Từ loại lá nông dân bỏ đi sau mùa vụ, startup Việt biến thành sản phẩm thời trang "siêu được giá", bán ra cả thị trường quốc tế

Biến “rác thải nông nghiệp” thành hàng thời trang xuất khẩu quốc tế

Trong khi nhiều doanh nghiệp còn loay hoay với bài toán chuyển đổi xanh, thì với người khởi nghiệp, đây gần như là hành trình "đi ngược sóng". Tuy nhiên, với nền tảng chuyên môn vững chắc trong ngành môi trường và quyết tâm theo đuổi giải pháp bền vững, cô Vũ Thị Liễu - Giảng viên khoa Môi trường (Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội) đồng thời là Founder & CEO Công ty Cổ phần Nghiên cứu sản xuất và Phát triển sợi Eco (ECOSOI) đã chọn một hướng đi ít người dám thử: Biến lá dứa thành sợi, sợi thành vải và định hình một hướng phát triển mới cho ngành thời trang xanh Việt Nam.

Ý tưởng khởi nghiệp xuất phát trong một chuyến công tác khi cô Liễu bắt gặp tình trạng người dân đốt hàng loạt lá dứa sau thu hoạch. Đây là loại phụ phẩm có gai, dai, xơ cứng, khó xử lý nên thường được đốt bỏ hoặc xử lý bằng hóa chất để tiết kiệm thời gian và công sức.

“

Nước ta có hơn 47.000 ha trồng dứa. Mỗi năm, nông dân thu hoạch hơn 1 triệu tấn quả. Như vậy, có đến vài triệu tấn lá dứa thải ra môi trường, người ta phay và đốt hoặc sử dụng thuốc để phun rồi đốt để giảm thời gian và công sức xử lý.

Hệ quả của việc này là hàng trăm nghìn tấn CO2 được thải ra môi trường, gây ô nhiễm không khí và ô nhiễm nguồn nước ngầm, lâu dài sẽ ảnh hưởng xấu tới sức khỏe con người. Từ đó, đã thôi thúc mình tìm tòi, suy tính làm cách nào để bà con nông dân không xử lý lá dứa như vậy nữa và rồi ý tưởng sản xuất sợi, vải từ lá dứa lóe lên”.

Cô Vũ Thị Liễu - Giảng viên khoa Môi trường

Từ nhận thức môi trường và mong muốn tạo giá trị từ phụ phẩm nông nghiệp, cô Vũ Thị Liễu bắt đầu nghiên cứu quy trình tách xơ từ lá dứa, từng bước hình thành ý tưởng sản xuất nguyên liệu dệt may từ loại lá này.

Cô Liễu sáng lập ECOSOI trong bối cảnh không có công nghệ sẵn có, chưa có thị trường tiêu thụ và thiếu vốn đầu tư. ECOSOI bắt đầu từ số 0 với những nghiên cứu máy tách xơ, từ lá dứa làm ra xơ.

Song, xơ dứa cũng không bán được, nhóm cộng sự tiếp tục nghiên cứu từ xơ ra sợi và vải, kết hợp với nhiều nhà thiết kế thời trang tạo ra những bộ thời trang đẹp và chứng minh được ứng dụng cao từ vải dứa và lúc đó ECOSOI mới có những khách hàng mua xơ, sợi và vải đầu tiên.

Hướng đi của ECOSOI là phát triển sản phẩm mới: Xơ, Sợi, Vải dứa để phục vụ nguyên liệu xanh cho ngành thời trang xanh và bền vững. Do đó, có 3 khó khăn lớn mà ECOSOI phải đối diện, gồm: Thiếu vốn để đầu tư nghiên cứu và mở rộng sản xuất; chưa có thiết bị chuyên dụng nên phải tự điều chỉnh công nghệ; thị trường trong nước còn thiếu thông tin và niềm tin vào sản phẩm từ phụ phẩm nông nghiệp.

Thêm vào đó, khó khăn lớn nữa là nhận thức của thị trường, người tiêu dùng về sản phẩm xơ, sợi, vải dứa vẫn còn ở mức rất hạn chế. Vậy nên, ECOSOI phải kết hợp cả hoạt động sản xuất và truyền thông để xây dựng nhận thức thị trường:

“Nhiều người còn chưa tin rằng có thể làm các sản phẩm hữu ích từ chiếc lá dứa tưởng chừng như bỏ đi. Từ đó, chúng tôi cần đẩy mạnh truyền thông để nhiều người biết hơn nữa về sợi dứa và kích thích sự tiêu dùng của thời trang xanh”, nữ giảng viên chia sẻ.

Từng không bán được, nay xuất khẩu sang 7 quốc gia

Ban đầu, sản phẩm làm ra không có đầu ra do chưa được thị trường chấp nhận. Sau đó, ECOSOI kết hợp với các nhà thiết kế thời trang để phát triển sản phẩm mẫu, từng bước chứng minh tính ứng dụng của chất liệu mới.

Hiện, ECOSOI khai thác lá dứa tại các địa phương như Nghệ An, Thanh Hóa, Đắk Lắk và Tiền Giang. Doanh nghiệp hợp tác với các hợp tác xã như HTX Nông sản Hạnh Phúc (Nghệ An) để thu gom nguyên liệu, đồng thời tạo thêm việc làm bán thời gian cho lao động nông thôn như hái lá, rửa xơ...

Theo tính toán, để làm ra 1kg xơ dứa khô cần khoảng 55–60kg lá dứa tươi. Từ xơ dứa, ECOSOI sản xuất ra sợi và vải cung ứng cho các doanh nghiệp thời trang xanh trong và ngoài nước.

Năm 2024, doanh thu của ECOSOI tăng 35% so với năm trước, trong đó 80% đến từ xuất khẩu sang các thị trường Nhật Bản, Trung Quốc, Đài Loan, Ấn Độ, Mỹ, Hungary và Ý.

Tuy nhiên, tiêu thụ trong nước còn hạn chế. Cô Liễu cho biết, nhiều doanh nghiệp quốc tế sẵn sàng trả giá cao để mua nguyên liệu xanh, trong khi các doanh nghiệp trong nước vẫn ít quan tâm đến chất liệu tự nhiên như vải dứa.

Chuyển đổi xanh đang là xu thế toàn cầu, đặc biệt trong ngành dệt may - nơi chịu nhiều áp lực về tiêu chuẩn môi trường, truy xuất nguồn gốc và phát thải. Việc phát triển các nguyên liệu thân thiện môi trường như vải dứa là một trong các giải pháp để doanh nghiệp thích ứng.

ECOSOI đặt mục tiêu không chỉ tạo ra nguyên liệu xanh thay thế nhập khẩu, mà còn hướng tới xây dựng chuỗi giá trị nội địa trong ngành thời trang bền vững.