Trung Quốc đẩy mạnh trung tâm dữ liệu dưới nước: Xu hướng mới của kỷ nguyên AI

Giải pháp tiết kiệm năng lượng

Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán đám mây và các công nghệ số bùng nổ, nhu cầu xây dựng trung tâm dữ liệu ngày càng tăng mạnh. Tuy nhiên, những “cỗ máy tính khổng lồ” này lại tiêu thụ lượng điện và nước khổng lồ để làm mát, có nơi tới hàng trăm nghìn lít mỗi ngày. Để giải quyết bài toán năng lượng, Trung Quốc đã chọn hướng đi mới: đặt trung tâm dữ liệu dưới đại dương.

Tháng 6/2025, một trung tâm dữ liệu dưới nước chạy bằng năng lượng gió đã được khởi công ngoài khơi Thượng Hải, cách bờ biển khoảng 9,6 km. Đây được coi là dự án tiên phong, đánh dấu bước tiến mới trong chiến lược điện toán xanh của quốc gia này.

Theo China Daily, trung tâm dữ liệu dưới biển (UDC) về cơ bản là những module máy chủ được niêm phong kín bằng áp suất, đặt trên đáy biển và kết nối đất liền qua cáp quang, cáp điện. Nước biển lạnh được tận dụng để tản nhiệt tự nhiên, thay thế cho các hệ thống điều hòa và làm lạnh tốn kém. Nhờ đó, chi phí năng lượng có thể giảm tới 30% so với trung tâm dữ liệu trên đất liền.

Bên trong mỗi khoang, máy chủ được đặt trong môi trường kín khí chứa đầy nitơ, không oxy và ít bụi, với nhiệt độ ổn định. Điều kiện này không chỉ giúp giảm ăn mòn linh kiện mà còn kéo dài tuổi thọ thiết bị. Dự án Natick của Microsoft trước đó cũng từng chứng minh: máy chủ đặt dưới nước có tỷ lệ hỏng hóc chỉ bằng 1/8 so với máy chủ trên đất liền.

Tham vọng công nghệ và những lo ngại môi trường

Trung tâm dữ liệu Thượng Hải do công ty Hailanyun (HiCloud) triển khai có vốn đầu tư 223 triệu USD. Giai đoạn đầu gồm 198 giá đặt máy chủ, đủ cho 396–792 máy hỗ trợ AI. Theo tính toán, hệ thống này có thể cung cấp sức mạnh tính toán đủ để huấn luyện một mô hình ngôn ngữ lớn như GPT-3.5 chỉ trong vòng một ngày. Nguồn điện cung cấp cho trung tâm cũng chủ yếu đến từ trang trại gió ngoài khơi, dự kiến chiếm tới 97%.

Nếu dự án thành công, Hailanyun đặt mục tiêu triển khai các trung tâm dữ liệu dưới nước quy mô lớn hơn, cạnh tranh trực tiếp với các tập đoàn công nghệ Mỹ vốn đã đi trước trong lĩnh vực này.

Tuy nhiên, xu hướng này không tránh khỏi những lo ngại. Các nghiên cứu cho thấy trung tâm dữ liệu ngầm có thể tạo ra hiện tượng ấm lên cục bộ dưới biển, ảnh hưởng đến đa dạng sinh học, đặc biệt trong giai đoạn nắng nóng bất thường. Một số lo ngại khác là nước thải từ hệ thống có thể ấm hơn và chứa ít oxy hơn, tác động đến sinh vật biển. Ngoài ra, nghiên cứu năm 2024 cảnh báo trung tâm dữ liệu dưới nước có thể bị ảnh hưởng bởi tiếng ồn hoặc sóng âm từ bên ngoài, thậm chí trở thành mục tiêu cho các hành vi tấn công ác ý.

Dù còn nhiều tranh cãi, giới chuyên gia nhận định việc đặt trung tâm dữ liệu dưới biển là một trong những giải pháp sáng tạo để giải quyết khủng hoảng năng lượng và không gian trên đất liền. Đây có thể sẽ là xu hướng mà nhiều quốc gia khác học hỏi, khi nhu cầu tính toán cho AI ngày càng vượt xa giới hạn hiện tại.