Đường sắt cao tốc ở "xứ bò" gặp sự cố nghiêm trọng, câu hỏi lớn về khả năng vận hành

Sự cố cáp điện làm gián đoạn tuyến Madrid – Andalusia

Ngày 30/6/2025, hệ thống đường sắt cao tốc giữa Madrid và Andalusia, Tây Ban Nha, đã bất ngờ tê liệt do sự cố cáp điện, khiến hàng nghìn hành khách bị mắc kẹt trên các đoàn tàu và nhà ga qua đêm. Vụ việc xảy ra đúng thời điểm nắng nóng cực đoan đang bao trùm khắp miền Nam Tây Ban Nha, càng làm tăng mức độ khó khăn cho các hành khách.

Theo thông tin từ công ty quản lý hạ tầng đường sắt quốc gia ADIF, lúc 20h30 (giờ địa phương), tuyến cáp điện đoạn giữa thị trấn Yeles và La Sagra – cách Madrid khoảng 40 km về phía Nam – gặp trục trặc, khiến khoảng 20 chuyến tàu đang khai thác buộc phải dừng lại trên đường ray. Đến sáng 1/7, thêm khoảng 10 chuyến tàu khác bị hủy, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết nối giao thông giữa thủ đô Madrid và các thành phố lớn miền Nam như Seville và Malaga.

Người phát ngôn của ADIF cho biết, do chưa xác định được nguyên nhân chính thức, công tác khắc phục liên tục bị trì hoãn và phải gia hạn ít nhất 4 lần. Để bảo đảm an toàn, toàn bộ các chuyến tàu trên trục Madrid – Andalusia tiếp tục bị hủy đến khi có thông báo mới. Trong suốt đêm xảy ra sự cố, cơ quan chức năng đã huy động lực lượng cứu hộ, hỗ trợ hành khách mắc kẹt sơ tán về các ga trung gian.

Tuyến Madrid – Andalusia không chỉ đóng vai trò huyết mạch vận tải hành khách mà còn phục vụ nhiều sự kiện chính trị, kinh tế lớn. Ngay trong thời điểm xảy ra gián đoạn, Seville đang là nơi tổ chức Hội nghị quốc tế lần thứ 4 về Tài chính cho Phát triển (FfD4), với sự tham dự của nhiều lãnh đạo toàn cầu. Việc hàng loạt chuyến tàu bị hoãn và hủy đã ảnh hưởng đến lịch trình di chuyển của các đại biểu và khách quốc tế.

Mạng lưới đường sắt cao tốc tiên tiến hàng đầu châu Âu

Tây Ban Nha hiện sở hữu mạng lưới đường sắt cao tốc lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Trung Quốc, với tổng chiều dài vượt 3.900 km. Mạng lưới này được gọi chính thức là Alta Velocidad Española (AVE), do công ty đường sắt quốc doanh Renfe Operadora quản lý khai thác.

Tuyến Madrid – Seville, khai trương năm 1992 để phục vụ Triển lãm Thế giới Expo ‘92, là tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên tại Tây Ban Nha và thứ hai ở châu Âu, sau Pháp. Nhờ tuyến này, thời gian di chuyển từ Madrid đến Seville được rút ngắn từ hơn 6 giờ xuống chỉ còn 2 giờ 30 phút. Thành công ban đầu đã tạo tiền đề để Tây Ban Nha tiếp tục mở rộng mạng lưới.

Những tuyến trục chính quan trọng lần lượt đi vào hoạt động gồm:

• Madrid – Barcelona: dài 621 km, khai trương toàn tuyến năm 2008, được coi là tuyến bận rộn và thành công nhất châu Âu.
• Madrid – Valencia: vận hành từ năm 2010, kết nối Madrid với bờ Địa Trung Hải chỉ trong 1 giờ 40 phút.
• Madrid – Malaga, Madrid – Alicante và nhiều tuyến khác, hoàn thiện hệ thống kết nối đồng bộ toàn quốc.

Tốc độ khai thác thương mại trên các tuyến AVE đạt tối đa 310 km/h, phần lớn duy trì ổn định trong khoảng 250–300 km/h. Mục tiêu của Tây Ban Nha là bảo đảm thời gian đi lại từ Madrid đến mọi thành phố lớn không quá 4 giờ, đồng thời tăng cường liên thông với mạng lưới đường sắt cao tốc Pháp và châu Âu.

Công nghệ hiện đại và những thách thức vận hành

Hệ thống hạ tầng kỹ thuật của đường sắt cao tốc Tây Ban Nha được đầu tư đồng bộ, tuân thủ tiêu chuẩn khổ đường sắt châu Âu (1.435 mm) thay vì khổ Iberia truyền thống, nhằm bảo đảm khả năng chạy xuyên biên giới. Toàn bộ các tuyến đều điện khí hóa 25 kV AC, ứng dụng công nghệ tín hiệu tiên tiến như ERTMS Level 2 và LZB, cho phép kiểm soát tự động đoàn tàu với độ chính xác cao.

Đầu máy toa xe chủ lực là các mẫu tàu cao tốc hiện đại như Siemens Velaro (Serie 103), Talgo 350 (Serie 102) và Alstom Avelia, nổi tiếng nhờ vận hành êm ái và tỷ lệ đúng giờ vượt trội – thường trên 95%.

Tuy nhiên, vụ việc gián đoạn gần đây một lần nữa cho thấy thách thức về vận hành mạng lưới quy mô lớn. Trước đó, tháng 5/2025, tuyến Madrid – Andalusia cũng từng bị tê liệt hơn 12 giờ do trộm cáp đồng. Sự cố cáp điện lần này xảy ra trong bối cảnh Tây Ban Nha đang đón đợt nắng nóng gay gắt, khiến trải nghiệm của hành khách thêm phần gian nan.