Một ngôi làng giữa lòng Hà Nội từng “sản sinh bậc lưỡng quốc trạng nguyên”, giữ mạch “đệ nhất danh hương” suốt mấy trăm năm
Giữa lòng Hà Nội có ngôi làng từng “sản sinh lưỡng quốc trạng nguyên”, lưu giữ mạch “đệ nhất danh hương” suốt hàng trăm năm, giàu truyền thống khoa bảng.
Làng “đệ nhất danh hương”
Không chỉ là làng rèn có tiếng, làng Đa Sỹ (phường Kiến Hưng, Hà Đông, Hà Nội) từ lâu còn được mệnh danh là “làng học”, “làng thuốc”, “làng của tiến sĩ – trạng nguyên”.
Theo các tài liệu, Đa Sỹ có từ 8 đến 11 tiến sĩ và 1 trạng nguyên – dù con số có chênh lệch theo từng nguồn, nhưng điều không thể phủ nhận là nơi đây từng là một trong 20 làng khoa bảng tiêu biểu nhất cả nước.
Giai thoại về long mạch và “dòng nước trong”
Tên làng Đa Sỹ (nghĩa là “nhiều sĩ tử”) vốn phản ánh tinh thần hiếu học và truyền thống khoa bảng của vùng đất này.
Theo giai thoại, cụ tổ họ Hoàng – Phúc Xuyên tiên sinh – sau nhiều lần thi không đỗ, đã quyết chí tìm huyệt đất quý để hậu thế con cháu được khoa danh hiển đạt.
Ông được cho là đã chọn được thế đất “phượng chủy” (mỏ chim phượng), nơi sau này gọi là Đống Dấm. Từ đây, dòng họ Hoàng phát khoa gần 300 năm, với nhiều danh sĩ góp công lớn cho các triều đại.
Những nhân tài lừng danh
Vùng đất Đa Sỹ tự hào có đầy đủ:
Trạng nguyên: Hoàng Nghĩa Phú, từng được nhà Minh phong lưỡng quốc trạng nguyên.
Tiến sĩ trẻ tuổi nhất: Hoàng Trình Thanh, đỗ khi mới 21 tuổi.
Danh y: Hoàng Đôn Hòa – ông tổ của thuốc Nam, được vua trọng dụng.
Danh y: Trịnh Đôn Phác, người từng chữa bệnh cho vua Càn Long (nhà Thanh).
Truyền thống khoa bảng và tinh thần hiếu học
Chỉ riêng họ Hoàng ở Đa Sỹ đã có tới: 1 lưỡng quốc trạng nguyên, 7 tiến sĩ
Hàng chục vị làm quan lớn, từ Thượng thư đến Chủ sự.
Ngoài họ Hoàng, các dòng họ khác trong làng cũng có nhiều danh y, danh sĩ, tạo nên một bồ tiến sĩ – như cách người xưa ví von.
Đặc biệt, 4 tiến sĩ của Đa Sỹ còn được dân tôn làm Thành hoàng làng, lập đền thờ trang trọng.
Văn hóa “tôn sư trọng đạo”
Đến nay, tinh thần hiếu học ở Đa Sỹ vẫn được gìn giữ. Các văn bản hương ước xưa đều nhắc nhở con cháu:
"Phải lập đền thờ, dựng bia theo thứ tự khoa danh; tôn kính tiên hiền; có trách nhiệm giáo dục hậu thế."
Truyền thống ấy khiến Đa Sỹ trở thành một trong những ngôi làng giữ gìn bản sắc học thuật tiêu biểu nhất của vùng đất Thăng Long – Hà Nội.
Giữa phố thị nhộn nhịp, làng Đa Sỹ vẫn trầm mặc lưu giữ những giá trị nghĩa thầy, trọng học. Không chỉ là “làng rèn”, nơi đây còn là “làng của tiến sĩ – trạng nguyên” – một biểu tượng cho văn hóa hiếu học Việt Nam suốt bao thế hệ.