Trí tuệ nhân tạo sắp đọc được suy nghĩ của con người mà không cần gắn cấy

Khi trí tuệ nhân tạo hiểu được não người

Một nhóm nghiên cứu tại Đại học Công nghệ Sydney (UTS), Australia đang tiến rất gần tới khả năng đọc suy nghĩ con người bằng trí tuệ nhân tạo mà không cần cấy thiết bị vào cơ thể. Nghiên cứu được dẫn dắt bởi Giáo sư Chin-Teng Lin đã kết hợp công nghệ học sâu (deep learning) và mô hình ngôn ngữ để giải mã tín hiệu não bộ thành câu từ hoàn chỉnh, đánh dấu một bước tiến mới trong giao diện não – máy tính.

Trong một thử nghiệm cụ thể, một tình nguyện viên được yêu cầu đội một chiếc mũ chuyên dụng thu sóng não trong khi đọc các câu văn. Những tín hiệu điện từ não được hệ thống AI tiếp nhận, sau đó giải mã bằng một mô hình học sâu. Đầu ra của hệ thống là các câu văn mô phỏng lại nội dung suy nghĩ của người dùng.

Điểm đặc biệt của công nghệ này là tính không xâm lấn – nghĩa là không cần can thiệp vào não bộ bằng phẫu thuật hay thiết bị cấy ghép. Trước đây, các hệ thống có khả năng "đọc não" thường yêu cầu sử dụng chip cấy trong hộp sọ để thu được tín hiệu đủ rõ ràng. Với công nghệ mới, việc thu tín hiệu qua bề mặt da đầu giúp mở ra khả năng ứng dụng rộng rãi hơn trong điều kiện thông thường.

Hiện độ chính xác trong thử nghiệm đã đạt khoảng 75% – con số được đánh giá là rất hứa hẹn với một hệ thống không xâm lấn. Mục tiêu của nhóm nghiên cứu là nâng tỷ lệ này lên 90% trong thời gian tới.

Mở ra triển vọng hỗ trợ điều trị đột quỵ, tự kỷ

Không chỉ là một kỳ tích công nghệ, nghiên cứu này được kỳ vọng sẽ mang lại lợi ích lớn trong lĩnh vực y tế – đặc biệt là đối với những bệnh nhân mất khả năng ngôn ngữ do đột quỵ, tổn thương não hoặc mắc các chứng rối loạn phát triển thần kinh như tự kỷ.

Theo các nhà nghiên cứu, hệ thống có thể hỗ trợ hồi phục chức năng não thông qua quá trình học tập liên tục giữa người bệnh và thiết bị. Bệnh nhân sẽ dần tập trung ý nghĩ vào các từ hoặc cụm từ cụ thể, thiết bị AI sẽ ghi nhận và phản hồi tương ứng – tạo thành chuỗi học tập lặp lại. Đây được xem là một hướng tiếp cận tiềm năng trong phục hồi chức năng giao tiếp, thay thế cho các phương pháp vật lý trị liệu truyền thống vốn phụ thuộc nhiều vào khả năng vận động.

Ngoài ra, việc áp dụng mô hình ngôn ngữ – tương tự như các hệ thống tạo văn bản tự động giúp hoàn thiện và hiệu chỉnh đầu ra, làm cho thông tin thu được từ sóng não dễ hiểu và gần hơn với ngôn ngữ tự nhiên. Điều này mở ra tiềm năng sử dụng hệ thống cho các tình huống giao tiếp thay thế hoặc hỗ trợ người dùng gặp khó khăn về phát âm hoặc khả năng biểu đạt ngôn ngữ.