Ngành bảo hiểm ô tô châu Á trước thách thức từ sự trỗi dậy của xe điện

Xe điện bùng nổ, bảo hiểm truyền thống đối mặt thay đổi lớn

Trong thập kỷ qua, châu Á đã trở thành khu vực đi đầu về sản xuất và tiêu thụ xe điện. Trong một phát biểu năm 2014, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từng nói: "Con đường để trở thành một quốc gia sản xuất ô tô mạnh nằm ở việc phát triển các phương tiện năng lượng mới". Kể từ đó, Trung Quốc đã vươn lên chiếm lĩnh vị trí thị trường ô tô lớn nhất thế giới, đồng thời trở thành quốc gia bán nhiều xe điện nhất toàn cầu, với 12,9 triệu chiếc được giao trong năm 2024.

Không chỉ Trung Quốc, các quốc gia khác trong khu vực cũng tích cực chuyển đổi. Singapore khuyến khích giới nghiên cứu sử dụng đường phố làm phòng thí nghiệm cho xe tự lái. Ở Úc, tỷ lệ thâm nhập xe điện đã tăng từ chưa tới 1% lên 9,5% chỉ sau 5 năm. Những con số này phản ánh sự chuyển dịch nhanh chóng của toàn bộ ngành công nghiệp, khi xe điện và xe tự lái đang dần thay thế các phương tiện chạy xăng dầu truyền thống.

Sự phát triển này được thúc đẩy bởi ba yếu tố then chốt: đổi mới công nghệ, chính sách pháp lý hỗ trợ và nỗ lực toàn cầu trong việc giảm phát thải để ứng phó biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo thế hệ mới còn rút ngắn thời gian hiện thực hóa “những chiếc xe của tương lai”. Tuy nhiên, xu hướng này cũng đặt ra áp lực không nhỏ cho ngành bảo hiểm. Dự báo đến năm 2030, phí bảo hiểm ô tô cá nhân truyền thống có thể vượt 300 tỷ USD, tăng mạnh so với mức khoảng 229 tỷ USD hiện nay. Song song, các mô hình bảo hiểm mới dựa trên công nghệ telematics và dữ liệu hành trình sẽ ngày càng phổ biến để phục vụ nhóm phương tiện mới như xe điện và xe tự lái.

Chi phí bảo hiểm xe điện cao hơn nhiều so với xe xăng

Một trong những thách thức lớn nhất đối với bảo hiểm xe điện hiện nay là chi phí cao. Tại Trung Quốc, phí bảo hiểm trung bình cho xe điện năm 2023 cao hơn 81% so với xe động cơ đốt trong, nhưng các công ty bảo hiểm vẫn ghi nhận tỷ lệ bồi thường trên 100%. Tại Anh, chi phí sửa chữa xe điện được ước tính cao hơn 25% và thời gian sửa kéo dài hơn 10–15% so với xe chạy xăng. Những số liệu này cho thấy mức độ khó khăn mà các doanh nghiệp bảo hiểm phải đối mặt khi phục vụ thị trường mới.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ cấu phần pin, vốn chiếm tỷ trọng lớn trong tổng giá trị xe điện. Khi xảy ra hỏng hóc, thay thế pin có thể khiến chi phí sửa chữa đội lên rất cao. Trong một số trường hợp, công ty bảo hiểm phải thay cả xe thay vì chỉ thay pin. Ngoài ra, tình trạng khan hiếm linh kiện, chậm trễ trong chuỗi cung ứng và thiếu hụt thợ sửa chữa có tay nghề cũng làm chi phí và thời gian khắc phục tăng đáng kể.

Các chuyên gia cho rằng tình trạng này sẽ dần cải thiện khi chi phí pin giảm, xe điện phổ biến hơn và chuỗi cung ứng được củng cố. Khi đó, chi phí bảo hiểm sẽ ổn định hơn, tạo điều kiện để sản phẩm dễ tiếp cận với người tiêu dùng. Trong giai đoạn hiện tại, một số công ty bảo hiểm đang tìm cách xây dựng mạng lưới xưởng sửa chữa ưu tiên để chủ động nguồn lực và giảm rủi ro về thời gian, chi phí cho khách hàng.

Trách nhiệm pháp lý và kỷ nguyên bảo hiểm mới cho xe điện

Sự phát triển của xe điện và xe tự lái không chỉ làm thay đổi chi phí bảo hiểm, mà còn làm dịch chuyển khung trách nhiệm pháp lý. Trước đây, phần lớn trách nhiệm thuộc về người điều khiển phương tiện. Tuy nhiên, trong tương lai, đặc biệt với các phương tiện đạt mức tự động cao, trách nhiệm có thể chuyển sang nhà sản xuất hoặc nhà cung cấp công nghệ. Điều này đặt ra nhiều câu hỏi phức tạp. Nếu hệ thống cảnh báo lệch làn gặp trục trặc hoặc xe bị tấn công mạng, ai sẽ chịu trách nhiệm cho tai nạn?

Để chuẩn bị, nhiều công ty bảo hiểm ở châu Á đã hợp tác với doanh nghiệp công nghệ, thử nghiệm các sản phẩm bảo hiểm cho xe tự lái. Một số gói bảo hiểm mới đã được tung ra, hướng tới các chương trình thí điểm. Khi phương tiện đạt đến cấp độ tự động hóa cao hơn (L4, L5), xu hướng chuyển dịch trách nhiệm sang các nhà sản xuất thiết bị gốc và nhà cung cấp công nghệ sẽ trở nên rõ rệt.

Về dài hạn, sự chuyển dịch này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, hiệp hội ngành và người tiêu dùng. Nếu diễn ra thành công, đây có thể là động lực lớn thúc đẩy nhu cầu bảo hiểm thương mại, mở ra cơ hội sinh lời cho các công ty tái bảo hiểm. Đồng thời, sự thay đổi cũng mở đường cho làn sóng insurtech. Các công ty khởi nghiệp bảo hiểm cùng nhà sản xuất ô tô, vốn nắm trong tay dữ liệu vận hành quý giá, có thể gia nhập thị trường và thậm chí bán kèm bảo hiểm ngay khi giao xe.

Trong khi đó, các công ty bảo hiểm truyền thống vẫn giữ lợi thế nhờ thương hiệu và quan hệ khách hàng, nhưng sẽ phải nhanh chóng đổi mới sản phẩm và hợp tác chiến lược để duy trì vị thế. Một kỷ nguyên mới đang hình thành, nơi các hình thức di chuyển khác nhau đòi hỏi những loại bảo hiểm khác nhau. Doanh nghiệp nào thích ứng nhanh với thay đổi và tận dụng công nghệ sẽ tự tin bước vào tương lai.

Theo Insuranceasia