Loạt quy định mới về bảo hiểm xã hội có hiệu lực từ hôm nay, người lao động cần nắm rõ để giữ quyền lợi

Giảm thời gian đóng bảo hiểm xã hội để được hưởng lương hưu

Từ hôm nay, ngày 1/7/2025, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 chính thức có hiệu lực, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong chính sách an sinh xã hội của Việt Nam. Một trong những thay đổi nổi bật là giảm số năm tối thiểu đóng bảo hiểm xã hội để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống còn 15 năm đối với người lao động làm việc trong điều kiện bình thường.

Người lao động đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Bộ luật Lao động 2019, cụ thể là 61 tuổi 3 tháng với nam và 56 tuổi 8 tháng với nữ vào năm 2025, sẽ đủ điều kiện hưởng lương hưu nếu có từ 15 năm tham gia bảo hiểm xã hội.

Mức lương hưu hằng tháng vẫn giữ nguyên nguyên tắc tính theo tỷ lệ phần trăm của mức bình quân tiền lương đóng bảo hiểm xã hội:

• Lao động nữ: Được hưởng 45% nếu có 15 năm đóng BHXH, mỗi năm đóng thêm tính thêm 2%, tối đa 75%.
• Lao động nam: 45% tương ứng với 20 năm đóng BHXH, mỗi năm thêm được cộng 2%, tối đa cũng 75%.

Việc rút ngắn thời gian đóng nhưng giữ nguyên tỷ lệ hưởng được kỳ vọng sẽ khuyến khích nhiều người lao động tham gia hệ thống bảo hiểm xã hội lâu dài, hạn chế tình trạng rút bảo hiểm xã hội một lần.

Mức đóng và đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc có nhiều thay đổi

Từ 1/7/2025, tỷ lệ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cũng chính thức được điều chỉnh:

• Người lao động Việt Nam: Đóng 10,5%, bao gồm 8% cho quỹ hưu trí – tử tuất, 1,5% bảo hiểm y tế và 1% bảo hiểm thất nghiệp.
• Người sử dụng lao động: Đóng tổng cộng 21,5%, bao gồm 14% quỹ hưu trí, 3% ốm đau – thai sản, 0,5% tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp, 3% bảo hiểm y tế và 1% bảo hiểm thất nghiệp.

Tổng mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho người lao động Việt Nam là 32%, không áp dụng với lao động nước ngoài hoặc các nhóm không thuộc đối tượng bắt buộc.

Bên cạnh đó, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc đã được mở rộng so với trước đây. Một số nhóm mới được đưa vào bao gồm:

• Người làm việc bán thời gian có thu nhập từ mức lương tối thiểu trở lên.
• Người làm việc theo hợp đồng không chính danh nhưng có tính chất trả lương, bị quản lý trực tiếp.
• Chủ hộ kinh doanh, người đại diện vốn, quản lý không hưởng lương trong hợp tác xã nhưng chưa đến tuổi nghỉ hưu.
• Lực lượng dân quân thường trực và cán bộ không chuyên trách tại thôn, tổ dân phố.
• Các đối tượng này cũng sẽ được mở rộng thêm quyền lợi như hưởng chế độ ốm đau, thai sản và tai nạn lao động từ thời điểm luật có hiệu lực.

Nhóm không phải đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc

Một số đối tượng không thuộc diện bắt buộc phải đóng bảo hiểm xã hội, gồm:

• Người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội hoặc trợ cấp hằng tháng.
• Người giúp việc gia đình.
• Chủ hộ, quản lý doanh nghiệp hoặc đại diện vốn nhà nước đã đủ tuổi nghỉ hưu theo luật và không nhận lương từ đơn vị.

Việc phân định rõ ràng các nhóm đối tượng đóng và không phải đóng BHXH nhằm minh bạch hóa trách nhiệm đóng góp, tạo cơ sở pháp lý đầy đủ cho các bên tham gia, cũng như giúp cơ quan BHXH dễ dàng quản lý và đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Với những thay đổi quan trọng từ Luật Bảo hiểm xã hội 2024, hệ thống bảo hiểm xã hội đang tiến gần hơn đến mục tiêu bao phủ toàn dân, đồng thời giải quyết những bất cập tồn tại lâu nay như điều kiện tham gia khắt khe, thiếu linh hoạt trong nhóm đối tượng tham gia.

Người lao động và doanh nghiệp cần cập nhật đầy đủ các quy định mới để không bỏ lỡ quyền lợi cũng như tránh vi phạm quy định về nghĩa vụ đóng bảo hiểm. Trong bối cảnh dân số già hóa nhanh, lương hưu và an sinh xã hội ngày càng trở nên quan trọng đối với mỗi cá nhân, gia đình và toàn xã hội.