Vào 11h45 sáng 14/10 (khoảng 16h45 giờ Hà Nội), Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã chính thức công bố giải Nobel Kinh tế học 2024. Ba nhà kinh tế học người Mỹ được vinh danh là Daron Acemoglu, Simon Johnson và James A. Robinson. Giải thưởng được trao nhờ công trình nghiên cứu về cách các thiết chế xã hội được thành lập và tác động của những thiết chế này đến sự thịnh vượng và phát triển của các quốc gia.
| Ba nhà kinh tế học người Mỹ được vinh danh tại Nobel Kinh tế học 2024 |
Daron Acemoglu và Simon Johnson hiện đều đang công tác tại Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT), một trong những cơ sở hàng đầu về nghiên cứu kinh tế. Trong khi đó, James A. Robinson làm việc tại Đại học Chicago (Mỹ), nơi ông dành nhiều năm nghiên cứu về sự phát triển kinh tế - chính trị, đặc biệt tại các quốc gia Mỹ Latin và khu vực châu Phi cận Sahara.
Cả ba nhà khoa học này đều là tác giả của nhiều cuốn sách kinh tế nổi tiếng như Quyền lực và Tiến bộ (Power and Progress) hay Vì sao các quốc gia thất bại (Why Nations Fail), những tác phẩm đã có ảnh hưởng lớn đến cộng đồng kinh tế và chính trị toàn cầu.
Những đóng góp xuất sắc
Daron Acemoglu, hiện 57 tuổi, nổi tiếng với các nghiên cứu chuyên sâu về kinh tế chính trị, trong khi Simon Johnson (61 tuổi) từng là kinh tế trưởng tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). James A. Robinson (64 tuổi) là một nhà nghiên cứu hàng đầu về phát triển kinh tế chính trị, với những đóng góp đặc biệt cho khu vực Mỹ Latin và châu Phi cận Sahara. Nghiên cứu của cả ba nhà khoa học này đã chỉ ra tầm quan trọng của các thiết chế xã hội đối với sự thịnh vượng và phát triển của một quốc gia.
Theo Jakob Svensson, Chủ tịch Ủy ban Giải thưởng Nobel Kinh tế, việc thu hẹp khoảng cách thu nhập giữa các quốc gia là một trong những thách thức lớn nhất hiện nay. Công trình của các nhà khoa học trên đã chứng minh vai trò quyết định của các thiết chế xã hội trong việc giải quyết vấn đề này.
Các nhà nghiên cứu cho thấy rằng, những quốc gia có hệ thống thiết chế và luật lệ không chặt chẽ thường gặp khó khăn trong việc tạo ra sự phát triển bền vững. Những phát hiện này đã góp phần vào việc lý giải lý do vì sao một số quốc gia thất bại trong việc đạt được sự thịnh vượng, trong khi các quốc gia khác lại thành công.
Nobel Kinh tế học: Một chặng đường dài
Giải Nobel Kinh tế học là giải thưởng cuối cùng được trao mỗi mùa Nobel hằng năm, sau các giải thưởng về y học, vật lý, hóa học, văn học và hòa bình. Mặc dù không thuộc cơ cấu giải thưởng ban đầu trong di chúc của nhà sáng lập Alfred Nobel, giải thưởng này được bổ sung vào năm 1968, nhân kỷ niệm 300 năm thành lập Ngân hàng Trung ương Thụy Điển - Sveriges Riksbank, đơn vị tài trợ cho giải thưởng.
Giống như các lĩnh vực khác, quy trình đề cử, chọn lọc và trao giải Nobel Kinh tế được giữ kín trong vòng 50 năm. Người chiến thắng năm nay sẽ nhận được huy chương, chứng nhận và số tiền thưởng lên tới 11 triệu kronor Thụy Điển (tương đương hơn 1 triệu USD).
Những thành tựu đáng chú ý
Đến nay, giải Nobel Kinh tế học đã được trao 56 lần, và các nhà khoa học người Mỹ hiện đang chiếm ưu thế lớn với số lượng giải thưởng cao nhất. Năm ngoái, bà Claudia Goldin, giáo sư tại Đại học Harvard, đã được vinh danh nhờ nghiên cứu về chênh lệch giới tính trong thu nhập và tỷ lệ tham gia lao động của phụ nữ. Bà là người phụ nữ thứ ba giành giải thưởng này trong suốt 56 năm qua.
Nhìn chung, các nghiên cứu được vinh danh bởi giải Nobel Kinh tế luôn có tầm ảnh hưởng lớn và đóng góp thiết thực cho việc giải quyết các vấn đề kinh tế, xã hội toàn cầu. Giải thưởng năm 2024 là một minh chứng rõ ràng cho sự quan trọng của các thiết chế xã hội trong việc xây dựng sự thịnh vượng và phát triển bền vững cho mọi quốc gia.
Trang Nhi