Thành phố giàu nhất Việt Nam chi hơn 2.500 tỷ cho một việc cần làm ngay tại siêu dự án đường sắt cao tốc

Đoạn tuyến dài gần 13,5km

Tuyến đường sắt cao tốc Bắc-Nam là một trong những dự án hạ tầng quy mô lớn và chiến lược nhất trong lịch sử Việt Nam, được Quốc hội chính thức thông qua chủ trương đầu tư vào tháng 11/2024. Tuyến đường dài 1.541km sẽ kết nối từ ga Ngọc Hồi (Hà Nội) đến ga Thủ Thiêm (TP.HCM), đóng vai trò trục xương sống giao thông Bắc – Nam trong tương lai. Dự án có tổng vốn đầu tư ước tính lên tới 67 tỷ USD, đi qua 15 tỉnh, thành phố sau khi sắp xếp đơn vị hành chính.

Tại TP.HCM, tuyến đường sắt sẽ đi qua địa bàn với chiều dài khoảng 13,49km, chiếm khoảng 110ha đất. Theo thông tin từ UBND TP.HCM, trên cơ sở ranh giới sơ bộ do Bộ Xây dựng cung cấp, thành phố đã tạm xác định những khu vực cần thu hồi đất và triển khai bồi thường.

Cụ thể, ga Thủ Thiêm, điểm cuối của tuyến, đã được quy hoạch với diện tích khoảng 17,3ha. Khu vực này hiện vẫn chưa giải phóng mặt bằng, chủ yếu là các khu đất trống và nhà ở dân cư. Trong khi đó, depot Long Trường có quy mô lên tới 60,5ha, hiện là đất nông nghiệp và cũng chưa có hoạt động thu hồi.

Tuyến đường sắt sẽ đi dọc hành lang cao tốc TP.HCM – Long Thành – Dầu Giây. Đoạn từ nút giao An Phú đến vành đai 2 đã giải phóng mặt bằng từ trước. Tuy nhiên, đoạn từ vành đai 2 đến vành đai 3 lại đi qua khu vực có nhà ở xen kẽ đất trống, chưa giải phóng. Còn đoạn từ vành đai 3 đến ranh giới sông Đồng Nai, tuyến chạy song song với cao tốc trong hành lang 140m. Trong đó, phần dành cho đường sắt là 30m, hiện trạng cơ bản là đất trống và chưa giải phóng mặt bằng.

Tổng kinh phí sơ bộ cho công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để giải phóng đoạn tuyến đi qua TP.HCM dự kiến là 2.575,8 tỷ đồng. Đây sẽ là một trong những khâu đầu tiên cần triển khai nhanh chóng nhằm đảm bảo dự án được khởi công đúng tiến độ toàn tuyến vào cuối năm 2026.

Thành phố chủ động ứng vốn, triển khai mô hình phát triển đô thị theo TOD

UBND TP.HCM cho biết đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các cơ quan, đơn vị chủ đầu tư trực tiếp tổ chức thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cho dự án đường sắt tốc độ cao. Đồng thời, thành phố cũng chủ động bố trí vốn ngân sách để tạm ứng, bảo đảm nguồn lực tài chính sẵn sàng cho các bước chuẩn bị mặt bằng.

Để đảm bảo người dân bị ảnh hưởng có nơi ở ổn định, các sở ngành đang khẩn trương rà soát các cơ sở pháp lý để tham mưu cho thành phố về việc lập dự án xây dựng khu tái định cư mới. Các khu vực ưu tiên tái định cư sẽ nằm gần tuyến đường sắt để thuận tiện về sinh hoạt và kết nối hạ tầng.

Bên cạnh đó, TP.HCM cũng bắt đầu nghiên cứu triển khai mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD – Transit Oriented Development) tại hai điểm chiến lược là ga Thủ Thiêm và depot Long Trường. Đây là mô hình quy hoạch đô thị hiện đại, lấy giao thông công cộng làm trung tâm, từ đó phát triển không gian đô thị nén, tối ưu hóa sử dụng đất và khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng.

Việc triển khai mô hình TOD sẽ được tiến hành song song với quá trình rà soát ranh giới các dự án liên quan, nhằm tránh xung đột quy hoạch và đảm bảo tính đồng bộ trong phát triển hạ tầng đô thị. TP.HCM khẳng định sẽ phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và ban quản lý để triển khai đúng tiến độ, tránh phát sinh mâu thuẫn trong giải phóng mặt bằng.

Hiện nay, Ban Chỉ đạo phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị TP.HCM đã được thành lập, do Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Nên làm Trưởng ban. UBND TP.HCM đang tiếp tục kiện toàn tổ giúp việc và bổ sung các nhiệm vụ trọng tâm để sớm hoàn thiện các bước chuẩn bị cho dự án đường sắt cao tốc Bắc-Nam, đưa TP.HCM trở thành điểm cuối hiện đại và kết nối hiệu quả trong tương lai hạ tầng quốc gia.