Giấc mơ đổi đời và hệ lụy đau lòng vì bỏ ruộng tìm vàng từ vương quốc Phù Nam

Xới tung di chỉ tổ tiên để tìm vàng

Óc Eo là nơi cư ngụ của người dân thuộc vương quốc Phù Nam xưa (tồn tại từ thế kỷ thứ 1 đến thế kỷ thứ 7), nay thuộc huyện Thoại Sơn. Những nhà khảo cổ xác định, xưa kia đây từng tồn tại một hải cảng rất sầm uất, với những kiến trúc và nền kỹ nghệ chế tác kim loại, đặc biệt là trang sức rất phát triển trước khi vương quốc này lụi tàn. Trải qua nhiều thế kỷ, khi con người vô tình phát hiện những cổ vật, vàng bạc thì người ta cho rằng, bên dưới vùng đất này đang ẩn chứa những kho báu.

Một cảnh khai quật cổ vật

Tại thị trấn Óc Eo, khi tìm hiểu câu chuyện về kho báu này, chúng tôi được ông Trần Văn Chín (ấp Trung Sơn, thị trấn Óc Eo) kể: “Khi mới sinh ra, tôi đã nghe nói về nhiều dấu tích cổ vật quý ở đây rồi. Các cụ già thường kể rằng, người Việt cổ xưa trên vùng đất này giàu có lắm, của cải để lại nhiều không thể kể hết. Đến khoảng năm 1986, một số người dân đi thăm đồng, đào đất đắp bờ ruộng bỗng nhiên lượm được vàng lá, đồng và một số cổ vật… từ đó khởi nguồn về cơn sốt kho báu”.

Ông Chính tiếp tục câu chuyện: “Hồi đó nhặt được vàng ròng hay không thì tôi không biết nhưng rõ ràng là vàng thiệt. Người đi đào ai may mắn thì gặp vàng nữ trang, vàng mỹ nghệ, kém hơn một chút là vàng lá. Ngay cả tôi lúc đó, ngày nào cũng theo các anh đi tìm vàng, có hôm tìm được một, hai lá vàng là chuyện bình thường. Dân miệt vườn vốn thật thà nên chẳng ai đi chào giá hay thẩm định làm gì. Chúng tôi cứ thấy có thương lái đến mua là bán đại thôi vì của nhặt được mà, nhiều lắm. Riêng cổ vật thì không đếm xuể”.

Mãi sau này, khi người dân từ khắp nơi đổ về tìm vàng khiến an ninh trật tự bất ổn, chính quyền vào cuộc, giấc mơ đổi đời nhờ vàng của người dân tạm ngừng thì cánh đồng Óc Eo cũng tan nát. Tuy nói là ngừng nhưng hàng ngày, nhiều đoàn người lén lút đi tìm vàng. Cứ thế, cuộc săn lùng âm thầm diễn ra trong nhiều năm sau. Nhiều người dân ở vùng đất này truyền miệng, cứ cuốc xuống đất chừng 40cm là sẽ đụng phải cổ vật, may mắn thì gặp được vòng vàng hay vàng lá. Chính vì vậy những cánh đồng chẳng còn canh tác lúa nữa mà luôn đông nghịt người tìm vàng. Thời gian cao điểm, có tới cả ngàn người, đủ mọi lứa tuổi tay cuốc tay đào xới.

Bà Thy kể chuyện tìm được cổ vật

Ông Chính kể: “Nói về những người tìm vàng may mắn thì ông Mọi phải liệt vào hàng đầu. Bởi lúc đó, ông Mọi cuốc được cả một tráp đựng rất nhiều miếng vàng mỏng như lá lúa. Trên những lá vàng này còn chạm trổ rất nhiều hoa văn tinh xảo cùng những con vật kỳ quái. Nhiều người cho rằng, một nhóm người đã âm thầm đem ra tiệm vàng ở huyện bán được tổng cộng 300 ngàn đồng (300 ngàn đồng khi đó là rất lớn)”.

Một nhân chứng có duyên với kho báu cổ ở vùng Óc Eo là bà Trần Thị Thy. Bà Thy từng đào được cả rổ cổ vật gồm các bức tượng bằng ngọc, những chiếc khuyên tai bằng đá quý. Cầm cả một khối tài sản trong tay nhưng không biết giá trị thực sự của nó nên bà đã vứt đi.

Bà Thy kể: “Ngày đó, tôi cũng theo mọi người đi đào vàng. Lúc đào được số cổ vật bằng đá trên gò Cây Thị, tôi đem đi hỏi mọi người thì ai cũng bảo không có giá trị gì nên tôi mới bỏ luôn. Giờ nghĩ lại thấy tiếc thật, giá lúc đó mình để lại không khéo giờ lại giàu to”.

Theo những người dân ở ấp Trung Sơn, ngoài ông Mọi còn rất nhiều người khác cũng mải mê với “kho báu vàng lá”. Một trong những người cũng tìm được khá nhiều vàng lá là ông Mai Đức. Chưa có lệnh cấm, lại thấy dân làng háo hức đi đào nên ông Đức chẳng thể ngồi yên. Sau 4 ngày liên tục tìm kiếm, ông Đức tìm được một vốc vàng lá trị giá khoảng 0,8 lượng. Sau khi bán số vàng, ông Đức tậu xe và hai con trâu kéo. Rồi từ đó, người ta không thấy ông Đức đi săn lùng vàng lá nữa.

Hóa điên vì lỡ tay làm mất “kho báu”

Lão nông khốn khổ vì sở hữu mảnh đất bị đồn chôn giấu… 1.000 tấn vàng

Khi cơn sốt đi tìm kho báu vàng lá ở thị trấn Óc Eo (huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang) vừa mới lắng xuống thì ...

Sau khi những thông tin về kho báu vàng lá từ thời vương quốc Phù Nam xuất hiện, vùng quê Trung Sơn yên bình bỗng “dậy sóng”. Óc Eo trở thành nơi tập kết của dân tứ xứ “khát vàng”, khiến tình hình vô cùng phức tạp. Chính quyền địa phương đã ra quyết định xử phạt nặng những người còn cố ý đi tìm vàng. Sau đó, các nhà nghiên cứu đã tìm về khai quật nhưng di chỉ cổ lúc này chỉ còn là đống sành mẻ, gạch vụn. Giờ đây, khi cuộc khai quật đã khép lại nhưng giấc mơ và những ảo vọng về vàng với nhiều người vẫn chưa dứt. Và rồi, tìm vàng ra… “vàng mắt”. Nhiều người thực sự đã tan cửa nát nhà, hóa điên dại với ảo tưởng đổi đời từ vàng.

Có lẽ, câu chuyện của bà Nguyễn Thị H (thị trấn Óc Eo, huyện Thoại Sơn) là điển hình nhất cho bi kịch này. Sống triền miên trong cảnh nghèo nên khi hòa vào dòng người khát vàng ở cánh đồng Óc Eo, bà H đã mừng khôn xiết khi tìm được một tráp và vài chiếc đĩa màu vàng. Lúc đó, bà giấu cẩn thận rồi lặng lẽ mang lên phố huyện bán. Không ngờ trên đường, số vàng này lại rơi mất. Từ đó, bà tiếc của đến nỗi phát điên.

Ông Phạm Văn Hải (thợ sửa xe Honda tại chợ Óc Eo) ngao ngán kể: “Từ ngày nhặt được mấy thứ màu vàng rồi để rơi mất trên đường đi bán, cuộc sống của bà H thất thường lắm. Bà ấy lúc nào cũng khùng khùng, điên điên, sống nay đây mai đó. Nhiều người bảo rằng, hình như người âm “ám” vào bà ấy. Nghe nói, những cổ vật đó là của người Phù Nam mà người Phù Nam thì thiêng lắm. Có bữa, chúng tôi thấy bà vật vờ đi lang thang ra cả khu đá ông địa lúc nửa đêm. Sau đó, bà ấy khấn vái lầm rầm gì đó như người lên đồng. Thấy bà H, ai cũng có cảm giác sợ nên chẳng dám đến hỏi chuyện đâu”.

Con trai bà H, cũng xác nhận câu chuyện lỳ lạ của mẹ: “Vùng đất này còn nhiều huyền bí lắm. Có đêm, tôi ngủ mà cứ mơ thấy vàng nhưng tỉnh lại mới hay đó chỉ là ảo ảnh. Còn mẹ tôi, từ ngày mất kho báu, bà ấy hay đi lung tung, nay đây, mai đó. Có những đợt, bà đi cả tháng chẳng thấy về nhà. Đến khi Bệnh viện An Giang thông báo bà bị nạn đang nằm ở đó thì chúng tôi mới biết đến”.

Ảo vọng vàng phá nát di chỉ cổ

Một cán bộ phòng Di sản văn hóa - Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh An Giang cho biết: “Vào thời điểm từ năm 1986 đến 1990, phong trào tìm vàng, cổ vật rộ lên. Người ta phải mua đất theo giá thỏa thuận để có nơi đào xới. Ngoài số cổ vật được cơ quan chức năng cất giữ thì các loại cổ vật “làm đồ hàng xén”, trôi nổi trong dân cũng không ít, lại rất khó sưu tầm”. Hơn nữa, việc khai thác vô tội vạ trên nền di chỉ để tìm vàng đã gây ảnh hưởng rất nhiều trong công tác khai quật của chúng tôi.