Một mặt hàng nông sản đang chịu tác động toàn cầu, Việt Nam sử dụng “con bài tẩy” để giữ vững là một trong ba cường quốc thế giới
Giữa biến động toàn cầu do thời tiết và tài chính quốc tế, xây dựng thương hiệu quốc gia là con đường sống còn để nông sản Việt vững vàng và vươn xa.
Giá gạo toàn cầu biến động do cung vượt cầu, tỷ giá và chính sách bảo hộ. Việt Nam, thay vì chạy theo giá, đang tái cấu trúc xuất khẩu sang gạo chất lượng cao như ST25, gạo hữu cơ, truy xuất nguồn gốc. So với Thái Lan và Ấn Độ, gạo Việt đang dần khẳng định thương hiệu quốc gia nhờ chiến lược bài bản và sản lượng ổn định tại Đồng bằng sông Cửu Long.
Khi “giá gạo” không còn là vũ khí cạnh tranh duy nhất
Thị trường giá gạo toàn cầu đang trải qua giai đoạn biến động phức tạp dưới tác động của nguồn cung dồi dào, tỷ giá biến động và chính sách bảo hộ nội địa. Trong bối cảnh đó, cuộc đua giữa ba cường quốc xuất khẩu gạo là Ấn Độ, Thái Lan và Việt Nam đã vượt khỏi phạm vi “cuộc chiến giá”, chuyển sang cạnh tranh về chiến lược phát triển, chất lượng và thương hiệu quốc gia.
Ấn Độ, quốc gia dẫn đầu về sản lượng gạo, đang duy trì chính sách điều tiết thị trường bằng kho dự trữ khổng lồ lên đến 59,5 triệu tấn, vượt xa mục tiêu quốc gia. Tuy vậy, giá gạo 5% tấm của nước này tăng nhẹ lên 382–387 USD/tấn do đồng rupee tăng giá, ảnh hưởng đến biên lợi nhuận doanh nghiệp. Đáng chú ý, với chiến lược “trữ trước – bán sau”, Ấn Độ từng khiến giá gạo thế giới biến động mạnh khi áp dụng lệnh cấm xuất khẩu vào năm 2023.
Tuy nhiên, chiến lược “lấy lượng làm nền” của Ấn Độ đang gặp thách thức ở các thị trường cao cấp như EU, Nhật Bản, Mỹ,… do yêu cầu cao về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn môi trường. Khi chất lượng và thương hiệu ngày càng trở thành yếu tố then chốt, cách tiếp cận của Ấn Độ dần bộc lộ hạn chế nếu không có sự cải tổ sâu về chuỗi giá trị.
Tái định vị “giá gạo Việt” bằng chất lượng và chuỗi giá trị bền vững
Trong khi giá gạo Ấn Độ có xu hướng tăng, giá gạo 5% tấm của Việt Nam tuần qua giảm nhẹ còn 383 USD/tấn (từ 387 USD), trong khi Thái Lan giảm mạnh về 385–390 USD/tấn. Tuy nhiên, Việt Nam không chọn cách “đẩy giá thấp để giành thị phần”, mà đang chuyển mình mạnh mẽ sang chiến lược xuất khẩu gạo chất lượng cao.
Trong vòng ba năm qua, Việt Nam đã tích cực cơ cấu lại sản phẩm xuất khẩu: Đẩy mạnh các dòng gạo thơm ST25, gạo hữu cơ, gạo giảm phát thải carbon – vốn được ưa chuộng tại các thị trường khó tính như EU và Mỹ. Một loạt hợp đồng gạo hữu cơ mới được ký kết với yêu cầu truy xuất toàn bộ chuỗi cung ứng, cho thấy hướng đi thiên về giá trị thay vì số lượng.
So với Thái Lan – quốc gia nổi tiếng với gạo Jasmine truyền thống, Việt Nam đang tận dụng tốt lợi thế vùng sản xuất lớn ở Đồng bằng sông Cửu Long, cùng khả năng điều tiết mùa vụ và chi phí logistics cạnh tranh hơn. Trong bối cảnh Thái Lan chịu tác động mạnh từ biến đổi khí hậu và giá vận tải, Việt Nam giữ được sản lượng ổn định, nhờ đó dễ dàng điều chỉnh cung ứng và bình ổn giá gạo xuất khẩu.
Quan trọng hơn, Chính phủ Việt Nam đã xác định rõ định hướng đưa gạo trở thành sản phẩm quốc gia có thương hiệu quốc tế đến năm 2030, thông qua các kế hoạch truyền thông, xúc tiến thương mại và chuẩn hóa kỹ thuật. Trong cuộc cạnh tranh toàn cầu, thương hiệu quốc gia đang trở thành “lá chắn” trước biến động thị trường, giúp giá gạo Việt Nam giữ vững vị thế, hướng tới phân khúc cao cấp và phát triển bền vững.