnh vực địa ốc, bất động sản bất động sản huy động vốn với lãi suất rất cao, thậm chí cạnh tranh với lãi suất tiền gửi ở ngân hàng thương mại. Xu hướng này diễn ra trong bối cảnh Ngân hàng Nhà nước đang thực hiện lộ trình hạn chế dần tín dụng vào thị trường bất động sản, giảm dần tỉ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn.

Theo thống kê, Techcombank đang là ngân hàng có số dư trái phiếu doanh nghiệp lớn nhất trên thị trường hiện nay. Cuối tháng 6/2019, số chứng khoán nợ của các TCKT phát hành sẵn sàng để bán tại Techcombank là hơn 45.000 tỷ đồng, tăng tới hơn 7.100 tỷ (tăng 18,6%) so với hồi đầu năm.

Cùng với đó, số dư chứng khoán nợ của các TCKT giữ đến ngày đáo hạn của ngân hàng cũng hơn 14.400 tỷ, giảm 5.800 tỷ đồng tức giảm 28,7% so với đầu năm. Số trái phiếu doanh nghiệp tại mục chứng khoán kinh doanh là 800 tỷ đồng.

Theo thống kê, Techcombank đang là ngân hàng có số dư trái phiếu doanh nghiệp lớn nhất trên thị trường hiện nay. Cuối tháng 6/2019, số chứng khoán nợ của các TCKT phát hành sẵn sàng để bán tại Techcombank là hơn 45.000 tỷ đồng, tăng tới hơn 7.100 tỷ (tăng 18,6%) so với hồi đầu năm.

Như vậy, tổng trái phiếu doanh nghiệp tại Techcombank là khoảng 61 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 25% trong tổng dư nợ tín dụng của nhà băng này.

Trước đó, trong năm 2018, số dư trái phiếu doanh nghiệp tại Techcombank ước tăng tới hơn 3 lần và là động lực tăng trưởng tín dụng chính của nhà băng này, trong khi dư nợ cho vay khách hàng sụt giảm.

Ngân hàng này không chỉ sở hữu nhiều trái phiếu doanh nghiệp nhất mà còn là ngân hàng dẫn đầu về tư vấn phát hành trái phiếu trong thời gian gần đây và điều này cũng được lãnh đạo ngân hàng này nhiều lần tự hào xác nhận trong các cuộc gặp gỡ với nhà đầu tư hoặc truyền thông.

Theo sau Techcombank, BIDV có số dư trái phiếu doanh nghiệp hơn 22.000 tỷ, giảm nhẹ 6% so với hồi đầu năm. Các ngân hàng sở hữu nhiều trái phiếu doanh nghiệp khác có thể kể đến VietinBank (hơn 19.000 tỷ), SHB (hơn 16.000 tỷ), MBBank (hơn 15.000 tỷ), VPBank (hơn 8.000 tỷ), Vietcombank (hơn 7.000 tỷ),….

Techcombank hiện nắm giữ lượng lớn trái phiếu của Tập đoàn Vingroup và tiến hành bán lượng trái phiếu này cho tệp khách hàng cá nhân "khổng lồ" của ngân hàng này. Bên cạnh Vingroup, Techcombank cũng mua và phân phối trái phiếu của nhiều doanh nghiệp khác theo cách tương tự.

Trong khi đó, con số này ở VietinBank là khoảng trên 19.000 tỷ đồng. Hơn một năm trở lại đây, VietinBank đã giảm mạnh lượng trái phiếu doanh nghiệp nắm giữ. Số liệu đến hết năm 2017 cho thấy, VietinBank sở hữu tới hơn 46.000 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp nhóm ngành bất động sản, xây dựng đã phát hành trái phiếu trong 6 tháng đầu năm. Nguồn: MBS

Trong 6 tháng đầu năm, MBBank là ngân hàng gia tăng mua trái phiếu doanh nghiệp nhiều nhất. Cuối tháng 6, số dư chứng khoán nợ do các TCKT phát hành ở mục chứng khoán đầu tư của ngân hàng này đạt hơn 15.000 tỷ đồng, tăng 76% so với đầu năm. Ngân hàng này đã tất toán sạch trái phiếu VAMC nên hơn 15.000 tỷ đồng nói trên chủ yếu là trái phiếu do các doanh nghiệp phát hành.

Theo quan sát, trong thời gian qua, MB còn nhiều lần "ôm trọn" các đợt phát hành trái phiếu của doanh nghiệp bất động sản. Chẳng hạn, từ ngày 3/6-31/7/2019, nhà băng này đã mua trọn 550 tỷ đồng trái phiếu do BĐS Phát Đạt phát hành. Trước đó, MBBank cũng mua 100 tỷ đồng trái phiếu của Cáp treo Bà Nà, 180 tỷ đồng trái phiếu của PQC Convention,…

Có thể thấy, ở đại đa số ngân hàng, số dư đầu tư trái phiếu doanh nghiệp trong 6 tháng đầu năm không có sự tăng trưởng đột biến. Tuy nhiên, quan sát các đợt phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản thời gian gần đây, bên mua lại có sự góp mặt rất nhiều ngân hàng thương mại, với khối lượng mua khá lớn, từ vài trăm tỷ cho đến hàng nghìn tỷ đồng một đợt phát hành. Điều này cũng đặt ra nhiều lo ngại rủi ro tiềm ẩn và có lẽ đó cũng là lý do khiến cơ quan quản lý phải lên tiếng.

Tổng hợp từ báo cáo tài chính của các ngân hàng.

Trong văn bản gửi các ngân hàng mới đây, Cơ quan thanh tra giám sát của Ngân hàng Nhà nước đã phải nhắc nhở các nhà băng cần chú ý tới hoạt động đầu tư trái phiếu bất động sản khi thị trường bất động sản chưa phục hồi vững chắc, hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp còn nhiều khó khăn. Cơ quan quản lý cũng lưu ý một số ngân hàng đầu tư trái phiếu với mục đích khác ở mức cao và biến động lớn, khó kiểm soát; một số tiếp tục đầu tư trái phiếu với mục đích cơ cấu lại nợ của tổ chức phát hành.

NHNN nhấn mạnh việc yêu cầu các NHTM không được mua trái phiếu doanh nghiệp trong đó có mục đích để cơ cấu lại các khoản nợ của doanh nghiệp phát hành. Các ngân hàng cũng phải tăng cường kiểm soát hoạt động đầu tư trái phiếu, hạn chế nợ xấu phát sinh,…

Trên thực tế, lãi suất trái phiếu doanh nghiệp bất động sản đang là nhóm cao nhất trên thị trường hiện nay, thường trên 10%/năm, cao nhất lên tới 14,5%/năm. Bởi vậy, sức hấp dẫn của trái phiếu BĐS luôn cao hơn so với các lĩnh vực khác. Một số chuyên gia còn cho rằng, trái phiếu doanh nghiệp đang bị đẩy lên quá "nóng" là một trong những nguyên nhân khiến các ngân hàng phải tăng rất mạnh lãi suất huy động từ dân cư thời gian gần đây.