Quốc hội thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), chi tiết về lộ trình và đối tượng áp dụng

Sáng 14/6, tại Kỳ họp thứ 9, 448/454 đại biểu Quốc hội (93,72 %) đã biểu quyết thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Luật gồm 11 điều, có hiệu lực từ 1/1/2026, mở rộng đối tượng chịu thuế và ấn định lộ trình tăng thuế suất đối với một số sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và môi trường.

Đồ uống ngọt và lộ trình áp dụng

Lần đầu tiên, nước giải khát chứa đường vượt 5g/100ml được xếp vào nhóm hàng hóa chịu Thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB). Cụ thể:

Mục tiêu chính sách: Giảm nguy cơ béo phì, tiểu đường và bệnh không lây nhiễm do tiêu thụ đường; đồng thời buộc nhà sản xuất cải tiến công thức, chuyển sang chất tạo ngọt ít calo hoặc hàm lượng đường thấp hơn.

Không chịu thuế: Nước trái cây 100 % nguyên chất, nước dừa tươi, sữa và chế phẩm dinh dưỡng lỏng.

Rượu-bia, xăng và thuốc lá: Thuế suất mới đến năm 2031

Ngoài ra, máy bay trực thăng, tàu lượn phục vụ cứu nạn, cứu hộ hoặc sản xuất nông nghiệp phi thương mại không thuộc đối tượng chịu Thuế TTĐB.

Tác động dự kiến:

Bộ Y tế ước tính mức thuế mới có thể kéo giảm tiêu thụ rượu mạnh 3-4 % mỗi năm, qua đó giảm tai nạn giao thông và chi phí điều trị bệnh do lạm dụng cồn.

Ưu đãi cho xăng sinh học E5-E10 hỗ trợ mục tiêu phát thải ròng bằng 0 năm 2050.

Việc nâng thuế thuốc lá tạo dư địa cho các đợt điều chỉnh tiếp theo, phù hợp chiến lược kiểm soát tác hại thuốc lá.

Bộ Tài chính tính toán nguồn thu TTĐB bổ sung từ các nhóm trên có thể đạt 22.000 tỷ đồng/năm vào 2031, song quan trọng hơn là giảm gánh nặng y tế và thúc đẩy tiêu dùng thân thiện môi trường.

Điều hòa nào sắp chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ năm 2026?

Cũng theo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), kể từ ngày 1/1/2026, điều hòa nhiệt độ có công suất từ 24.000 đến 90.000 BTU sẽ chính thức chịu thuế suất 10%.

Khác với điều hòa dân dụng (công suất phổ biến 9.000–18.000 BTU), nhóm thiết bị công suất lớn này thường xuất hiện trong các hệ thống điều hòa trung tâm, đa kết nối VRV/VRF, hoặc dạng nguyên cụm đặt mái, được lắp cố định trong các khách sạn, trung tâm thương mại, bệnh viện, trường học hay nhà máy, phục vụ diện tích làm mát từ 300 đến 800m² mỗi cụm.

Do vận hành liên tục và tiêu thụ điện năng lớn, nhóm thiết bị này được đưa vào diện điều tiết thuế nhằm thúc đẩy chuyển đổi năng lượng và giảm phát thải khí nhà kính. Về công nghệ, thị trường đang chứng kiến xu hướng chuyển dịch từ máy nén một cấp sang hai cấp, từ cơ chế cố định sang inverter, và từ môi chất R410a sang các dòng thân thiện môi trường như R32, R290.

Việc áp thuế được kỳ vọng là cú huých chính sách, thúc đẩy thị trường HVAC nâng cấp sang thiết bị hiệu suất cao, có chứng nhận tiết kiệm năng lượng, tích hợp điều khiển thông minh qua IoT/AI.

Đáng chú ý, chính sách này không ảnh hưởng tới người tiêu dùng cá nhân. Điều hòa công suất nhỏ dưới 24.000 BTU – thường dùng cho nhà ở (phòng 15–40m²) – vẫn được miễn thuế hoàn toàn để giữ ổn định thị trường dân dụng. Tương tự, các hệ thống điều hòa công suất trên 90.000 BTU sử dụng trong nhà máy, kho lạnh quy mô lớn cũng không nằm trong phạm vi điều chỉnh do đặc thù kỹ thuật.

Theo các chuyên gia năng lượng, đây là bước đi đúng đắn trong lộ trình Việt Nam hiện thực hóa cam kết trung hòa carbon vào năm 2050 tại COP26, trong bối cảnh ngành điều hòa chiếm hơn 10% sản lượng điện tiêu thụ toàn quốc mỗi năm. Việc áp thuế tiêu thụ đặc biệt không chỉ mang ý nghĩa tài khóa, mà còn là đòn bẩy thúc đẩy đổi mới công nghệ, tiết kiệm điện và chuyển đổi xanh trong ngành HVAC.