Giảm phát thải từ khí lạnh, bột cá và bao bì, hệ sinh thái sản xuất khép kín tại VHC đang vận hành ra sao?

Tại Đồng Tháp, thủ phủ của ngành cá tra, Công ty CP Vĩnh Hoàn (HOSE: VHC) đang từng bước điều chỉnh quy trình sản xuất theo hướng phát triển bền vững. Theo Báo cáo Phát triển Bền vững năm 2024, doanh nghiệp đã tích hợp các yếu tố môi trường và kinh tế tuần hoàn xuyên suốt từ vùng nuôi đến nhà máy chế biến.

Theo báo cáo phát triển bền vững năm 2024, VHC hiện có hệ thống xử lý nước thải với công suất 2.900 m³/ngày đêm tại từng nhà máy, cho phép xử lý toàn bộ lượng nước phát sinh từ quá trình chế biến. 100% nước thải sản xuất được xử lý đạt quy chuẩn quốc gia QCVN, Cột A – tức là tiêu chuẩn xả thải vào môi trường tự nhiên. Đáng chú ý, phần bùn thải sau xử lý không bị chôn lấp mà được tận dụng làm phân bón cho cây trồng tại khu vực phụ cận, góp phần khép kín vòng tuần hoàn nước – chất thải.

Bên cạnh nước, một mảng phát thải ít được chú ý trong ngành chế biến thực phẩm là khí lạnh. Trong năm 2024, VHC đã thay thế hơn 80% hệ thống làm lạnh sử dụng gas R22 (chất làm lạnh có tiềm năng gây nóng lên toàn cầu cao) bằng khí NH₃ – một lựa chọn thân thiện môi trường hơn, có chỉ số ODP bằng 0. Đây là bước chuẩn bị cho mục tiêu kiểm kê và trung hòa phát thải khí nhà kính vào năm 2050 mà công ty đã công bố.

Ở khía cạnh nguyên liệu đầu vào, VHC đang thử nghiệm hướng tiếp cận mới: thay thế bột cá bằng đạm côn trùng. Trong liên kết chiến lược với Entobel – công ty chuyên sản xuất protein từ ruồi lính đen – doanh nghiệp này đặt mục tiêu thay thế 15.000 tấn bột cá truyền thống bằng đạm côn trùng từ năm 2025 đến 2027. Việc này không chỉ giúp giảm áp lực lên nguồn cá biển tự nhiên mà còn tận dụng phụ phẩm nông nghiệp và thức ăn thừa làm nguyên liệu nuôi côn trùng, tạo thêm một vòng khép kín trong chuỗi sinh khối.

Không dừng ở nguyên liệu, việc đóng gói sản phẩm cũng được cải tiến theo hướng giảm sử dụng tài nguyên. Gần 500.000 thùng giấy trắng đã được thay thế bằng thùng giấy vàng không tẩy trắng, giúp giảm tiêu thụ hóa chất trong khâu gia công bao bì. Ngoài ra, 86% bao bì sử dụng công nghệ in Flexco thân thiện môi trường, trong khi 12% còn lại làm từ nhựa tái chế.

Bên trong dây chuyền sản xuất, VHC áp dụng kỹ thuật cắt phi lê, giám sát đóng gói bằng camera và kiểm soát trọng lượng thực phẩm để giảm hao hụt. Tỷ lệ thất thoát thực phẩm được duy trì ở mức thấp nhất trong ngành, không chỉ tối ưu hiệu quả sản xuất mà còn giảm thiểu lượng chất thải hữu cơ cần xử lý.

Ở vùng nuôi – nơi phát sinh phần lớn lượng phát thải của ngành cá tra – 80% diện tích của VHC đã đạt các chứng nhận nuôi trồng bền vững như ASC (Hội đồng Quản lý Nuôi trồng Thủy sản), BAP và GlobalG.A.P. Các chứng nhận này yêu cầu tuân thủ chặt chẽ các tiêu chí về sử dụng nước, thức ăn, kháng sinh và tác động sinh thái đến hệ sinh thái bản địa.

Với chuỗi liên kết từ vùng nuôi – nhà máy – bao bì và vận hành, VHC đang từng bước giảm sự phụ thuộc vào tài nguyên hữu hạn (nước ngọt, bột cá, năng lượng hóa thạch), đồng thời hạn chế phát sinh chất thải bằng các giải pháp tái sử dụng tại chỗ. Dù chưa công bố lượng CO₂ cắt giảm cụ thể, mô hình mà doanh nghiệp đang áp dụng mang nhiều điểm tương đồng với khái niệm “carbon trong kiểm soát” – một bước trung gian trước khi có thể đạt mục tiêu trung hòa.

Trong ngành thủy sản – vốn chịu áp lực môi trường cao – các giải pháp mà VHC áp dụng phần lớn là điều chỉnh kỹ thuật trong phạm vi quản lý của doanh nghiệp, thay vì phụ thuộc vào thị trường carbon hay chứng chỉ bù trừ. Đây có thể là hướng đi phù hợp với các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm quy mô lớn, trong bối cảnh các yêu cầu về ESG ngày càng rõ ràng hơn trong thương mại toàn cầu.