Dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam 67 tỷ USD: Lâm Đồng “mở Google Maps đếm từng nhà” đẩy nhanh giải phóng mặt bằng

Cuộc chạy đua với thời gian

Tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam, với tổng chiều dài 1.541km, tốc độ thiết kế tối đa 350km/h, là một trong những công trình trọng điểm quốc gia, được Quốc hội chính thức thông qua chủ trương đầu tư vào tháng 11/2024. Với tổng mức đầu tư ước tính lên tới 1,7 triệu tỷ đồng (khoảng 67 tỷ USD), tuyến đường này sẽ đi qua 15 tỉnh, thành (sau sáp nhập) và có 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa.

Trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng, tuyến đường sắt đi qua đoạn dài gần 160km, bao gồm hai nhà ga lớn là Phan Thiết và Phan Rí, cùng bốn trạm bảo dưỡng kỹ thuật. Đây được xem là một trong những đoạn có khối lượng giải phóng mặt bằng lớn nhất, với gần 1.000ha đất cần thu hồi và khoảng 1.150 hộ dân phải di dời, tái định cư.

Tại cuộc họp ngày 14/7, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Hồng Hải thẳng thắn chỉ rõ nhiều cán bộ xã, phường nơi dự án đi qua còn “lúng túng”, chưa nắm được quy trình thực hiện. Trước thực trạng đó, ông yêu cầu không thể “ngồi chờ chỉ đạo từ trên”, mà phải hành động ngay: “Các anh mở Google Maps lên, đếm từng căn nhà bị ảnh hưởng, tính cho thật nhanh và thật kỹ. Trong 10 ngày tới phải có báo cáo chi tiết về công tác giải phóng mặt bằng và bố trí tái định cư”.

Theo ông Hải, dù Chính phủ cho phép các địa phương hoàn thành phê duyệt tối thiểu một khu tái định cư trước ngày 19/8/2025, Lâm Đồng không nên chờ đến hạn mà cần chủ động vượt tiến độ. “Tình hình sẽ chuyển biến rất nhanh. Nếu chậm trễ ở cấp cơ sở, cả dự án chiến lược này có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng,” ông nhấn mạnh.

Áp lực lớn, ngân sách khủng và quyết tâm không trì trệ

Theo báo cáo sơ bộ từ các địa phương, trong 1.150 hộ dân bị ảnh hưởng bởi tuyến đường sắt tốc độ cao qua Lâm Đồng, chỉ có khoảng 45 hộ có thể bố trí tại khu dân cư hiện hữu. Phần lớn, 1.105 hộ, sẽ cần di dời đến 9 khu tái định cư mới, dự kiến tiêu tốn gần 450 tỷ đồng chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng.

Sở Xây dựng Lâm Đồng kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo trực tiếp các xã, phường liên quan tại Tuy Phong, Liên Hương, Hàm Thuận Nam và Tân Minh phối hợp đồng bộ, đẩy nhanh công tác kiểm đếm, áp giá đền bù, hỗ trợ và phê duyệt phương án tái định cư. Việc triển khai khẩn trương sẽ tạo điều kiện để thi công tuyến đường sắt đồng bộ với kế hoạch chung của cả nước.

Ngoài ra, Sở Tài nguyên – Môi trường và Sở Giao thông Vận tải Lâm Đồng cũng được yêu cầu phối hợp cùng Bộ GTVT để đảm bảo hồ sơ, pháp lý được hoàn thiện sớm, tránh tình trạng “vướng mắc do chồng lấn chức năng giữa các cấp ngành”.

Tuyến đường sắt cao tốc Bắc – Nam được kỳ vọng sẽ là cú hích hạ tầng lịch sử, tạo ra trục giao thông xương sống, rút ngắn thời gian di chuyển Bắc – Nam xuống còn dưới 6 giờ. Trong bối cảnh đó, công tác giải phóng mặt bằng tại các địa phương như Lâm Đồng được ví như “chìa khóa then chốt” quyết định sự thành bại của dự án.

Bài học từ các dự án giao thông lớn trước đây cho thấy, nếu không có sự quyết liệt từ lãnh đạo địa phương, giải phóng mặt bằng sẽ là “nút thắt” khó gỡ nhất, dễ dẫn đến trễ tiến độ và đội vốn nghiêm trọng.

Do đó, việc áp dụng công cụ công nghệ như Google Maps, kết hợp với các dữ liệu địa chính, đang được Lâm Đồng coi là giải pháp tình thế nhưng thiết thực để gỡ điểm nghẽn từ cơ sở.