2 sinh viên khởi nghiệp với ý tưởng đầy hoang đường, giờ giúp cả hành tinh làm được điều tưởng như không thể

Ý tưởng điên rồ, thị trường mờ mịt, niềm tin bằng 0

ICEYE - công ty khởi nghiệp công nghệ vũ trụ đến từ Phần Lan, được thành lập vào năm 2012 bởi hai sinh viên Đại học Aalto là Pekka Laurila và Rafal Modrzewski. Khởi đầu từ một ý tưởng tưởng chừng điên rồ, khi 2 nhà sáng lập còn là sinh viên với tham vọng chế tạo vệ tinh radar nhỏ nhất thế giới, chưa từng có tiền lệ.

Mục tiêu của họ là chế tạo một vệ tinh SAR có khối lượng nhẹ, chi phí thấp nhưng vẫn đảm bảo chất lượng hình ảnh tương đương các hệ thống truyền thống nặng hàng tấn.

Ý tưởng này khi ấy gặp phải không ít hoài nghi, rất khó khăn trong huy động vốn cho những nhà khởi nghiệp trẻ tuổi. “Khi chúng tôi bắt đầu, hầu như không có công ty khởi nghiệp thương mại nào giải quyết lĩnh vực này”, Laurila nhớ lại.

Bởi việc thu nhỏ công nghệ radar - vốn trước đây chỉ triển khai trên các vệ tinh lớn nặng hàng tấn xuống một thiết bị có trọng lượng chỉ hơn 80kg là một thử thách lớn chưa từng có tiền lệ.

Dù vậy, niềm khao khát chế tạo loại vệ tinh SAR, có thể được phóng lên không gian với chi phí thấp mà vẫn mang lại hình ảnh chất lượng tương đương với các hệ thống truyền thống không ngừng thôi thúc hai nhà phát minh trẻ. Không có tiền lệ, không có thị trường, không có niềm tin từ nhà đầu tư nhưng sự hỗ trợ từ hệ sinh thái khởi nghiệp Phần Lan đã trở thành bệ đỡ quan trọng.

Trong bối cảnh đó, hệ sinh thái khởi nghiệp tại Phần Lan đã đóng vai trò then chốt giúp ICEYE vượt qua giai đoạn đầu đầy thử thách. Đại học Aalto - nơi hai nhà sáng lập gặp nhau đã trở thành nền tảng kết nối công ty với các nhóm nghiên cứu liên ngành và nguồn lực kỹ thuật. Chính phủ Phần Lan, thông qua tổ chức Business Finland, đã hỗ trợ công ty về tài chính, giới thiệu chuyên gia kỹ thuật, và tạo điều kiện để phát triển nguyên mẫu. Đến năm 2015, ICEYE đã huy động thành công 5,6 triệu euro vốn đầu tư.

Bài toán pháp lý trong cuộc đua chinh phục quỹ đạo

Với công nghệ được xếp vào loại lưỡng dụng - phục vụ cả mục đích dân sự và quốc phòng, ICEYE phải tuân thủ nhiều quy định nghiêm ngặt của EU về xuất khẩu công nghệ lưỡng dụng.

Trên không gian vũ trụ, hoạt động vận hành của ICEYE chịu sự quản lý của ITU (Liên minh Viễn thông Quốc tế), cơ quan chịu trách nhiệm phân bổ và kiểm soát tần số toàn cầu. Việc sử dụng radar hình ảnh yêu cầu công ty đăng ký và tuân thủ các dải tần đã được phân bổ cho loại hình này. Để phóng vệ tinh, cần có giấy phép sử dụng các tần số đó.

Cuối cùng, khung pháp lý quốc tế chủ yếu vẫn là Hiệp ước Không gian Vũ trụ của Liên Hợp Quốc từ năm 1967 - một văn bản mang tính nguyên tắc, quy định việc sử dụng không gian vì mục đích hòa bình vốn là nền tảng pháp lý quốc tế hiện hành trong lĩnh vực không gian.

ICEYE chứng minh sức mạnh công nghệ nhỏ

Tháng 1 năm 2018, ICEYE đã ghi dấu ấn lịch sử khi phóng thành công ICEYE-X1, vệ tinh SAR thương mại nhỏ đầu tiên trên thế giới dưới 100 kg. Đây là khoảnh khắc đột phá không chỉ của công ty mà còn của cả ngành công nghiệp vệ tinh: từ đó, vệ tinh radar không còn là công nghệ độc quyền của các cường quốc hay tập đoàn khổng lồ.

Với ICEYE-X1, công ty đã chứng minh rằng họ có thể quan sát Trái Đất cả ngày lẫn đêm, bất kể mây mù hay thời tiết xấu, nhờ công nghệ radar SAR.

Từ thời điểm đó, ICEYE dần chứng minh giá trị công nghệ của mình qua các ứng dụng thực tế. Mỗi ngày, hệ thống vệ tinh của ICEYE gửi về hàng nghìn hình ảnh từ khắp nơi trên Trái Đất, từ băng tan ở Bắc Cực đến các tàu chở dầu ở Biển Đỏ.

ICEYE đã trở thành một trong những tên tuổi tiên phong toàn cầu trong lĩnh vực công nghệ quan sát Trái đất, vận hành mạng lưới hàng chục vệ tinh SAR theo dõi hành tinh 24/7 từ quỹ đạo thấp.

Ông Lauria giải thích, vệ tinh SAR có lợi thế là có thể ghi lại các điều kiện trên bề mặt Trái Đất vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày hay đêm và không bị cản trở bởi mây. Điều này có nghĩa là, ví dụ, trong một trường hợp khẩn cấp như một cơn bão, các vệ tinh của công ty có thể phát hiện những thay đổi trên mặt đất để phục vụ lợi ích của các chính phủ.

Không chỉ là công nghệ, ICEYE còn cứu cánh trong nhiều thời điểm sinh tử

Trong cuộc khủng hoảng người tị nạn Syria, công nghệ radar của ICEYE đã được sử dụng để phát hiện các tàu thuyền chở người tị nạn vào ban đêm, cho phép chính quyền giám sát các tàu thuyền trong bóng tối và xác định các tàu thuyền bị lật.

Tại Iceland, dữ liệu vệ tinh của ICEYE đã giúp chính quyền địa phương dự đoán một vụ phun trào núi lửa, cho phép sơ tán kịp thời. Trong cả hai trường hợp, công nghệ của ICEYE đều đóng vai trò quan trọng trong việc cứu người và giảm thiểu tác động của thảm họa.

Tại Philippines - một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất trước thiên tai, nhóm nghiên cứu của ICEYE đang triển khai theo dõi lũ lụt và rủi ro hạ tầng, hỗ trợ chính quyền địa phương và các tổ chức nhân đạo nâng cao năng lực ứng phó sớm. Đây là minh chứng cho vai trò ngày càng lớn của dữ liệu vệ tinh trong quản trị đô thị và phát triển bền vững.

Đầu năm 2025, Iceye đã có 48 vệ tinh ở nhiều nơi trên thế giới như Phần Lan, Ba Lan, Tây Ban Nha, Anh, Úc, Nhật Bản, UAE, Hy Lạp và Hoa Kỳ với đội ngũ hơn 700 nhân viên. Đồng thời, luôn nằm trong top các công ty sáng tạo nhất thế giới, phát triển nhanh nhất thế giới trong các cuộc bình chọn công nghệ toàn cầu.

Theo tạp chí Forbes, công ty đã huy động được tổng cộng 304 triệu USD, trở thành một trong những startup công nghệ phát triển nhanh nhất thế giới và nhiều lần được vinh danh trong các bảng xếp hạng sáng tạo toàn cầu.