Hà Nội và bài toán "xoay" vốn các dự án đường sắt đô thị

	Dự án đội vốn, chậm tiến độ kéo dài và câu chuyện của Bộ GTVT
	Chốt hỗ trợ giá vé hành khách tàu điện Cát Linh – Hà Đông
	Dự kiến chi hơn 14 tỷ đồng trợ giá vé đường sắt Cát Linh - Hà Đông mỗi năm

Kỳ họp thứ 9, HĐND TP. Hà Nội

Theo báo cáo gửi HĐND thành phố về phương án vay lại dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh - Hà Đông, UBND TP. Hà Nội cho biết, đây là dự án có tổng mức đầu tư hơn 18.001 tỷ đồng, tương đương 868,04 triệu USD, trong đó vốn vay Trung Quốc là hơn 13.867 tỷ đồng, tương đương 669,62 triệu USD, còn lại là phần đối ứng của Việt Nam.

Trong đó, phần chi phí liên quan trực tiếp đến việc khai thác, vận hành kinh doanh vận tải áp dụng với giá trị 92,52 triệu USD.

Tuy nhiên vào năm 2016, Bộ Giao thông Vận tải đã ký phụ lục hợp đồng tăng phần chi phí liên quan này lên 98,35 triệu USD.

Đây cũng sẽ là khoản vay chuyển giao cho Hà Nội vay lại (dự án này do Bộ Giao thông Vận tải làm chủ đầu tư, nhưng sau đó chuyển giao cho Hà Nội vận hành). Chính phủ cũng đã chấp nhận đề nghị của Hà Nội là nếu nhận chuyển giao, khoản vay được tính vào dư nợ của thành phố, nhưng không tính vào bội chi ngân sách địa phương, thành phố bố trí ngân sách địa phương để trả nợ.

Cụ thể, việc vay lại hơn 2.300 tỷ đồng này được chia làm 3 khoản. Khoản thấp nhất gần 10 triệu USD, 2 khoản khác mỗi khoản hơn 41 triệu USD và 47 triệu USD. Hà Nội sẽ phải trả nợ cho ngân sách Trung ương với lãi suất 4%/năm. Dự kiến khoản vay cuối cùng sẽ được trả xong vào tháng 7/2032.

Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông

Lãi suất cho vay lại là 4%/năm, tính trên số dư nợ vay lại. Trường hợp không trả nợ đúng hạn bất kỳ khoản nợ nào bao gồm gốc, lãi, phí và các chi phí liên quan khác, bên vay lại sẽ phải trả lãi phạt chậm trả bằng 150% lãi suất cho vay lại, áp dụng cho số ngày quá hạn. Lãi và lãi phạt chậm trả được tính trên cơ sở số ngày thực tế áp dụng với một năm có 360 ngày.

Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông được phê duyệt từ năm 2008 do Bộ GTVT làm chủ đầu tư. Tổng mức đầu tư ban đầu khoảng 8.700 tỷ đồng, nhưng đến nay đã đội vốn lên trên 18.000 tỷ đồng. Tháng 11/2018, Phó thủ tướng Chính phủ Phạm Bình Minh có ý kiến chỉ đạo UBND TP. Hà Nội có trách nhiệm nhận nợ vay lại trực tiếp đối với phần vốn vay lại của dự án, ngân sách địa phương phải chịu trách nhiệm trả nợ ngân sách Trung ương.

Thời hạn cho vay lại sẽ tính từ khi hợp đồng có hiệu lực đến ngày trả nợ gốc cuối cùng (21/7/2025), riêng khoản vay 47,092 triệu USD ngày trả nợ gốc cuối cùng là ngày 21/9/2032.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Mạnh Quyền Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư TP. Hà Nội giải thích, Hà Nội là địa phương tự chủ ngân sách, theo quy định của Luật Ngân sách, Luật Tài sản công, địa phương nào được hưởng thụ công trình được đầu tư bằng vốn vay ODA thì địa phương đó có trách nhiệm trả nợ ODA.

Đồng thời, phía UBND TP. Hà Nội khẳng định, căn cứ vào số liệu dư nợ hiện nay và dự kiến đến 2020, việc vay lại dự án này với giá trị khoảng 2.306 tỷ đồng không làm vượt hạn mức vay nợ của thành phố. Bên cạnh đó, Hà Nội cũng sẽ bố trí nguồn chi trả nợ gốc, lãi, phí và chi phí liên quan, đảm bảo thanh toán vay nợ đầy đủ, đúng hạn, theo báo cáo.

Đổi phương thức đầu tư tuyến metro số 3

Ở một diễn biến khác liên quan đến đường sắt đô thị, cũng tại kỳ họp thứ 9 vừa qua, TP. Hà Nội đã mở “lối thoát” cho việc đầu tư tuyến đường sắt đô thị số 3, đoạn ga Hà Nội - Hoàng Mai (Metro số 3) bằng phương án sử dụng vốn ODA.

Theo Tờ trình số 90/TTr-UBND ngày 19/6/2019, Dự án Tuyến đường sắt đô thị số 3, đoạn ga Hà Nội - Hoàng Mai có tổng mức đầu tư dự kiến hơn 1,75 tỷ USD (tương đương hơn 40.576 tỷ đồng), trong đó, vay ODA dự kiến hơn 1,48 tỷ USD (khoảng 32.296 tỷ đồng), vốn đối ứng của ngân sách thành phố là 271 triệu USD (khoảng 6.280 tỷ đồng). Chi phí giải phóng mặt bằng dự kiến là 86,1 triệu USD (1.993 tỷ đồng).

Hà Nội đã mở “lối thoát” cho việc đầu tư tuyến đường sắt đô thị số 3, đoạn ga Hà Nội - Hoàng Mai (Metro số 3) bằng phương án sử dụng vốn ODA.

Trong Tờ trình, Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Nguyễn Đức Chung nêu, đây là dự án quan trọng quốc gia và thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư là Quốc hội, Chính phủ là cơ quan thẩm định và trình để Quốc hội phê duyệt dự án này. Song, do UBND TP. Hà Nội là chủ đầu tư nên HĐND vẫn phải quyết định danh mục dự án đầu tư từ vốn vay của chính quyền địa phương, theo Luật Quản lý nợ công.

Giải trình về khả năng cân đối vốn cho dự án này, lãnh đạo Hà Nội cho biết, ngân hàng Phát triển châu Á - ADB đã cam kết tài trợ 450 triệu USD trong chương trình tài trợ cho Việt Nam giai đoạn 2020 - 2022 và khẳng định sẽ đưa dự án vào danh mục vay vốn của ADB, nếu Hà Nội lựa chọn đầu tư dự án bằng vốn ODA.

Về nguồn vốn đối ứng 6.280 tỷ đồng, Hà Nội dự kiến thu ngân sách giai đoạn 2021 - 2025 đạt khoảng 353.000 - 358.000 tỷ đồng/năm, đảm bảo bố trí đối ứng thực hiên dự án từ năm 2021 đến 2025.

Hà Nội dự kiến bắt đầu lộ trình trả nợ vay triển khai dự án từ năm 2026 (sau khi hoàn thành xây dựng và hết thời gian ân hạn từ 5 - 10 năm), việc trả nợ thực hiện theo chu kỳ bán niên (6 tháng một lần) trong vòng từ 20 - 30 năm, tùy điều kiện vay của từng nhà tài trợ.

Các nhà tài trợ như Ngân hàng Tái thiết Đức (KFW), Cơ quan Phát triển Pháp (AFD), Chính phủ Pháp, Ngân hàng Thế giới (WB) cũng bày tỏ sự quan tâm tiếp tục tài trợ phần vốn ODA còn lại của dự án.

TP. Hà Nội đang triển khai thực hiện Dự án Tuyến đường sắt đô thị thí điểm Hà Nội, đoạn Nhổn - ga Hà Nội với nguồn vốn ODA vay của Chính phủ Pháp, AFD, Ngân hàng Đầu tư châu Âu (EIB) và ADB.

Việc tiếp tục đầu tư xây dựng Tuyến số 3, đoạn ga Hà Nội - Hoàng Mai để hoàn chỉnh toàn bộ Tuyến số 3 có ý nghĩa quan trọng trong việc kết nối giao thông từ phía Nam sang phía Tây Hà Nội, đồng thời kết nối với Tuyến số 2 tại ga Hàng Bài, tạo nên sự gắn kết của mạng lưới đường sắt đô thị của thành phố trong giai đoạn đầu, cơ bản giải quyết vận tải hành khách công cộng khu vực đô thị trung tâm.