Thời GEN X: "Nhất Y, nhì Dược, tạm được Bách Khoa", còn Gen Z sẽ chọn ngành học nào?

Ký ức một thời: Khi ngành Y là giấc mơ và kỹ thuật chỉ "tạm được"

Vào những năm 70–90, khi Việt Nam vừa qua thời chiến, xã hội bắt đầu kiến thiết lại từ những nền móng cũ. Trong bối cảnh vật chất thiếu thốn, cơ hội việc làm hạn chế, đại học không chỉ là tấm bằng mà còn là tấm vé định mệnh thay đổi cuộc đời.

Thế hệ Gen X là những người sinh ra vào thập niên 70 và 80 lớn lên cùng câu nói truyền miệng: "Nhất y, nhì dược, tạm được bách khoa". Với họ, nghề bác sĩ được đặt ở vị trí tối thượng. Không chỉ có thu nhập ổn định, bác sĩ còn là biểu tượng của tri thức và lòng nhân ái, được xã hội kính trọng và… gia đình bệnh nhân tri ân bằng những món quà hậu hĩnh.

Ngành dược cũng không kém phần hấp dẫn. Trong thời điểm thuốc men còn khan hiếm, dược sĩ là người nắm trong tay quyền năng phân phối những liều thuốc quý giá vừa làm trong bệnh viện, vừa có thể kinh doanh nhà thuốc riêng.

Trong khi đó, ngành kỹ thuật dù đóng vai trò xương sống trong công cuộc xây dựng đất nước lại không mấy được "ưu ái" về mặt xã hội. Kỹ sư phải dãi nắng dầm mưa tại các công trường, nhà máy. Mức lương khiêm tốn, điều kiện làm việc vất vả, và con đường thăng tiến chậm chạp khiến "bách khoa" trở thành lựa chọn "tạm được" một sự đánh giá vô tình nhưng phản ánh chân thực nhận thức thời đó.

Gen Z: Khi ngành kỹ thuật lên ngôi, công nghệ trở thành giấc mơ

Bước sang thế kỷ 21, Gen Z – thế hệ sinh ra trong thời bình, lớn lên cùng công nghệ đang viết lại bảng xếp hạng nghề nghiệp bằng những lựa chọn khác biệt. Trong mắt họ, "nhất y, nhì dược" không còn là chân lý tuyệt đối và "bách khoa" giờ đây trở thành biểu tượng của trí tuệ thời đại số.

Ngành y và dược vẫn giữ vị thế quan trọng, đặc biệt khi dân số già hóa và dịch bệnh toàn cầu khiến xã hội nhận ra vai trò của nhân viên y tế. Tuy nhiên, Gen Z cũng nhìn thấy những góc khuất phía sau chiếc áo blouse trắng: áp lực công việc lớn, ca trực dày đặc, trách nhiệm cao và mức lương ở khu vực công lập không còn thực sự cạnh tranh. Những vụ việc tranh cãi trong ngành y cũng khiến một bộ phận bạn trẻ dè dặt hơn khi lựa chọn con đường này.

Ngược lại, ngành kỹ thuật – đặc biệt là công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, robot và tự động hóa lại “nở rộ” như một cơn sóng lớn. Từ các trường đại học Bách khoa đến trung tâm khởi nghiệp công nghệ, kỹ sư phần mềm, lập trình viên và chuyên gia AI trở thành những "người hùng mới". Không chỉ có mức lương ấn tượng (từ 2.000–3.000 USD/tháng theo thống kê của VietnamWorks), họ còn có cơ hội làm việc toàn cầu, linh hoạt địa điểm và theo đuổi đam mê sáng tạo không giới hạn.

Đối với Gen Z, "bách khoa" không còn là nơi "tạm được" để vào mà là bệ phóng để vươn ra thế giới số.

Thế giới mở rộng: Khi Gen Z chọn đam mê thay vì danh tiếng

Không dừng lại ở y – dược – kỹ thuật, Gen Z đang tạo nên một bản đồ nghề nghiệp đầy màu sắc, nơi những ngành nghề mới không ngừng nở rộ. Từ marketing số, thiết kế đồ họa, phân tích dữ liệu, tài chính công nghệ đến thương mại điện tử – thế hệ trẻ không ngần ngại chọn những lối đi ít người, miễn là phù hợp với đam mê và phong cách sống.

Không còn chạy theo danh vọng hay áp lực từ phụ huynh, Gen Z chọn nghề bằng chính trái tim và góc nhìn toàn cầu. Họ hiểu rằng trong thời đại hội nhập và biến động, danh tiếng của một nghề không còn quan trọng bằng việc bạn có thể học, thích nghi và phát triển với nó như thế nào.

Câu nói “Nhất y, nhì dược, tạm được bách khoa” từng phản ánh chân thực bối cảnh một thời. Nhưng hôm nay, nó chỉ còn là một dòng ký ức và nhường chỗ cho một thế hệ tự định nghĩa thành công theo cách riêng.