Hàng triệu lao động "hợp đồng miệng" chuẩn bị phải làm điều này kể trong vài ngày tới

Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc

Từ ngày 1/7/2025, Luật Bảo hiểm xã hội 2024 chính thức có hiệu lực, mở rộng phạm vi tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, đưa thêm hàng triệu người lao động không có hợp đồng chính thức vào diện phải đóng bảo hiểm. Đây là bước tiến quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi lâu dài cho người lao động và thu hẹp khoảng cách giữa lao động chính thức và phi chính thức.

Theo quy định mới, người lao động thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc bao gồm: Người làm việc theo hợp đồng lao động không xác định thời hạn, hợp đồng lao động xác định thời hạn có thời hạn từ đủ 1 tháng trở lên, kể cả trường hợp người lao động và người sử dụng lao động thỏa thuận bằng tên gọi khác nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên.

Điều này có nghĩa, các lao động từng chỉ ký “hợp đồng miệng” hay làm việc bán thời gian với mức thù lao định kỳ nhưng không có văn bản pháp lý rõ ràng – cũng sẽ được đưa vào hệ thống bảo hiểm xã hội bắt buộc nếu bản chất quan hệ lao động được xác định.

Ngoài ra, Luật còn mở rộng thêm nhiều nhóm đối tượng bắt buộc tham gia bảo hiểm xã hội như:

• Chủ hộ kinh doanh đã đăng ký kinh doanh.
• Người đại diện phần vốn nhà nước hoặc vốn doanh nghiệp tại tổ chức.
• Thành viên HĐQT, giám đốc, tổng giám đốc, kiểm soát viên hợp tác xã… không hưởng lương nhưng giữ vai trò quản lý.

Tất cả những đối tượng mới này, khi tham gia bảo hiểm xã hội, sẽ được hưởng đầy đủ quyền lợi như: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất – đúng theo nguyên tắc chia sẻ rủi ro và đảm bảo an sinh xã hội.

Quy định mới về tiền lương đóng bảo hiểm xã hội

Luật Bảo hiểm xã hội 2024 cũng đưa ra những quy định chi tiết về tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội:

• Với khu vực nhà nước: mức đóng dựa trên lương theo chức vụ, ngạch, bậc, cùng các khoản phụ cấp như thâm niên, chức vụ, bảo lưu.
• Với khu vực tư nhân: mức đóng tính theo lương tháng thực nhận, gồm lương chính, phụ cấp lương và khoản bổ sung ổn định được thỏa thuận trong hợp đồng.

Trường hợp người lao động tạm ngừng công việc nhưng vẫn nhận lương bằng hoặc cao hơn mức đóng tối thiểu, thì vẫn phải đóng bảo hiểm xã hội dựa trên mức lương được nhận.

Đặc biệt, với các đối tượng thuộc nhóm quản lý không hưởng lương hoặc chủ hộ kinh doanh… có thể tự chọn mức lương làm căn cứ đóng, nhưng không thấp hơn mức tham chiếu và không vượt quá 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng. Sau ít nhất 12 tháng, người lao động có quyền thay đổi mức đóng mới.

Trong giai đoạn chưa thay đổi hệ thống tiền lương quốc gia, mức tham chiếu tạm thời sẽ là mức lương cơ sở, giúp tạo sự thống nhất trong quản lý và đảm bảo tính minh bạch trong đóng – hưởng bảo hiểm xã hội.