Điều hòa sắp bị áp thuế, mùa hè liệu có thêm "nóng"?

Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đã chính thức thông qua Luật thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), trong đó bổ sung mặt hàng điều hòa nhiệt độ vào danh mục chịu thuế. Theo quy định mới, điều hòa có công suất từ trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU sẽ bị áp thuế tiêu thụ đặc biệt 10% kể từ ngày 1/1/2026. Ngược lại, điều hòa công suất từ 24.000 BTU trở xuống và loại trên 90.000 BTU sẽ được miễn thuế.

Chính sách này được Bộ Tài chính lý giải là nhằm thúc đẩy xu hướng tiêu dùng tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ozon và hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Bên cạnh đó, việc miễn thuế cho loại công suất phổ thông cho thấy chính sách đã cân nhắc đến yếu tố công bằng xã hội, tránh tạo gánh nặng lên nhóm người tiêu dùng có thu nhập trung bình – vốn chủ yếu sử dụng loại điều hòa công suất nhỏ trong sinh hoạt gia đình. Việc không áp thuế đối với loại công suất trên 90.000 BTU – thường dùng trong các cơ sở công nghiệp, trung tâm thương mại và văn phòng lớn – cũng nhằm tránh tác động đến các hoạt động sản xuất, kinh doanh quy mô lớn.

Tuy nhiên, chính sách này cũng tạo ra nhiều luồng ý kiến trái chiều từ người dân và giới chuyên gia. Một số người tiêu dùng lo ngại việc đánh thuế sẽ khiến giá điều hòa tăng cao, đặc biệt là với các sản phẩm phục vụ nhu cầu mở rộng nhà ở, cửa hàng kinh doanh nhỏ. Anh Nguyễn Minh Long (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) cho biết, ngay khi biết thông tin, anh đã mua gấp hai chiếc điều hòa công suất 28.000 BTU để lắp cho cửa hàng vì lo giá tăng mạnh trong tương lai gần. Chị Nguyễn Trần Việt Hà (TP.HCM) cũng bày tỏ quan điểm rằng việc áp thuế cần phân loại kỹ lưỡng hơn. Theo chị, không nên đánh đồng giữa những thiết bị hiện đại, tiết kiệm điện với các sản phẩm lạc hậu, tiêu tốn năng lượng. Người tiêu dùng cần được khuyến khích sử dụng sản phẩm chất lượng cao, thay vì bị đánh thuế như nhau chỉ vì cùng công suất.

Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định, chính sách thuế mới là một bước đi cần thiết trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh xây dựng nền kinh tế xanh. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả như kỳ vọng, cần có cơ chế minh bạch để xác định tiêu chí đánh thuế, đồng thời triển khai các biện pháp hỗ trợ song song như trợ giá thiết bị tiết kiệm điện, chương trình đổi máy cũ lấy máy mới, kiểm soát chất lượng hàng nhập khẩu giá rẻ và phổ biến rộng rãi các tiêu chuẩn nhãn năng lượng. Nếu thiếu các chính sách đi kèm, việc áp thuế rất dễ khiến người tiêu dùng thiệt đơn thiệt kép, còn mục tiêu môi trường cũng khó đạt được trọn vẹn.

Việc bổ sung điều hòa vào danh mục chịu thuế tiêu thụ đặc biệt là bước tiến đáng ghi nhận trong quá trình điều chỉnh chính sách theo hướng bền vững. Song, chính sách sẽ chỉ phát huy tác dụng nếu được thiết kế công bằng, linh hoạt và đặt người tiêu dùng vào trung tâm của quá trình chuyển đổi xanh.