Gen Z thất thế trên thị trường lao động: Khi nhà tuyển dụng chỉ cần... một con bot AI

Tự động hóa đang định nghĩa lại cơ hội nghề nghiệp cho người trẻ

Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ tạo ra các công cụ mới, mà còn âm thầm định hình lại bản đồ việc làm toàn cầu – trong đó, Gen Z là thế hệ chịu ảnh hưởng rõ nét nhất. Từng được coi là nhóm lao động năng động, sẵn sàng thử nghiệm nhiều công việc part-time hay freelance, giờ đây Gen Z lại đang đối mặt với nguy cơ mất việc ngay từ khi chưa bắt đầu.

Khác với những thế hệ trước có thời gian tích lũy kỹ năng, kinh nghiệm trước khi công nghệ bắt kịp, Gen Z bước vào thị trường lao động đúng thời điểm AI trở nên phổ cập. Những vị trí “entry-level” – thường dành cho người mới tốt nghiệp đang dần bị thay thế bằng các hệ thống tự động hóa, khiến cơ hội thực hành và học hỏi ban đầu của họ ngày càng thu hẹp.

Công việc “nhẹ” biến mất, AI thay chân gia sư và cộng tác viên

Ở lĩnh vực marketing, viết nội dung, thiết kế cơ bản hay lên lịch đăng bài trên mạng xã hội – những nhiệm vụ trước đây từng nuôi sống biết bao sinh viên – hiện đã được AI đảm nhận khá tốt. Với chi phí rẻ và hiệu suất cao, các doanh nghiệp ưu tiên sử dụng công cụ AI thay vì tuyển thêm người.

Không chỉ ngành sáng tạo, các công việc dịch vụ – từng là “mảnh đất vàng” cho Gen Z làm thêm cũng đang thu hẹp. AI có thể xử lý thanh toán, nhận yêu cầu từ khách hàng, thậm chí đóng vai trò hỗ trợ tư vấn. Điều này khiến nhân viên thu ngân, lễ tân, hay nhân viên bán hàng bán thời gian khó tìm được chỗ đứng.

Ngay cả vai trò gia sư – công việc phổ biến của sinh viên cũng không còn “an toàn”. Các nền tảng học tập thông minh, gia sư AI, chấm điểm tự động đang dần loại bỏ nhu cầu thuê người thật. Với khả năng phản hồi nhanh, chi phí rẻ và luôn sẵn sàng, những trợ lý học tập do máy điều khiển đang dần thay thế những người trẻ tận tụy đứng lớp hay hỗ trợ bài vở sau giờ học.

Phỏng vấn không người đối diện và những rào cản vô hình

Gen Z còn gặp khó khăn ngay từ vòng “gõ cửa” doanh nghiệp. Ngày càng nhiều công ty sử dụng phần mềm phỏng vấn tự động để đánh giá ứng viên. Thay vì được gặp gỡ nhà tuyển dụng, trả lời các câu hỏi, ứng viên chỉ tương tác với màn hình, bị đánh giá bằng thuật toán dựa trên biểu cảm, giọng nói và từ khóa.

Điều này khiến Gen Z mất đi cơ hội thể hiện các yếu tố mềm như sự thấu hiểu, thái độ tích cực hay khả năng thích nghi – những thứ mà AI chưa thể đánh giá chính xác. Đặc biệt, trong bối cảnh nhiều công việc đòi hỏi yếu tố cảm xúc, tính cộng tác và sáng tạo, việc bị đánh giá qua máy học là một bất lợi không nhỏ.

Theo Business Insider, AI đang thay thế dần các vị trí cấp thấp – nơi Gen Z thường khởi đầu. Trong khi các công việc còn lại đòi hỏi kỹ năng cao, kinh nghiệm thực chiến và sự kết hợp linh hoạt giữa công nghệ và cảm xúc – điều mà phần lớn người mới ra trường chưa thể đáp ứng ngay lập tức.