Khởi nghiệp với vỏn vẹn 6 triệu đồng, người nông dân Thanh Hóa thành công biến thứ gia vị "độc lạ" thành sản phẩm OCOP 3 sao

Từ căn bếp nhỏ giữa núi rừng đến thương hiệu OCOP: Hành trình của người nông dân Mường Đeng

Giữa mảnh đất Yên Thắng (tỉnh Thanh Hóa), nơi núi rừng Mường Đeng quanh năm thoảng hương mắc khẻn cay nồng, chị Hà Thị Xem, một người phụ nữ Mường bản Vặn đã biến căn bếp nhỏ thành nơi khởi nguồn cho hành trình khởi nghiệp đặc biệt. Từ niềm nhớ hương vị quê nhà, chị đã tạo nên thương hiệu muối mắc khẻn Mường Đeng, mang bản sắc văn hóa ẩm thực dân tộc lan tỏa đến nhiều vùng miền.

Sinh ra giữa khung cảnh núi rừng trù phú, chị Xem sớm quen với mùi thơm nồng của chẩm chéo mắc khẻn – thứ gia vị đặc trưng của người Mường, người Thái. Khi xa quê đi học, đi làm, chị nhận ra hương vị ấy gần như biến mất giữa phố thị, từ đó nhen nhóm ý tưởng giữ lại mùi vị quê hương bằng chính đôi tay mình.

Năm 2013, chị bắt đầu thử nghiệm làm muối mắc khẻn và đến năm 2019, chị quyết định khởi nghiệp với số vốn vỏn vẹn 6 triệu đồng. Trong căn bếp nhỏ, chị tỉ mỉ trộn vỏ cây dổi, hạt dổi, lá chanh, ớt khô, rồi rang, giã và đóng lọ từng mẻ muối đầu tiên. Lúc đầu, sản phẩm chỉ được bạn bè và người quen mua ủng hộ. Nhưng với niềm tin và sự kiên trì, chị mang sản phẩm đi giới thiệu khắp nơi từ các phiên chợ quê đến các buổi họp hội phụ nữ, từ những chiếc lọ nhỏ trong giỏ xách đến gian hàng trực tuyến đầu tiên.

Không dừng lại ở đó, chị nhận ra rằng để sản phẩm phát triển, phải gắn với đặc sản quê hương khác. Tận dụng nguồn nguyên liệu sạch sẵn có, chị mở rộng thêm các sản phẩm như thịt trâu, thịt lợn gác bếp. Nhờ vậy, muối mắc khẻn không còn là sản phẩm đơn lẻ, mà trở thành một phần trong câu chuyện ẩm thực vùng cao.

Khi người nông dân biến đam mê thành thương hiệu

Nhận được sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Yên Thắng, chị Xem được hướng dẫn đăng ký nhãn hiệu, học kỹ năng bán hàng, thiết kế bao bì và tham gia chương trình OCOP. Năm 2023, muối mắc khẻn Mường Đeng được công nhận OCOP 3 sao, đánh dấu bước ngoặt lớn trong hành trình khởi nghiệp của chị.

Từ sản phẩm ban đầu làm thủ công, chị đã phát triển thành mô hình Hợp tác xã Du lịch và Phát triển Nông lâm nghiệp Mường Đeng với 14 thành viên, chuyên sản xuất thịt trâu, thịt lợn gác bếp, măng khô, rượu ngô và các sản phẩm tre thủ công. HTX còn chủ động xây dựng vùng nguyên liệu 2 ha tại địa phương, liên kết thêm nguồn cung từ Phú Thọ để đảm bảo sản xuất bền vững.

“Khó khăn lớn nhất là vốn và đầu ra. Nhưng tôi nghĩ, nếu mình không bắt đầu, sẽ chẳng bao giờ biết mình có thể đi xa đến đâu”, chị Xem chia sẻ.

Nhờ vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội, chị đầu tư máy móc, nâng cấp quy trình chế biến và quảng bá sản phẩm trên các nền tảng mạng xã hội. Mỗi lọ muối, mỗi gói thịt trâu gác bếp giờ đây không chỉ là hàng hóa, mà còn mang trong đó câu chuyện của người nông dân giữ gìn bản sắc ẩm thực vùng cao.

Thành công của chị Xem đến từ tinh thần học hỏi và cầu thị. Từ người phụ nữ nông thôn, chị chủ động tìm hiểu về vệ sinh an toàn thực phẩm, kỹ thuật bảo quản, xây dựng quy trình chế biến sạch. Các thành viên trong HTX được hướng dẫn làm việc theo nhóm, chia sẻ kinh nghiệm, thống nhất chất lượng sản phẩm để giữ uy tín thương hiệu.

Không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho gia đình, mô hình của chị Xem còn tạo việc làm cho hơn 10 lao động địa phương, giúp nhiều phụ nữ vùng cao có thêm nguồn thu nhập, đồng thời góp phần giữ gìn văn hóa ẩm thực truyền thống của người Thái, người Mường.

Với những nỗ lực ấy, chị Hà Thị Xem được Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Thanh Hóa biểu dương là phụ nữ tiêu biểu trong phong trào thi đua yêu nước giai đoạn 2020–2025. Hành trình của chị không chỉ là câu chuyện khởi nghiệp, mà còn là minh chứng rằng người nông dân nếu có đam mê và kiên trì, hoàn toàn có thể biến đặc sản quê hương thành sản phẩm thương hiệu, đưa tinh hoa bản địa vươn xa.